Twoje prawo do emerytury i sposób jej wyliczenia zależą od tego, kiedy się urodziłeś. Reforma emerytalna podzieliła Polaków na trzy grupy wiekowe:
- urodzeni przed 1 stycznia 1949 r.
- urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r.
- urodzeni po 1 stycznia 1969 r.
Dla kogo stare zasady
Tylko osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. i w okresie po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., mają prawo do obliczenia emerytury na tzw. starych zasadach (czyli świadczenie tylko z ZUS-u). Jeśli urodziłaś(-eś) się przed 1 stycznia 1949 r., nie masz wyboru - ZUS wyliczy ci świadczenie wyłącznie na podstawie starych przepisów. Jeśli natomiast urodziłaś(-eś) się pomiędzy 1949 a 1969 r., możesz wybrać - czy chcesz mieć emeryturę obliczoną według starych (tylko z ZUS), czy nowych zasad (z ZUS i z OFE). Jeśli jesteś członkiem OFE, a chcesz mieć emeryturę wyliczoną po staremu, składając wniosek o emeryturę, musisz złożyć oświadczenie, że występujesz z OFE i zgadasz się, żeby twoje składki w funduszu zostały przekazane na rzecz budżetu państwa.
J
ak obliczyć wysokość emerytury na starych zasadach
Emerytura stanowi sumę trzech składników. Oblicza się ją według wzoru:
- 24 proc. kwoty bazowej,
- po 1,3 proc. podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok okresów składkowych,
- po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok okresów nieskładkowych.
Wzór na obliczenie emerytury według dotychczasowych zasad:
Emerytura = 24 proc. kwoty bazowej + po 1,3 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych + po 0,7 proc. podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładowych.
Od czego zależy wysokość emerytury
Żeby prawidłowo ustalić wysokość emerytury, niezbędna jest znajomość trzech podstawowych parametrów:
- wysokości kwoty bazowej obowiązującej w dniu złożenia wniosku,
- podstawy wymiaru emerytury,
- liczby okresów składkowych i nieskładkowych.
Aby ustalić wysokość twego świadczenia, niezbędne jest obliczenie podstawy wymiaru emerytury. Co to takiego? To przeciętna wysokość twoich zarobków w wybranych latach, od których odprowadzane były składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe. Podstawę wymiaru ustala się na podstawie 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z 20 lat poprzedzających rok zgłoszenia wniosku o emeryturę albo z 20 dowolnie wybranych lat kalendarzowych z całego życia zawodowego, w których najlepiej zarabiałaś (-eś), przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku. Wysokość wskaźnika wysokości podstawy wymiaru jest ograniczona - jeśli twoje wynagrodzenie w czasie całej kariery zawodowej było wyjątkowo wysokie, wskaźnik ten nie może przekroczyć 250 proc. średnich krajowych z wybranych lat.
Do podstawy wymiaru emerytury wylicza się wszystkie kwoty, od których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne oraz niektóre kwoty, od których składki nie były odprowadzane, np. zasiłki chorobowe, macierzyński, opiekuńcze, świadczenia rehabilitacyjne, zasiłki dla bezrobotnych (w ograniczonej wysokości lub bez ograniczeń).
Przykład
Kolejne etapy postępowania przy samodzielnym wyliczaniu emerytury przedstawimy na przykładzie p. Zofii. Zofia Kamińska urodzona w 1950 roku zgłosiła wniosek o emeryturę w marcu 2009 roku.
Krok 1. Ustal podstawę wymiaru emerytury.
Do ustalenia podstawy wymiaru p. Zofia wybrała zarobki z ostatnich kolejnych 10 lat kalendarzowych - od 1999 do 2008.
Krok 2. Sprawdź swoje wynagrodzenie w każdym roku z 10 lub 20 lat, które wybrałeś do ustalenia podstawy wymiaru emerytury.
Przykład:
Do ustalenia podstawy wymiaru wybrała zarobki z ostatnich kolejnych 10 lat kalendarzowych (od 1999 do 2008).
1999 - 1500x12 = 18 000 zł
2000 - 1500x12 = 18 000 zł
2001 - 1700x12 = 20 400 zł
2002 - 1700x12 = 20 400 zł
2003 - 1700x12 = 20 400 zł
2004 - 1700x12 = 20 400 zł
2005 - 1700x12 = 20 400 zł
2006 - 1700x12 = 20 400 zł
2007 - 1900x12 = 22 800 zł
2008 - 1900x12 = 22 800 zł
Krok 3. Porównaj swoje roczne zarobki w wybranych przez ciebie latach z kwotą przeciętnego wynagrodzenia w tych latach.
Stosunek zarobków powinien być wyrażony z procentach (z dokładnością do setnych części).
Wykaz przeciętnego wynagrodzenia w latach 1950-2010
1999 - 18 000 : 20 480,88 = 87,89
2000 - 18 000 : 23 085,72 = 77,97
2001 - 20 400 : 24 742,20 = 82,52
2002 - 20 400 : 25 598,52 = 79,69
2003 - 20 400 : 26 417,64 = 77,22
2004 - 20 400 : 27 474,84 = 74,25
2005 - 20 400 : 28 563,48 = 71,42
2006 - 20 400 : 29 726,76 = 68,63
2007 - 22 800 : 32 292,36 = 70,60
2008 - 22 800 : 35 326,56 = 64,54
Wysokość przeciętnego wynagrodzenia w poszczególnych latach znajdziesz na stronie internetowej ZUS-u (www. zus. pl)
Krok 4. Sumujesz obliczenia procentowe i wyliczasz średnią arytmetyczną.
Dodaj do siebie wyliczone procenty i podziel je przez liczbę lat, czyli wylicz średnią arytmetyczną. To jest twój indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru
87,89 + 77,97 + 82,52 + 79,69 + 77,22 + 74,25 + 71,42 + 68,83 + 70,60 + 64,54 = 754,73
754,73 : 10 = 75,47 proc.
Wskaźnik do obliczenia podstawy emerytury u p. Zofii wynosi 75,47 proc.
Krok 5. Otrzymany wskaźnik procentowy mnożysz przez kwotę bazową obowiązującą w marcu 2009 roku, kiedy składałaś(-eś) wniosek.
75,47 proc. x 2578,26 = 1945,81
Podstawa wymiaru emerytury p. Zofii wynosi 1945,81 zł.
Wysokość kwoty bazowej w poszczególnych latach znajdziesz na stronie internetowej ZUS-u (www. zus. pl)
Krok 6. Teraz obliczasz część socjalną emerytury.
A) 24 proc. kwoty bazowej, czyli
24 proc. x 2578,26 = 618,78 zł
Krok 7. Obliczasz część emerytury za okresy składkowe.
Pamiętaj, że przy ustalaniu wysokości emerytury okresy składkowe powinny być uwzględniane przez ZUS zawsze w pełnym wymiarze (w miesiącach), a każdy miesiąc mnożysz przez 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury.
Kwotę za okresy składkowe obliczasz według wzoru: (1,3 proc. x liczba miesięcy składkowych) : 12 x podstawa wymiaru emerytury.
B) po 1,3 podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych
Pani Zofia przepracowała 37 lat i 4 miesiące (448 miesięcy), a jej podstawa wymiaru wynosi (1,3% x 448 miesięcy) : 12 x 1945,81 = 944,37 zł
Krok 8. Obliczasz część emerytury za okresy nieskładkowe
Okresy nieskładkowe są zaliczane w wymiarze 1/3, a każdy miesiąc mnożysz przez 0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury. Kwotę należną za okresy składkowe wyliczasz według wzoru: (0,7 proc. x liczba miesięcy nieskładkowych) : 12 x podstawy wymiaru emerytury.
C) po 0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych
Pani Zofia skończyła studia i była przez 3 lata na urlopie wychowawczym, czyli ma 84 miesiące okresów nieskładkowych.
(0,7% x 84 miesiące) : 12 x 1945,81 = 95,34 zł
Krok 9. Wyliczasz emeryturę brutto
Emerytura brutto = A+B+ C, czyli
618,78 + 944,37 + 95,34 = 1658,49 zł
Krok 10. Ile dostaniesz na rękę
- obliczasz wysokość zaliczki na podatek dochodowy (zawiera ona 7,75 proc. składki zdrowotnej)
1658,49 zł x 18 proc. = 299,00 zł
- pomniejszasz tę zaliczkę o 1/12 rocznej kwoty wolnej od podatku, a więc o 46,34 zł (rok 2011)
299,00 - 46,34 = 252,66 zł
- obliczasz wysokość składki zdrowotnej opłacanej bezpośrednio z emerytury brutto (1,25 proc.)
1658,49 zł x 1,25proc. = 20,73 zł
- obliczasz wysokość emerytury netto - od kwoty świadczenia brutto odejmujesz zaliczkę na podatek dochodowy i składkę zdrowotną finansowaną bezpośrednio z emerytury
1658,49 zł - 252,66 zł - 20,73 zł = 1395,10 zł
Sprawdź, czy twoja emerytura została prawidłowo wyliczona:
- porównaj datę zgłoszenia wniosku wymienioną przez ZUS w decyzji z datą, w której faktycznie złożyłeś wniosek,
- sprawdź, czy ZUS wyliczył ci emeryturę zgodnie z wariantem wskazanym przez ciebie,
- możesz samodzielnie sprawdzić, czy zastosowany przez ZUS wariant jest rzeczywiście najkorzystniejszy - sprawdź wysokość emerytury zarówno przy uwzględnieniu 10 kolejnych, jak i 20 najlepszych lat,
- sprawdź, czy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury jest prawidłowo wyliczony,
- sprawdź, czy zostały ci zaliczone wszystkie okresy składkowe i nieskładkowe,
- sprawdź ostateczną wysokość emerytury - oblicz 24 proc. kwoty bazowej, zsumuj to z kwotami należnymi za okresy składkowe i nieskładkowe.
Jak się odwołać?
Od decyzji ZUS przysługuje ci prawo wniesienia odwołania (za pośrednictwem ZUS) do sądu okręgowego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, właściwego ze względu na twoje miejsce zamieszkania w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji emerytalnej. Możesz też odwołać się do sądu, jeśli ZUS nie wyda ci decyzji w ciągu dwóch miesięcy od daty złożenia wniosku o emeryturę.
Nie wiem, czy dobrze wyliczono mi emeryturę
- Cztery lata temu zdecydowałam się na przejście na wcześniejszą emeryturę. Otrzymuję 1300 zł, ale tak naprawdę nie jestem pewna, czy ZUS prawidłowo naliczył należne mi świadczenie - mówi Wanda Andrzejewska (59 l.) z Łap (woj. podlaskie). I dodaje, że chciałaby wiedzieć, w jaki sposób to sprawdzić. - Nie mam pojęcia, jak się za to zabrać. Trudno się połapać w tych wszystkich przepisach, a rząd co chwilę wprowadza jakieś zmiany - dodaje pani Wanda.
Podcasty
Playlisty tematyczne
