Prezydenci Polski: Stanisław Wojciechowski, 1922-1926

2010-06-07 7:30

Stanisław Wojciechowski był drugim prezydentem II Rzeczpospolitej. Urząd sprawował od 22 grudnia 1922 do 14 maja 1926 roku.

Urodził się 15 marca 1869 roku w Kaliszu. Ojciec, Feliks, był strażnikiem więziennym. Jego przodkowie walczyli w powstaniu styczniowym.

W 1888 roku rozpoczął studia na Wydziale Fizyko-Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Na studiach rozpoczął działalność polityczną. Był członkiem tajnych antyrosyjskich organizacji niepodległościowych i aktywistą tworzącym związki zawodowe.

W latach 90. XIX wieku związał się z ruchem robotniczym. Był uczestnikiem zjazdu założycielskiego Polskiej Partii Socjalistycznej w Paryżu w 1892 r. i I zjazdu tej partii w Wilnie w 1893, podczas którego poznał Józefa Piłsudskiego.

Za swoją działalność był represjonowany przez carskie władze. Dlatego zdecydował się na emigrację: od 1892 do 1906 r. przebywał za granicą, początkowo w Szwajcarii, następnie w Paryżu, skąd został wydalony jako niebezpieczny działacz polityczny. Ostatecznie trafił do Wielkiej Brytanii.

W 1906 r. legalnie wrócił do kraju. Tu zajął się tworzeniem polskiego ruchu spółdzielczego spożywców. Po wybuchu I wojny światowej, w 1915 r. ewakuował się do Rosji. Podczas wojny prowadził działalność w Komitecie Narodowym Polskim. W tym czasie starał się godzić środowiska polskich narodowych demokratów i socjalistów.

Po powrocie do kraju z powrotem zajął się działalnością w ruchu spółdzielczym, zostając szefem Związku Spożywców. 15 stycznia 1919 r. został mianowany przez Naczelnika Państwa ministrem spraw wewnętrznych w gabinecie Ignacego Paderewskiego. Był nim do czerwca 1920.

Jego wyboru na prezydenta dokonało Zgromadzenie Narodowe 20 grudnia 1922 roku, po tragicznej śmierci z rąk zabójcy pierwszego prezydenta II RP, Gabriela Narutowicza, po zaledwie pięciu dniach urzędowania. W głosowaniu pokonał Kazimierza Morawskiego stosunkiem głosów 298 do 221. Jego rządy przerwał przygotowany przez Józefa Piłsudskiego przewrót majowy. 14 maja 1926 zrezygnował ze stanowiska.

Był rozczarowany sytuacją w kraju i wycofał się z życia politycznego. Poświęcił się działalności w ruchu „Społem”, był także profesorem – do 1939 r. wykładał w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. W czasie II wojny światowej Niemcy aresztowali syna Wojciechowskiego. Oferowali jego uwolnienie, w zamian za podpisanie przez byłego prezydenta deklaracji lojalności wobec III Rzeszy. Wojciechowski odmówił, a jego syn został zamordowany w obozie w Oświęcimiu. Zmarł 9 kwietnia 1953 w Gołąbkach pod Warszawą.