Sprawdź, czy przysługuje Ci świadczenie przedemerytalne

Świadczenie przedemerytalne to pomoc finansowa dla osób o długim stażu pracy, zwolnionych z powodu upadłości lub niewypłacalności firmy, które z powodu wieku nie mogą znaleźć nowego zatrudnienia. W związku ze stopniowym podnoszeniem wieku emerytalnego od 1 stycznia 2013 roku wydłuży się czas pobierania tego świadczenia.

Taka zmiana była niezbędna, ponieważ inaczej pracownicy uprawnieni do świadczenia przedemerytalnego i pobierający je do osiągnięcia obecnego wieku emerytalnego nie mieliby środków do życia przez okres stanowiący różnicę między "starym" wiekiem emerytalnym (czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) a nowym, stopniowo wydłużanym. Natomiast warunki i zasady przyznawania prawa do świadczenia przedemerytalnego nie zostały zmienione.

Komu przysługuje świadczenie przedemerytalne

Świadczenie przedemerytalne to nie to samo, co wcześniejsza emerytura. Może być ci przyznane tylko wtedy, gdy przepracowałeś w firmie co najmniej 6 miesięcy i zostałeś zwolniony z pracy nie ze swojej winy (np. nie mogło to być zwolnienie dyscyplinarne). Powinieneś więc dopilnować, aby w twoim świadectwie pracy znalazła się odpowiednia przyczyna zwolnienia, bo to leży w twoim interesie.

Żeby starać się o świadczenie, musisz najpierw udać się do powiatowego urzędu pracy i uzyskać prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Świadczenie może być ci przyznane, jeśli masz status osoby bezrobotnej i przez co najmniej pół roku pobierałeś z urzędu pracy zasiłek dla bezrobotnych oraz nadal jesteś zarejestrowany jako bezrobotny. W tym czasie nie mogłeś odmówić (chyba że z uzasadnionego powodu) podjęcia pracy zaproponowanej przez urząd, również w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Poza tym musisz być w odpowiednim wieku i mieć wystarczający staż pracy. Kryteria dotyczące wieku i stażu zmieniają się w zależności od przyczyn rozwiązania przez zakład pracy umowy o pracę. Zawsze jednak musisz udowodnić, że w firmie, z której zostałaś zwolniony, pracowałeś wcześniej przez co najmniej 6 miesięcy. Żeby dostać świadczenie przedemerytalne, musisz złożyć w ZUS wniosek w ściśle określonym terminie.

Ważne wiek, staż i przyczyna utraty dochodów

Świadczenie przedemerytalne otrzymasz, jeśli spełniasz wymienione warunki:

Jeśli straciłaś (-eś) pracę z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy

- musisz mieć ukończone co najmniej 56 lat (kobieta) lub 61 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania umowy o pracę (lub stosunku służbowego) oraz udowodniony staż pracy wynoszący co najmniej 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy - u tego pracodawcy byłaś (-eś) zatrudniona (-y) nie krócej niż 6 miesięcy

- bez względu na wiek, ale pod warunkiem że do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę twój staż pracy wynosił co najmniej 34 lata (kobieta) lub 39 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy: pracowałaś (-eś) w tej firmie co najmniej na pół roku przed jej zamknięciem.

Jeśli straciłaś (-eś) pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy (np. likwidacja stanowiska, zwolnienia grupowe, przyczyny ekonomiczne)

- musisz mieć ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania stosunku pracy (lub stosunku służbowego) oraz masz 30-letni (kobieta) lub 35-letni staż pracy (mężczyzna). Warunek dodatkowy: przepracowałaś (-eś) w tej firmie co najmniej 6 miesięcy.

- bez względu na wiek, jeśli do dnia rozwiązania umowy (stosunku służbowego) masz staż pracy wynoszący co najmniej 35 lat ( kobieta) lub 40 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy: przepracowałaś (-eś) w tej firmie co najmniej 6 miesięcy.

Jeśli prowadziłaś (-eś) własną firmę i sąd ogłosił jej upadłość

- Do dnia, w którym sąd wydał postanowienie o upadłości firmy, musisz mieć ukończone co najmniej 56 lat (kobieta) lub 61 lat (mężczyzna) oraz legitymować się stażem pracy wynoszącym 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Ważne, żeby działalność gospodarcza (niezwiązana z rolnictwem) była prowadzona bez przerwy co najmniej 2 lata przed dniem ogłoszenia upadłości i za ten okres były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne.

Jeśli straciłaś (-eś) prawo do renty

- musisz mieć ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) oraz udowodnić 20-letni (kobieta) lub 25-letni (mężczyzna) staż pracy. Wcześniej przez 5 lat bez przerwy musiałaś (-eś) pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy. Warunek dodatkowy: musisz zarejestrować się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia, w którym straciłaś (-eś) do niej prawo

Jeśli pracowałaś (-eś) przy azbeście

- byłaś (-eś) zatrudniony 28 września 1997 r. w zakładach produkujących wyroby zawierające azbest oraz w zakładach, które zaprzestały produkcji azbestu, lub oddelegowana (-y) do tych zakładów lub zatrudniona (-y) w przedsiębiorstwach powstałych w wyniku przekształcenia, podziału lub połączenia tych zakładów do czasu zaprzestania produkcji wyrobów zawierających azbest,

- rozwiązałaś (-eś) umowę o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz osiągnęłaś (-eś) okres uprawniający do emerytury w wymiarze 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat w zakładach produkujących azbest.

Jeśli byłaś (-eś) pracownikiem stoczni, które były objęte postępowaniem kompensacyjnym

Krok po kroku do świadczenia

Złóż wniosek

Wiesz już, że spełniasz warunki konieczne do otrzymania pieniędzy. Co dalej? Musisz złożyć wniosek i dołączyć do niego komplet dokumentów potwierdzających twoje prawo do świadczenia.

Świadczenia przedemerytalne przyznaje i wypłaca ZUS. Jeśli się o nie starasz, musisz zgłosić się do oddziału ZUS w miejscu swojego zamieszkania (to znaczy w miejscu ostatniego zameldowania na pobyt stały) albo właściwego dla miejsca twojego zameldowania (np. jeśli mieszkasz na wsi, a ZUS znajduje się w mieście powiatowym).

Wniosek musisz złożyć w ciągu

30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Musisz dotrzymać tego terminu, bo inaczej ZUS nie przyzna ci świadczenia (w wyjątkowych wypadkach na twój wniosek ZUS może przywrócić ten termin).

Jeśli w okresie poprzedzającym złożenie wniosku pracowałeś (nawet w ramach prac interwencyjnych czy robót publicznych) i praca zakończyła się po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, to wniosek musisz złożyć w ciągu

14 dni od zakończenia tej pracy i nie masz żadnej możliwości przedłużenia tego terminu.

Pamiętaj o załącznikach

Wniosek musi być czytelnie wypełniony i własnoręcznie podpisany.

Do wniosku muszą być dołączone (w zależności od sytuacji) odpowiednie dokumenty lub oświadczenia potwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie świadczenia i ustalenie jego wysokości:

- świadectwo pracy, w którym będzie określona podstawa prawna rozwiązania umowy o pracę lub stosunku służbowego,

- dokument pozwalający na ustalenie przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę, jeżeli świadectwo pracy nie potwierdza tych okoliczności,

- postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości - jeśli prowadziłeś pozarolniczą działalność gospodarczą,

- dokument wydany przez powiatowy urząd pracy poświadczający co najmniej 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, fakt aktualnego zarejestrowania jako bezrobotny oraz potwierdzenie, że w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych - bez uzasadnionej przyczyny - nie odmówiłeś przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,

- zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o dacie zarejestrowania, jeśli utraciłeś prawo do renty,

- świadectwo pracy potwierdzające fakt zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,

- decyzję wydaną przez powiatowy urząd pracy o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych, jeśli utraciłeś to prawo z powodu upływu okresu, na jaki zasiłek został przyznany,

- dowody potwierdzające twój staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) oraz ewentualnie okresy pracy w gospodarstwie rolnym.

Uwaga!

Najlepiej zapytać w swoim oddziale ZUS, jakie dokumenty w twojej sytuacji będą konieczne.

Czekaj na decyzję ZUS

Jeśli spełniasz wszystkie warunki i złożyłeś wniosek w terminie, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia oraz podaje jego wysokość i termin wypłaty. Prawo do świadczenia przysługuje ci od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Jeśli jednak nie złożysz dokumentów w wyznaczonym terminie, ZUS wyda decyzję odmawiającą przyznania ci prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Możesz się odwołać

Od decyzji w sprawie świadczenia możesz się odwołać do sądu, ale za pośrednictwem ZUS. Masz na to miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie składasz na piśmie lub ustnie do protokołu. Jeśli ZUS uzna odwołanie za słuszne, musi zmienić lub uchylić decyzję nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania. Jeśli natomiast ZUS nie uwzględni twojego odwołania, musi przekazać sprawę (wraz z uzasadnieniem) do sądu nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia odwołania. Odwołanie rozpatruje sąd pracy i ubezpieczeń społecznych w sądzie okręgowym właściwym ze względu na twoje miejsce zamieszkania.

Ile wynosi świadczenie?

Co roku możesz liczyć na podwyższenie swojego świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego, bo są one waloryzowane na takiej samej zasadzie, co emerytury. Od 1 marca 2013 r. (po waloryzacji) świadczenie wynosi 975,78 zł.

Kiedy ZUS zawiesi świadczenie

- gdy uzyskasz prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty inwalidzkiej,

- gdy będziesz pobierał rentę strukturalną lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej,

- na twój wniosek.

Kiedy stracisz prawo do świadczenia przedemerytalnego

- gdy złożysz wniosek o ustanie prawa do tego świadczenia

Możesz zgłosić wniosek o ustanie prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Musisz jednak pamiętać, że w ten sposób pozbawiasz się ewentualnego przywrócenia prawa do świadczenia czy zasiłku przedemerytalnego. Gdy to prawo utracisz, możesz wprawdzie zgłosić nowy wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, ale wtedy będziesz musiał spełnić wszystkie wymagane warunki, tak jakbyś starał się o nie po raz pierwszy. A np. zasiłków już się nie przyznaje, zatem ponowne ustalenie prawa do zasiłku jest niemożliwe.

- w dniu poprzedzającym dzień osiągnięcia wieku emerytalnego, w którym skończysz 60 lat (dla kobiety) lub 65 lat (dla mężczyzny),

- w dniu poprzedzającym dzień, w którym ZUS przyznał ci prawo do emerytury,

- w dniu, w którym zostałeś właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli twój udział przekracza 2 ha przeliczeniowe.

Ustanie prawa do świadczenia czy zasiłku przedemerytalnego oznacza, że kiedy decyzja ZUS w tej sprawie stanie się prawomocna, nie masz już żadnej możliwości, żeby odzyskać prawa do tych świadczeń. Na przykład jeśli kupiłeś ziemię i przez to straciłeś prawo do świadczenia, a potem ją sprzedałeś, to ZUS i tak nie przywróci ci prawa do świadczenia.

Masz obowiązek zawiadomić ZUS o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego.

Uwaga!

Jeśli przysługuje ci świadczenie przedemerytalne (zasiłek), a uzyskasz też prawo do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego, ZUS wypłaci ci tylko jedno z tych świadczeń.

Kiedy zasłużona emerytura

Z chwilą osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego ustalonego w zależności od daty urodzenia tracisz prawo do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego, a w konsekwencji ZUS wstrzymuje wypłatę pieniędzy.

Zasiłek lub świadczenie przedemerytalne są wypłacane tylko do osiągnięcia wieku emerytalnego ustalonego w zależności od daty urodzenia. ZUS ma obowiązek wszczęcia z urzędu postępowania o przyznanie emerytury. Musi cię poinformować o wstrzymaniu wypłaty zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego oraz o przysługującym ci prawie do złożenia wniosku o emeryturę. Zawiadomienie z ZUS powinieneś dostać przed ukończeniem ustawowego wieku emerytalnego wraz z informacją o terminie wstrzymania wypłaty świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Jednocześnie ZUS wyśle ci formularz wniosku o przyznanie emerytury (druk ZUS Rp-1E) i poinformuje o terminie złożenia wniosku o emeryturę. Poza tym ZUS powinien zawiadomić cię także o konieczności złożenia brakujących dokumentów wymaganych do przyznania emerytury i ustalenia jej wysokości (np. zaświadczenia o zatrudnieniu i osiąganych zarobkach na druku ZUS Rp-7). Jeżeli złożyłeś je wcześniej, wraz z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne, nie musisz składać ich ponownie.

Ewa Sojka (54 l.) z Białegostoku (woj. podlaskie): Chciałabym przejść na świadczenie

- Przepracowałam 28 lat w handlu, teraz pomagam synowi w prowadzeniu niewielkiego sklepu. Chętnie skorzystałabym z możliwości przejścia na świadczenie przedemerytalne, ale z tego, co wiem, w moim przypadku jest to jeszcze niemożliwe. Niestety, bardzo negatywnie oceniam system emerytalny w Polsce, a zmiany w przepisach są tak częste, że trudno się w nich zorientować nawet komuś, kto stara się być na bieżąco.