Matura: Geografia- ARKUSZE, ZADANIA, ODPOWIEDZI

Już dziś uczniowie będą mieli okazję zobaczyć, jak poszła im próbna matura z geografii z Operonem. Na Se.pl umieścimy niektóre zadania otwarte oraz komentarze dotyczące tego egzaminu.

Matury próbne z Operonem organizowane są od ośmiu lat. Co roku przystępuje do nich ok. 70% uczniów z klas maturalnych. W tym roku pierwszy egzamin maturalny przygotowany przez Operon uczniowie napisali 24 listopada. Matura próbna zostanie przeprowadzona we wszystkich szkołach o tej samej godzinie. Oto zadania , które znalazły się na tegorocznej próbnej maturze z geografii:

1) Oblicz średnie nachylenie wyciągu narciarskiego na wzniesieniu Sokół (B3), kończącego się przy drodze asfaltowej w okolicy noclegów Pod Przełęczą. Wynik podaj w promilach.
ODPOWIEDŹ: 275‰

2) Zaznacz poprawne dokończenie zdania: Azymut Schroniska Sowa (Eulenbaude) (C3) względem szczytu Wielkiej Sowy (C2) wynosi:
A. 10° B. 45° C. 180° D. 195° E. 275°
ODPOWIEDŹ: D

3) Oceń prawdziwość poniższych informacji. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli (Prawda Fałsz)

1. Baza turystyczna miejscowości Kamionki (F3) jest lepiej rozwinięta niż
w miejscowości Rzeczka (A2/A3).
2. Ze Schroniska Sowa (Eulenbaude) (C3) na szczyt Wielkiej Sowy (C2)
można dojść zarówno szlakiem czerwonym, jak i żółtym.
3. Punkty widokowe znajdują się zarówno na szczycie Wielkiej Sowy (C2),
jak i Małej Sowy (B2).
4. Liczne ostańce skalne są atrakcją turystyczną, którą można podziwiać na
szczycie Kalenicy

ODPOWIEDZI: FAŁSZ, FAŁSZ, FAŁSZ, PRAWDA

4) Tekst opisuje fragment trasy biegnącej czerwonym szlakiem. W każdym zdaniu wykreśl jedno z nieprawdziwych określeń podanych w nawiasach, tak aby tekst był prawdziwy.
Turysta idący od Przełęczy Jugowskiej (E4) w kierunku Koziego Siodła (D3) początkowe 800
metrów pokonuje w kierunku (NW / W). Przełęcz Kozie Siodło jest położona (wyżej / niżej) niż
Przełęcz Jugowska. Kierując się z Koziego Siodła na Wielką Sowę (C2), turysta porusza się na
obszarze pokrytym (młodnikiem / lasem). Na szczycie Wielkiej Sowy znajduje się (rezerwat
przyrody / wieża przekaźnikowa). Schodząc ze szczytu Wielkiej Sowy do OW Rzeczka (B3),
turysta mija schronisko (Zygmuntówka / Orzeł). W dalszej części czerwonego szlaku turysta
wejdzie na maksymalną wysokość ok. (840 m n.p.m. / 740 m n.p.m.).

ODPOWIEDZI: NW, niżej, młodnikiem, rezerwat przyrody, Zygmuntówka, 840 m n.p.m.

5) Podaj nazwy kartograficznych metod prezentacji zjawisk zastosowanych na mapie do przedstawienia:
a) schronisk: Orzeł, Sowa, Zygmuntówka
b) wysokości i ukształtowania terenu Gór Sowich
c) powierzchni leśnych w Parku Krajobrazowym Gór Sowich
d) obszaru Parku Krajobrazowego Gór Sowich
e) wyciągu narciarskiego z Bacówki (C1) na Wielką Sowę

ODPOWIEDZI: a) sygnaturowa, b) izarytmiczna (izolinii, izohipsy, poziomice), c) powierzchniowa, d) zasięgu, e) sygnaturowa (liniowa)

6) Zadanie rozwiąż na podstawie barwnej fotografii przedstawiającej szczyt Wielkiej Sowy

Zaznacz kierunek geograficzny, z którego wykonano to zdjęcie.
A. N / B. E / C. W/  D. S
Podaj dwie funkcje, jakie pełnią obiekty przedstawione na fotografii.

ODPOWIEDZI: D, wieża pełni funkcję turystyczną (widokową), 2. wieża przekaźnikowa pełni funkcję telekomunikacyjną

7) Porównaj podane elementy przyrodnicze znajdujące się w polach A4 i C2 (szata roślinna wysokości bezwzględne)

ODPOWIEDZI:szata roślinna: A4 mała powierzchnia lasów, C2 prawie w całości pokryte lasami, wysokości bezwzględne: w polu A4 sięgają 862 m n.p.m., a w polu C2 –1015 m n.p.m.

8) Podaj trzy przykłady turystyki kwalifikowanej, jaką można uprawiać na obszarze przedstawionym na mapie. Do każdego z rodzajów turystyki podaj czynnik sprzyjający jej rozwojowi.

ODPOWIEDZI: narciarstwo – duża liczba wyciągów narciarskich i tras narciarskich/ turystyka rowerowa – liczne szlaki rowerowe/ wspinaczka skalna (skałkowa) liczne skały

9) Oceń stopień zagospodarowania turystycznego miejscowości Sierpnica (A4) w porównaniu z miejscowością Sokolec (B/C 4/5). Wymień dwie przyczyny wpływające na zróżnicowanie zagospodarowania turystycznego w obu miejscowościach

ODPOWIEDZI: Ocena: Zagospodarowanie turystyczne Sierpnicy jest mniej rozwinięte w porównaniuz zagospodarowaniem turystycznym Sokolca. Przyczyny np.: 1. Sokolec leży bliżej masywu Wielkiej Sowy (służy jako baza wypadowa), 2. Sokolec leży bliżej kompleksu Sokolec, czyli dawnych kopalni Upadowa Kazimierz

10) Oblicz szerokość geograficzną miejscowości, w której 21 marca Słońce góruje po północnej stronie nieba na wysokości 23°26’. Podaj nazwę równoleżnika, na którym Słońce góruje tego dnia na tej wysokości.

ODPOWIEDŹ: 21 marca szerokość geograficzną obliczymy ze wzoru:
h = 90° – {, czyli { = 90° – h
{ = 90° – 23°26’ = 66°34’
Ponieważ Słońce góruje po północnej stronie nieba, zatem miejscowość będzie leżała na półkuli południowej 66°34’S. Tym równoleżnikiem jest koło podbiegunowe południowe.

11) Zadanie wykonaj na podstawie ilustracji, na których przedstawiono zmiany długości dnia i nocy w ciągu roku na różnych szerokościach geograficznych (A–D) oraz oświetlenia Ziemi w dwóch dniach przesileń (1–2).

Podaj, które z przedstawionych rycin (A–D) ukazują długość trwania dnia i nocy na półkuli północnej w dniu przesilenia zimowego.
Zaznacz poprawne określenie spośród podanych w nawiasach, tak aby tekst był prawdziwy.
Na równiku dzień i noc trwają (zawsze / tylko w czasie przesilenia zimowego / tylko w czasie przesilenia letniego) 12 godzin. Na rycinie (1 / 2) przedstawiono oświetlenie Ziemi w dniu 22 VI. Na półkuli południowej zaczyna się wtedy (lato / jesień / zima / wiosna), a dzień jest dłuższy od nocy na półkuli (północnej / południowej).

ODPOWIEDZI: B, D/ zaznaczone kolejno: zawsze, 1, zima, północnej

12) Zadanie rozwiąż na podstawie schematów przedstawiających przekroje geologiczne (strona II barwnego materiału źródłowego)

Uzupełnij zdanie. Zaznacz literę A lub B oraz cyfrę 1 lub 2.
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia przedstawione na jednym z przekrojów geologicznych
Określ typ genetyczny skał z przekroju B. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

ODPOWIEDZI: A, 2/ kolejność: 2, 5, 4, 1, 6, 3/ magmowe wylewne: 3, osadowe okruchowe: 5, 7, osadowe pochodzenia organicznego: 1, 4, pochodzenia chemicznego: 2, 6 (uznać także 1)

13) Zadanie wykonaj na podstawie mapy przedstawiającej rozmieszczenie głównych płyt litosfery

Współcześnie lawa z wulkanów szczelinowych wylewa się na jednej z podanych wysp. Zaznacz nazwę tej wyspy.
A. Madagaskar B. Grenlandia C. Borneo D. Islandia E. Haiti
Podanym granicom płyt przyporządkuj odpowiednią strefę: subdukcji, spreadingu lub kolizji płyt kontynentalnych (A–C). Wpisz do tabeli odpowiednie litery.
Na granicach płyt litosfery mamy do czynienia z niekorzystnymi dla człowieka zjawiskami geologicznymi. Wymień:
– dwa takie zjawiska geologiczne;
– propozycje trzech działań, które mogłyby zmniejszyć skutki wymienionych zjawisk.

ODPOWIEDZI: D/ 1. B, 2. C, 3. A, 4. C, 5. B, 6. B/ Niekorzystne zjawiska: np. wulkanizm, trzęsienia ziemi, Działania zmniejszające skutki trzęsień ziemi np.: 1. stworzenie systemu prognozującego trzęsienia ziemi, 2. wznoszenie budowli o lekkich konstrukcjach, 3. wznoszenie budowli z systemem amortyzacji niwelującym rozmiar trzęsienia

14) Podkreśl w każdym punkcie formę terenu, która nie pasuje do pozostałych.

a) dolina V-kształtna, dolina U-kształtna, estuarium, delta
b) sandr, oz, kem, muton
c) barchan, stalaktyt, polje, mogot
d) nisza abrazyjna, platforma akumulacyjna, rewa, platforma abrazyjna

ODPOWIEDZI: podkreślone: a) dolina U-kształtna, b) muton, c) barchan, d) rewa

15) Zadanie rozwiąż na podstawie barwnej mapy synoptycznej Europy (strona II barwnego materiału źródłowego).

Podaj:
a) nazwę obszaru lądowego, na którym występują opady ciągłe.
b) wartość ciśnienia w Tallinie
c) kierunek wiatru w Krakowie
Oceń warunki atmosferyczne dla turystów wypoczywających na Krymie. W uzasadnieniu uwzględnij trzy elementy pogody.

ODPOWIEDZI: a) północna część Wielkiej Brytanii, b) 980 hPa, c) północno-zachodni (uznać także zachodni)/ Ocena: warunki korzystne, Uzasadnienie np.: 1. bezchmurne niebo, 2. temperatura ok. 17°C, 3. słabywiatr wiejący z północy o prędkości ok. 0,5 m/s

16) Zadanie rozwiąż na podstawie mapy przedstawiającej strefy klimatyczne świata oraz klimatogramy wybranych stacji meteorologicznych (strona III barwnego materiału źródłowego).

Stacjom meteorologicznym zaznaczonym na mapie przyporządkuj odpowiednie klimatogramy(A–D) oraz typy klimatów (a–f).
Pogrupuj zaznaczone na mapie typy klimatów (a–f) na te, które sprzyjają lub nie sprzyjają rozwojowi rolnictwa. Wpisz do tabeli odpowiednie litery.
Do podanych upraw dopisz najkorzystniejszy typ klimatu (a–f).
Wymień po dwie cechy klimatu, które sprzyjają uprawie ryżu i bawełny

ODPOWIEDZI: 2. C c, 3. D d, 4. A b, 5. B e/ sprzyjające: a, b, e, niesprzyjające: c, d, f/ 1. e, 2. b, 3. a, 4. c/ ryż: np. 1. duża wilgotność powietrza i podłoża (uprawa w wodzie), 2. duże
natężenie promieniowania (duża ilość Słońca) bawełna: np. mała ilość opadów, duże nasłonecznienie

17) Zadanie wykonaj na podstawie ilustracji przedstawiających piramidy wieku i płci ludności Nigerii i Niemiec.

Oceń strukturę wieku i płci Nigerii i Niemiec pod kątem poziomu zastępowalności pokoleń. Do każdej oceny podaj uzasadnienie
Podaj po jednym problemie społeczno-ekonomicznym, jaki występuje na rynkach pracy w obu krajach. Dla każdego z państw zaproponuj po dwie propozycje rozwiązania tych problemów

ODPOWIEDZI: Nigeria – ocena korzystna, ponieważ np. prawie połowę ludności tego kraju stanowią dzieci do 14 lat, które po osiągnięciu dojrzałości płciowej założą liczne rodziny
Niemcy – ocena niekorzystna, ponieważ tylko 13% ludności tego kraju stanowią dzieci do 14 lat, które po osiągnięciu dojrzałości płciowej założą nieliczne rodziny
Problem na rynku pracy Nigerii: pracuje tylko jeden rodzic, drugi zajmuje się wychowaniem licznego potomstwa
Propozycje: budowa większej liczby żłobków i przedszkoli; aktywizacja zawodowa kobiet poprzez pracę chałupniczą
Problem na rynku pracy Niemiec: brak rąk do pracy spowodowany starzeniem się społeczeństwa
Propozycje: otwarcie rynku pracy dla imigrantów, podniesienie wieku emerytalnego

18) Podanym etapom urbanizacji (1–4) przyporządkuj kierunek migracji w stosunku do centrum miasta. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.

ODPOWIEDZI: Wstawiony X w polach: 1. do centrum, 2. od centrum, 3. od centrum, 4. docentrum

19) Zadanie rozwiąż na podstawie barwnych fotografii przedstawiających dystrykt Shenzen w Chinach (strona III barwnego materiału źródłowego)

Podaj dwie zmiany w środowisku geograficznym, jakie zaszły w dystrykcie Shenzen na przestrzeni lat 1979–2003
Zaznacz dwa możliwe zakończenia zdania.
Przedstawiony na fotografii proces demograficzny ilustruje
A. eksplozję demograficzną w Chinach.
B. dynamiczny wzrost megaregionu w Chinach.
C. intensywne procesy migracyjne w Chinach.
D. wzrost ludności wyznania katolickiego w Chinach.
E. zmiany struktury wieku i płci ludności Chin.

ODPOWIEDZI: Np.: 1. zmniejszenie się powierzchni zajmowanej przez roślinność, 2. wzrost powierzchni zabudowanej/ B, C

20) Zadanie wykonaj na podstawie poniższego tekstu źródłowego.
Wielkie wymieranie języków
Języki giną znacznie szybciej niż zagrożone gatunki roślin i zwierząt. Do najbardziej zagrożonych należą języki Aborygenów oraz języki afrykańskie, ale nie tylko. […]. 80 proc. mieszkańców Ziemi posługuje się 83 językami. Przetrwanie 3500 najrzadszych zależy zaledwie od 0,2 proc. ludzkości. Najbardziej zagrożone są te używane wyłącznie w mowie, bo umierają wraz z ostatnimi ludźmi, którzy nimi władają. Znane są jednak przypadki, gdy dało się odwrócić los ginącego języka. W Walii edukacja dwujęzyczna doprowadziła do tego, że wiele dzieci mówi po walijsku lepiej niż ich rodzice. […] Ostatnio podjęto wysiłki zmierzające do przywrócenia do życia języków wymarłych w Wielkiej Brytanii – mańskiego (manx – używany był na wyspie Man) i kornijskiego (kornwalijskiego).

Wymień trzy przyczyny zanikania języków na świecie.
Zaproponuj trzy inne niż w tekście możliwości ochrony języków rzadkich przed wyginięciem
Uzasadnij, podając dwa argumenty, że najwięcej języków zagrożonych wyginięciem jest w Afryce

ODPOWIEDZI: np.: 1. wymieranie lokalnych plemion, 2. coraz większa dominacja języków ogólnoświatowych, 3. brak pisemnych form zapisów języków wymierających/ Np.: 1. archiwizacja wypowiedzi ostatnich mieszkańców posługujących się danym językiem, 2. wydawanie czasopism (wkładek w czasopismach) lokalnych w ginących językach, 3. tworzenie mody na posługiwanie się językami rzadkimi w czasopismach mainstreamowych/ 1. duże zróżnicowanie etniczne i narodowościowe, 2. izolacja plemion (w lasach tropikalnych), mało liczne plemiona

21) Zadanie rozwiąż na podstawie barwnych fotografii przedstawiających różny typ chowu(strona III barwnego materiału źródłowego)

Rozpoznaj typ chowu (intensywny, ekstensywny) przedstawiony na fotografiach
Uzupełnij zdanie. Zaznacz literę A lub B oraz cyfrę 1 lub 2.

ODPOWIEDZI: A. ekstensywny, B. intensywny/ B, 1

22) Wśród możliwości zlikwidowania lub zmniejszenia problemu głodu na świecie wymienia się zieloną rewolucję, która wprowadziła wysokoplenne odmiany roślin. Pozwoliło to na zwiększenie
plonów. Jednak zielona rewolucja napotkała na swojej drodze bariery wynikające z cech i wymagań uprawianych roślin. Wymień dwie bariery rozwoju zielonej rewolucji wynikające z cech i wymagań uprawianych roślin.

ODPOWIEDZI: Np.: 1. duże wymagania glebowe roślin, 2. duże zapotrzebowanie na wodę

23) Zielona rewolucja często jest mylona z uprawami roślin genetycznie modyfikowanych (GMO). Podaj główną różnicę między nowymi, wysokoplennymi odmianami roślin uzyskanymi w wyniku
zielonej rewolucji a roślinami transgenicznymi

ODPOWIEDZI: Np.: W zielonej rewolucji nowe rośliny pozyskiwano dzięki doborowi naturalnemu (selekcjonowaniu i dobieraniu najlepszych cech roślin). Natomiast do organizmów modyfikowanych genetycznie roślin wprowadza się geny obcych organizmów

24) Utwórz ciąg przyczynowo-skutkowy ilustrujący wpływ rabunkowej gospodarki leśnej na wyjałowienie gleb w klimacie równikowym. Wpisz do schematu odpowiednie litery.

A. wyjałowienie i degradacja gleb
B. obfite opady deszczu
C. wycinanie wielkich obszarów lasów równikowych
D. pozbawienie cienkich gleb laterytowych osłony drzew
E. wypłukiwanie i spływ cząsteczek gleby
F. duże zapotrzebowanie na produkty pozyskiwane z gatunków drzew lasów równikowych
G. ubogie gatunkowo lasy rosnące na wyjałowionych glebach

ODPOWIEDZI: kolejno: F, C, D, B, E, A, G

25) Zadanie wykonaj na podstawie tabeli przedstawiającej produkcję energii elektrycznej w Polsce według nośników.

Każdemu rodzajowi elektrowni (A–C) przyporządkuj jeden czynnik (1–10), który najbardziej wpływa na wielkość produkcji energii w Polsce. Wpisz odpowiednią cyfrę w każdą lukę.
Oceń zmiany struktury produkcji energii elektrycznej w Polsce w podanym okresie pod kątem zrównoważonego rozwoju. Ocenę uzasadnij dwoma argumentami.
Około 4% energii elektrycznej w Polsce produkuje się na bazie gazu ziemnego. Wymień trzy obszary występowania gazu ziemnego w Polsce.

ODPOWIEDZI: A. 3, B. 9, C. 1/ ocena: korzystna, uzasadnienie np.: 1. coraz większy udział OZE, 2. zmniejszenie udziału węgla w ogólnej strukturze produkcji energii/ Np.: 1. Pojezierze Lubuskie i/lub Poznańskie, 2. Karpaty (Przedgórze Karpackie), 3. Pobrzeże Szczecińskie

26) Zadanie rozwiąż na podstawie map i wykresu przedstawiających produkcję stali surowej(strona IV barwnego materiału źródłowego).

Porównaj wielkość produkcji stali surowej między dwoma największymi powierzchniowo krajami UE stowarzyszonymi przed 2004 r. a dwoma największymi krajami stowarzyszonymi po 2004 r. Zapisz wniosek.
Podanym hutom przyporządkuj główny czynnik ich lokalizacji. Wpisz znak X w odpowiednie komórki tabeli.
Wyjaśnij znaczny spadek produkcji stali surowej i zużycia wyrobów stalowych w krajach UE w 2009 r

ODPOWIEDZI: Francja i Hiszpania produkują trzykrotnie więcej stali niż Polska i Rumunia/ Duże zasoby energii elektrycznej: A, B, D, Miejsce występowania rud: C, E/ Np.: Wpływ na tę sytuację miał światowy kryzys gospodarczy

27) W marcu 2015 r. w Tunezji dokonano zamachu terrorystycznego na turystów odwiedzających Muzeum Bardo w Tunisie. Podaj dwie konsekwencje społeczne i dwie gospodarcze tego zamachu dla Tunezji

ODPOWIEDZI: Np.: konsekwencje społeczne: 1. poczucie strachu u mniejszości religijnej – chrześcijan żyjących w Tunezji, 2. podział społeczności islamskiej kraju na popierających i potępiających zamach konsekwencje gospodarcze: 1. spadek dochodów związanych z turystyką, 2. wzrost bezrobocia w kraju

28) Wśród podanych nazw parków narodowych Polski podkreśl trzy, w których obowiązują zasady
konwencji ramsarskiej.
Bieszczadzki, Gór Stołowych, Tatrzański, Poleski, Magurski, Biebrzański, Ujście Warty

ODPOWIEDŹ: Biebrzański, Poleski, Ujście Warty

29) Zadanie rozwiąż na podstawie barwnych fotografii przedstawiających rożne obiekty turystyczne Polski (strona IV barwnego materiału źródłowego).
Rozpoznaj przedstawione na fotografiach obiekty turystyczne Polski i zapisz ich nazwy.

ODPOWIEDZI: A. molo w Sopocie, B. zamek Książ, C. rynek w Zamościu

Zobacz także: Matura matematyka rozszerzona ARKUSZE, ZADANIA, ODPOWIEDZI