EMERYCIE! Słownik pojęć emeryckich

Oto najważniejsze pojęcia, z którymi spotkasz się, załatwiając sprawy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Kwota bazowa

To wielkość odpowiadająca 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne w poprzednim roku kalendarzowym. Obecnie wynosi 3308,33 zł.

Kapitał początkowy

Kapitał początkowy to rozliczenie okresu opłacania składek przed 1 stycznia 1999 r., czyli to równowartość hipotetycznej emerytury obliczonej na 1 stycznia 1999 r.(czyli kwota, którą byś dostał, gdybyś mógł przejść na emeryturę 1 stycznia 1999 r.). Oblicza się go dla wszystkich osób, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r. i opłacały składki na ubezpieczenie społeczne lub były zatrudnione przed 1999 r. Kapitał początkowy obliczany jest także osobom urodzonym przed 1949 r., jeżeli złożą wniosek o emeryturę po raz pierwszy po 31 grudnia 2008 r. i wystąpią o jej obliczenie według nowych zasad. Ustalony kapitał początkowy jest corocznie waloryzowany.

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury

To procentowy stosunek twoich rocznych zarobków do przeciętnego wynagrodzenia w danym roku ustalany na podstawie zarobków z 10 lub 20 lat, dla każdej osoby wyliczany indywidualnie.

Okresy składkowe - lata pracy, w których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, okresy służby wojskowej, przebywania na zasiłku macierzyńskim itp.

Średnie dalsze trwanie życia

To przeciętny okres, jaki zazwyczaj upływa od ustalenia prawa do emerytury do dnia śmierci osoby ubezpieczonej. Ustalane jest wspólnie dla kobiet i mężczyzn w corocznym komunikacie prezesa GUS.

Okresy składkowe i nieskładkowe

Okresy składkowe to okresy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne - przede wszystkim czas zatrudnienia, ale również wykonywania pracy nakładczej lub pracy w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, prowadzenia pozarolniczej działalności, pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub zasiłku macierzyńskiego. Natomiast okresy nieskładkowe to występujące w czasie aktywności zawodowej okresy, w których nie opłacano składek na ubezpieczenia społeczne. Zaliczane są do nich m.in. przypadające po 14 listopada 1991 r. okresy pobierania zasiłków chorobowych i opiekuńczych, okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy lub świadczenia rehabilitacyjnego.

Subkonto w ZUS

Od 1 maja 2011 r. składka przekazywana do OFE jest niższa, natomiast część składki emerytalnej została przesunięta na indywidualne subkonto ubezpieczonego w ZUS. Składki na subkoncie są objęte gwarancją, dzięki której stan konta nie może ulec obniżeniu, i są waloryzowane. Wskaźnik rocznej waloryzacji zależy od nominalnego wzrostu PKB brutto (czyli realnego wzrostu gospodarczego i inflacji) w ostatnich 5 latach i nie może być ujemny. Środki zgromadzone na subkoncie są dziedziczone na zasadach analogicznych do OFE.

Emerytura według nowych zasad

Wysokość emerytury według nowego systemu uzależniona jest od sumy zgromadzonych i zwaloryzowanych składek, zwaloryzowanego kapitału początkowego (jeśli osoba wnioskująca była ubezpieczona przed 1 stycznia 1999 r.) oraz od wieku przejścia na emeryturę. Oblicza się ją, dzieląc sumę zwaloryzowanych składek i zwaloryzowanego kapitału początkowego przez wyrażone w miesiącach średnie przewidywane dalsze trwanie życia osoby wnioskującej o emeryturę (podawane przez GUS).

Ile trzeba mieć okresów składkowych i nieskładkowych, aby przejść na emeryturę?

W nowym systemie emerytalnym liczba wypracowanych okresów składkowych i nieskładkowych nie wpływa na prawo do przejścia na emeryturę. Prawo to, według nowych zasad, przysługuje po spełnieniu przez ubezpieczonego wyłącznie jednego warunku - osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Jeśli jednak po obliczeniu świadczenia okaże się, że jest ono niższe od minimalnej emerytury, konieczne będzie spełnienie warunku stażu pracy - dla mężczyzn co najmniej 25-letniego, a dla kobiet - w zależności od daty osiągnięcia wieku emerytalnego, natomiast od 2022 roku kobiety będą musiały udowodnić co najmniej 25 lat pracy.

Do kiedy będą przekazywane składki osób należących do OFE?

Składki do OFE będą przekazywane do momentu, w którym członek OFE ukończy wiek o 10 lat niższy od obowiązującego go wieku emerytalnego (uzależnionego od daty urodzenia) - np. gdy wiek emerytalny wynosi dla danej osoby 65 lat i 5 miesięcy, to po skończeniu wieku 55 lat i 5 miesięcy, składka zapisywana będzie wyłącznie na subkoncie w ZUS. W tym czasie, a więc przez 10 lat (w okresie przejściowym krócej ze względu na grupę osób, które mają mniej niż 10 lat do emerytury), środki z OFE będą systematycznie, w równych częściach, przekazywane co miesiąc na subkonto w ZUS. Ten mechanizm, zwany suwakiem bezpieczeństwa, chroni przyszłych emerytów przed bessą na giełdzie (spadkiem wartości akcji) w ostatnich latach aktywności zawodowej.

Zobacz: Ile możesz dorobić na emeryturze