Granitowa Igła w parku

W nowojorskim Central Parku znajduje się starożytny egipski obelisk. Nazwany jest Igłą Kleopatry.

Słowo "igła" jest tu jak najbardziej na miejscu, bowiem tak Arabowie określają obeliski. A przypłynął on właśnie z muzułmańskiego Egiptu.

Drugi człon nazwy jest jednak mylący. Obelisk nie pochodzi bowiem z czasów panowania słynnej królowej, tylko został stworzony w okresie władzy jednego z największych faraonów: Totmesa III (XV wiek p.n.e.).

W 12 roku p.n.e. na rozkaz cesarza Augusta obelisk został ustawiony w świątyni Cezara w Aleksandrii. Budowla ta została wzniesiona przez Kleopatrę, stąd nazwa obelisku.

Rozdawał chętnym

Obeliski niegdyś gęsto ozdabiały kraj faraonów. Moda na nie w Europie zaczęła się wraz z rzymskim podbojem Egiptu w I wieku p.n.e.

Wtedy to pierwszy obelisk sprowadził do Rzymu cesarz August - jako symbol podbicia tego kraju. Później pojawiło się ich nad Tybrem znacznie więcej. Co prawda w średniowieczu uważano je za symbol szatański, jednak wraz z czasami renesansu powróciły do łask i znowu zdobiły Wieczne Miasto.

Moda na nie w epoce nowożytnej zaczęła się w XIX w. Wtedy to wicekról Egiptu zaczął rozdawać obeliski wszystkim chętnym. Trafiły m.in. do Paryża i Londynu. To wystarczyło, by zapragnęli go mieć i nowojorczycy.

Skarby pod obeliskiem

Amerykańska Igła Kleopatry zrobiona jest z czerwonego granitu i mierzy 21 metrów, a waży około 180 ton. Granit pochodzi z kamieniołomów w Asuanie.

Obelisk oficjalnie został podarowany Stanom Zjednoczonym przez wicekróla Egiptu w 1869 r. Przewiezienie go z Aleksandrii do Nowego Jorku sfinansował magnat kolejowy William H. Vanderbilt.

Kamień węgielny pod obelisk położono w październiku 1880 r., wraz z nim umieszczono w ołowianych skrzyniach kopię konstytucji Stanów Zjednoczonych, Biblię, słownik Webstera, plan Nowego Jorku i komplet dzieł Szekspira.

Pomnik uroczyście odsłonięto rok później, z udziałem wytwornej publiczności (wymagane były bowiem zaproszenia).

I tak starożytny monument zdobi do dziś Wielkie Jabłko i głosi chwałę Ameryki.

Były bramą między niebem a ziemią

Do dziś pochodzenie obelisków nie jest znane. Na temat ich przeznaczenia powstało kilka hipotez. Na pewno obeliski są związane z kultem Słońca. Miały być siedzibą duszy słońca, która w dniu stworzenia wyfrunęła z czubka w postaci ptaka. Bogiem słońca był Re, który miał mieszkać w obelisku.

Istnieją też inne teorie, jak ta, że jest to po prostu symbol związany z kultem fallicznym.

Obeliski ustawiano na placach przed świątyniami lub parami przed wejściem do świątyń. Pełniły wtedy rolę symbolicznej bramy miedzy niebem a ziemią.

Obelisk składa się z trzonu oraz stożka. Trzon jest to zwężający się ku górze słup, zaś stożek to przykrywający trzon wierzchołek. Obeliski były pokryte hieroglifami. Najczęściej znajdowało się tam wyliczenie tytułów i zalet władców.

Cały jest zapisany hieroglifami

Ten obelisk został stworzony w XV wieku p.n.e. i ustawiony w Heliopolis.

Na stożku znajduje się dedykacja Totmesa III, w której władca głosi, że wzniósł obelisk na cześć bóstw Re i Atuma. Są tam przedstawienia boga Re o głowie jastrzębia trzymającego dysk słoneczny oraz boga Atuma o ludzkiej twarzy. Z kolei sam faraon jest przedstawiony jako sfinks.

Na trzonie środkowa kolumna opiewa Totmesa III, a dwie po bokach Ramzesa II. Jest tam litania sakralnych tytułów oraz opisy triumfów władców. Wspomnienie Ozarkona znajduje się na krawędzi słupa. Jest tam tylko jego imię i stwierdzenie, że jest panem obu Egiptów.