18 sierpnia 1915 roku Łódź spotkała wielka zmiana. Powiększono wtedy znacznie teren naszego miasta. W granice Łodzi włączono obszary gęsto zaludnione i chaotycznie zabudowane, lecz od wielu lat związane z łódzkim przemysłem. Rozporządzeniem Cesarsko - Niemieckiego Prezydenta Policji von Oppena właśnie z tego dnia włączono do miasta: gminy Radogoszcz, Chojny, w tym część wsi Widzew, Zarzew, Dąbrowę, Brus, Rokicie i Bałuty. Bałuty były wówczas największą wsią w Europie. Jej początki sięgają przynajmniej połowy XV wieku.
Zobacz stare pocztówki z Bałutami:
Polecany artykuł:
Wiadomo, że w 1792 roku był tutaj dworek, dom dla służby folwarcznej i kilka chałup. Od 1853 roku wsią zarządzał August Zawisza. To on zachęcony bliskością miasta, postanowił podzielić swą ziemię na działki budowlane i oddać je w dzierżawę, zapewniając sobie pewny i stały dochód. W 1857 r. sporządzono plan parcelacji z wytyczonym rynkiem i kilkoma ulicami, z których dwie stanowiły przedłużenie łódzkich ulic Zgierskiej i Łagiewnickiej. Pełnomocnictwa do zawierania umów otrzymali dwaj żydowscy kupcy – Icek Bławut i Icek Birenzweig, którzy do 1872 r. zakończyli proces kolonizacji Osady Fabrycznej Bałuty Nowe. Stopniowo osiedlali się tu rzemieślnicy, tkacze, kupcy, urzędnicy, właściciele niewielkich zakładów przemysłowych, a także przybysze z podłódzkich wsi i miasteczek, gdyż życie było tu tańsze niż w Łodzi.
Bałuty w budowie
W 10 lat po rozpoczęciu kolonizacji w Bałutach Nowych mieszkało 1468 osób. W 1884 r. było już 6600 mieszkańców, zaś w 1913 r. – 105 tysięcy! W sytuacji wielkiego popytu na mieszkania, posiadacze działek rolnych i ogrodowych po wykupieniu dzierżawy na własność dzielili je na place budowlane, wytyczając prywatne ulice, pokrywające gęstą siecią obszar pierwotnej osady.
Władze guberni już od 1900 r. zachęcały mieszkańców do połączenia osady z Łodzią, jednak stało się to dopiero w 1915 r., decyzją okupacyjnych władz niemieckich stutysięczna wieś została włączona w całości do Łodzi.
i
Bałuty kontrastów
W 1954 r. została powołana dzielnica Bałuty, była to wówczas jedna z siedmiu dzielnic Łodzi. Choć formalnie od 1993 r. Łódź jest jednolitą gminą miejską na prawach powiatu, dla celów administracyjnych dla mieszkańców nadal zachował się podział na pięć dzielnic: Śródmieście, Polesie, Górną, Widzew i – właśnie – Bałuty.
i
Bałuty to dzielnica nietuzinkowa, z przeszłością, którą jest widoczna w każdym miejscu. Plac Piastowski, Rynek Bałucki, Stary Rynek, ulice Rybna, Piwna, Solna, Żytnia. Historia Litzmannstadt Getto, która odcisnęła się ogromnym piętnem na Bałutach, do dziś można oglądać budynki i miejsca związane z tym tematem. Bałuty to dzielnica kontrastów, obok bloków znajdują się stare kamienice, tajemnicze i czasami groźnie wyglądające podwórka. To dzielnica gdzie nadal obowiązuje specyficzny kodeks honorowy, w końcu to tutaj działał Ślepy Maks, którego duch nadal unosi się nad tą niezwykłą dzielnicą...
i
Obchody 100. rocznicy przyłączenia Bałut do Łodzi [PROGRAM]
W najbliższy wtorek mija 100 rocznica przyłączenia Bałut do Łodzi. Dokładnie 18 sierpnia 1915 roku rozporządzeniem Cesarsko-niemieckiego prezydenta policji von Oppena do Łodzi przyłączono największą wieś ówczesnej Europy ( ponad 100 tys. mieszkańców) - Bałuty. Z tej okazji Centrum Dialogu im. Marka Edelmana przygotowało 18.08.2015 roku, dla mieszkańców wiele atrakcji.
Oto ich harmonogram:
• godzina 17.00- „Miasto Bałuty" -spacer po Bałutach ( start: Rynek Bałucki)
• godzina 18.00- „Bałuty XXI"- wernisaż wystawy studentów i absolwentów łódzkiej ASP
• godzina 19.00- „Bałuckie reportaże" - przegląd reportaży z Radia Łódź oraz pokaz zdjęć z warsztatów „fotobałuty"
• godzina 20.00- „Moje Bałuty"- spotkanie z Symchą Kellerem, Andrzejem Berutem, Łukaszem z Bałut i Wiktorem Skokiem
• godzina 22.00- „Bałucka Noc Filmowa"- pokaz reportaży telewizyjnych i filmów ze zbiorów TVP Łódź, m.in. „Portret dzielnicy Łódź Bałuty", „Wyspa"
17 sierpnia o godzinie 18.00 odbędzie się wernisaż Anki Leśniak „INVISIBLE inVISIBLE/Niewidzialne widzialnego". Przez całe wakacje prowadzony jest również projekt „Bałucki słownik", w którym znajdą się słowa, wyrażenia i nazwy geograficzne związane z łódzkimi Bałutami. Słownik będzie wydany jesienią.
Materiał o historii łódzkich Bałut przygotowała:
Justyna Tomaszewska - przewodnik po Łodzi, pracuje w Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, od czterech lat prowadzi bloga Kolorek z Łodzi, na którym opisuje ciekawostki o mieście dla dzieci i ich rodziców, udowadniając, że Łódź to piękne i ciekawe miasto.
Które z miejsc na łódzkich Bałutach lubicie, a które omijacie szerokim łukiem? Piszcie!
