Uważaj na kleszcze w mieście! Nie igraj z nimi - wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu

Już nawet co 6. kleszcz może być zakażony groźnym wirusem wywołującym kleszczowe zapalenie mózgu [KZM]¹ , na które nie ma skutecznego lekarstwa. Warto pamiętać o ochronie szczególnie teraz, kiedy coraz więcej czasu będziemy przebywać na świeżym powietrzu, na przykład biegając, czy aktywnie spędzając czas np. w parkach miejskich, na łące lub w lesie z rodziną i przyjaciółmi.

Zmieniający się klimat, coraz cieplejsze zimy i wyższe temperatury sprawiły, że z roku na rok kleszcze coraz wcześniej rozpoczynają „polowanie na człowieka", a Polacy stają się coraz bardziej atrakcyjni dla tych groźnych pajęczaków. W ostatnich latach obserwowany jest znaczny wzrost liczby kleszczy, o czym świadczy przede wszystkim coraz większa liczba przypadków zachorowań na groźne choroby odkleszczowe, czyli boreliozę i kleszczowe zapalenie mózgu [KZM].

KZM to ciężka choroba zakaźna, ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze, wywoływana przez wirus RNA z grupy Flaviviridae. KZM jest chorobą sezonową ze względu na aktywność pasożyta w miesiącach marzec – listopad².

Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza. Innym naturalnym sposobem zakażenia, choć znacznie rzadziej występującym, jest zakażenie drogą pokarmową po spożyciu
niepasteryzowanego mleka koziego, owczego lub krowiego³.

Okres inkubacji choroby, trwa od 4 do 28 dni [średnio 8 dni], a zakażenie przebiega dwufazowo: w pierwszej fazie wirus znajduje się we krwi, w drugiej dociera do ośrodkowego układu nerwowego. Pierwsza faza choroby rozpoczyna się nagle i objawia się niecharakterystycznymi, grypopodobnymi objawami z towarzyszącą gorączką, bólami głowy oraz nudnościami i wymiotami. Ta faza choroby trwa 1-8 dni [średnio 4 dni]. Choroba kończy się na pierwszej fazie u 30-50% zakażonych⁴.

U pozostałych osób choroba rozwija się dalej. Po 1-33 dniach [średnio 8 dni] dobrego samopoczucia i braku objawów chorobowych KZM przechodzi w fazę neurologiczną. Pojawia się gorączka sięgająca 40˚C, silne bóle głowy, nudności, wymioty, objawy oponowe oraz bóle mięśni i stawów⁵. Taki przebieg choroby rozwija się u około 30 proc. zakażonych.

Powikłaniami po kleszczowym zapaleniu mózgu mogą być trwałe niedowłady i objawy neurologiczne. 13% osób po KZM boryka się z uszkodzeniami poszczególnych nerwów, aż 13% po KZM ma uszkodzenia słuchu. Tyle samo chorych może stykać się z problemami psychicznymi, takimi jak depresja i nerwica.

Obecnie nie ma skutecznych leków przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Leczenie polega na stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, zmniejszających ciśnienie wewnątrzczaszkowe, a w ciężkich przypadkach również kortykosteroidów. Jedynym sposobem jest zapobieganie zakażeniu wirusem KZM poprzez unikanie ukłucia kleszcza oraz przede wszystkim poprzez szczepienia uodparniające.

Zielony Miesiąc Szczepień KZM

W ramach kampanii i Europejskiego Tygodnia Szczepień na przełomie kwietnia i maja [23.04-25.05] zaplanowany jest także Zielony Miesiąc Szczepień KZM podczas którego w wybranych placówkach będzie można zaszczepić się przeciw tej chorobie w dogodny sposób i w promocyjnej cenie. Zainteresowane osoby powinny podczas wizyty przedszczepiennej zapytać lekarza pierwszego kontaktu, o zasady akcji realizowanej w danej placówce.

Materiał zrealizowany w ramach kampanii edukacyjno—informacyjnej „Nie igraj z kleszczem - wygraj z kleszczowym zapaleniem mózgu.

1.Kleszcze przenoszą chorobę ośrodkowego układu nerwowego, kleszczowe zapalenie mózgu (KZM). Wywołującym ją wirusem zakażonych jest 3–15 proc. populacji kleszczy w Polsce. Dostęp 10 02 2018 http://www.medonet.pl/zdrowie/zdrowie-dla-kazdego,kleszcz--ukaszenie--borelioza--czy-latwo-zachorowac-,artykul,1722040,2.html
2.WHO. State of the art of the new vaccines: Research & Development 2003,
3.Süss J. Tick-borne encephalitis 2010: Epidemiology, risk areas, and virus strains in Europe and Asia-An overview. Ticks Tick Borne Dis 2011; 2: 2-15
4.Süss J. Epidemiology and ecology of TBE relevant to the production of effective vaccines. Vaccine 2003: S1 / 19-35
5.Rendi-Wagner P. Risk and prevention of tick-borne encephalitis in travelers. J Travel Med 2004; 11.