Egzamin ósmoklasisty 2024. Tematy na egzamin ósmoklasisty 2024 z języka polskiego. Czego można się spodziewać?

Jak będzie wyglądał egzamin ósmoklasisty z języka polskiego 2024?

Egzamin ósmoklasisty 2024 z języka polskiego odbędzie się 14 maja we wtorek i potrwa 120 minut. Podczas egzaminu zdający otrzyma arkusz egzaminacyjny, który będzie się składał z dwóch części. Pierwsza będzie zawierać zadania zorganizowane wokół dwóch tekstów zamieszczonych w arkuszu:

• tekstu literackiego (poezji, epiki albo dramatu),

• tekstu nieliterackiego (naukowego, popularnonaukowego albo publicystycznego).

Łącznie oba teksty będą liczyły nie więcej niż 1000 wyrazów. Większość zadań w tej części arkusza będzie się odnosić bezpośrednio do ww. tekstów. Wśród zadań w tej części arkusza mogą pojawić się również:

• zadania zawierające fragmenty innych tekstów literackich i nieliterackich, teksty ikoniczne (np. plakat, reprodukcję obrazu), przysłowia, powiedzenia, frazeologizmy itp.,

• zadania samodzielne, nieodnoszące się do wyżej wymienionych tekstów.

W drugiej części arkusza znajdą się propozycje dwóch tematów wypracowań, z których uczeń będzie wybierał jeden i pisał tekst nie krótszy niż 200 wyrazów. Uczeń będzie dokonywał wyboru spośród:

• tematu o charakterze twórczym (np. opowiadanie twórcze),
• tematu o charakterze argumentacyjnym (np. rozprawka, artykuł, przemówienie).

Każdy temat będzie wymagał odwołania się do obowiązkowej lektury szkolnej oraz/lub utworu bądź utworów samodzielnie wybranych przez ucznia.

Tematy, które mogą pojawić się na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego 2024

Centralna Komisja Egzaminacyjna nie publikuje oficjalnych arkuszy egzaminacyjnych przed terminem, jednak na podstawie wcześniejszych egzaminów ósmoklasisty w 2024 roku możemy się spodziewać, że tematy będą obejmować następujące lektury i zagadnienia:

Lektury obowiązkowe

1. Charles Dickens - "Opowieść wigilijna"

• Motywy: dobro i zło, nawrócenie, skromność, żal za grzechy, sens życia.
• Gatunek: nowela fantastyczna.
• Bohaterowie: Ebenezer Scrooge, Duch Wigilijnej Przeszłości, Duch Tegorocznego Bożego Narodzenia, Duch Przyszłych Wigilii, mały Tim, Fred, Bob Cratchit, Jakub Marley
• Język: bogaty słownik, metafory, porównania, opisy.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i charakterystyka Ebenezera Scrooge'a.

- Znaczenie motywów dobra i zła w "Opowieści wigilijnej".

- Jakie przesłanie niesie "Opowieść wigilijna"?

- Porównaj "Opowieść wigilijną" z innym utworem o podobnej tematyce.

- Napisz opowiadanie inspirowane "Opowieścią wigilijną".

2. Aleksander Fredro - "Zemsta"

• Motywy: zemsta, honor, miłość, konflikt pokoleń, satyra społeczna.
• Gatunek: komedia obyczajowa.
• Bohaterowie: Cześnik Raptusiewicz, Rejent Milczek, Wacław, Papkin, Klara.
• Język: potoczny, stylizowany na mowę staropolską, pełen humoru i ironii.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i charakterystyka Cześnika Raptusiewicza.

- Rola konfliktu w "Zemście".

- Jakie są funkcje humoru w "Zemście"?

- Porównaj "Zemstę" z innym utworem o podobnej tematyce.

- Napisz scenariusz krótkiej sztuki teatralnej inspirowanej "Zemstą".

3. Jan Kochanowski - wybór fraszek i trenów, w tym tren VII i VIII

• Motywy: przemijanie, śmierć, żal po stracie dziecka, refleksje filozoficzne.
• Gatunek: fraszka i tren.
• Język: zwięzły, precyzyjny, bogaty w środki poetyckie (metafory, porównania, epitety).

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i interpretacja jednej z fraszek Jana Kochanowskiego.

- Analiza motywów przemijania i śmierci w trenie VII.

- Jakie uczucia wyraża poeta w trenie VIII?

- Porównaj fraszki Jana Kochanowskiego z fraszkami innego autora.

- Napisz własną fraszkę lub tren inspirowany twórczością Jana Kochanowskiego.

4. Aleksander Kamiński - "Kamienie na szaniec"

• Motywy: patriotyzm, walka o wolność, przyjaźń, poświęcenie, śmierć.
• Gatunek: powieść historyczna.
• Bohaterowie: Zośka, Alek, Rudy, Tadeusz.
• Język: potoczny, dostosowany do realiów II wojny światowej.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i charakterystyka Zośki.

- Znaczenie przyjaźni w "Kamieniach na szaniec".

- Jakie wartości są ważne dla bohaterów "Kamieni na szaniec"?

- Porównaj "Kamienie na szaniec" z innym utworem o podobnej tematyce.

- Napisz opowiadanie o młodych ludziach walczących o wolność w czasie II wojny światowej.

Lektury uzupełniające

1. Jan Kochanowski - wybór pieśni i trenów, w tym tren I, V

• Motywy: ojczyzna, patriotyzm, żal po stracie dziecka, refleksje filozoficzne.
• Gatunek: pieśń i tren.
• Język: zwięzły, precyzyjny, bogaty w środki poetyckie (metafory, porównania, epitety).

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i interpretacja jednej z pieśni Jana Kochanowskiego.

- Analiza motywów ojczyzny i patriotyzmu w trenie I.

- Jakie uczucia wyraża poeta w trenie V?

- Porównaj pieśni Jana Kochanowskiego z pieśniami innego autora.

- Napisz własną pieśń lub tren inspirowany twórczością Jana Kochanowskiego.

2. Ignacy Krasicki - "Żona modna"

• Motywy: satyra na obyczaje szlacheckie, krytyka mody i próżności, materializm, rola kobiety w społeczeństwie
• Gatunek: satyra obyczajowa.
• Bohaterowie: Piotr, żona Piotra, Przyjaciel
• Język: bogaty słownik, metafory, porównania, ironia.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i charakterystyka żony Piotra.

- Funkcje satyry w "Żonie modnej".

- Jakie są wady i śmieszności szlachty ukazane w "Żonie modnej"?

- Porównaj "Żonę modną" z innym utworem o podobnej tematyce.

- Napisz krótką satyrę na współczesne obyczaje.

3. Adam Mickiewicz - wybrany utwór z cyklu "Sonety krymskie"

• Motywy: tęsknota za ojczyzną, egzotyka, miłość, przemijanie.
• Gatunek: sonet.
• Język: bogaty słownik, metafory, porównania, epitety.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i interpretacja jednego z sonetów krymskich Adama Mickiewicza.

- Analiza motywu tęsknoty za ojczyzną w sonecie "Stepy akermańskie".

- Jak poeta ukazuje piękno przyrody w sonecie "Bakczysaraj w nocy"?

- Porównaj "Sonety krymskie" z innym cyklem sonetów polskiego poety.

- Napisz własny sonet inspirowany motywami z "Sonetów krymskich".

4. Sławomir Mrożek - "Artysta"

• Motywy: sztuka a rzeczywistość, konformizm, alienacja jednostki, krytyka totalitaryzmu.
• Gatunek: opowiadanie satyryczne
• Bohaterowie: Kogut, Lis, Dyrektor Cyrku, Narrator
• Język: potoczny, pełen absurdu i groteski.

Przykładowe tematy:

- Przedstawienie i interpretacja postaci Artysty w dramacie "Artysta".

- Jakie są funkcje absurdu i groteski w "Artyście"?

- Jak autor ukazuje problem konformizmu w "Artyście"?

- Porównaj "Artystę" z innym utworem poruszającym podobne problemy.

- Napisz krótką sztukę teatralną inspirowaną motywami z "Artysty".

Lista lektur obowiązkowych, których znajomość będzie sprawdzana na egzaminie ósmoklasisty.

1. Charles Dickens - Opowieść wigilijna
2. Aleksander Fredro - Zemsta
3. Jan Kochanowski - wybrane fraszki i treny, w tym tren VII i VIII
4. Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec
5. Adam Mickiewicz - Reduta Ordona
6. Adam Mickiewicz - Śmierć Pułkownika
7. Adam Mickiewicz - Świtezianka
8. Adam Mickiewicz - Dziady cz. II
9. Adam Mickiewicz - Pan Tadeusz
10. Antoine de Saint-Exupéry - Mały Książę
11. Henryk Sienkiewicz - Quo vadis
12. Henryk Sienkiewicz - Latarnik
13. Juliusz Słowacki - Balladyna
14. Wiersze wybranych poetów

Lista lektur uzupełniających na egzamin ósmoklasisty.

1. Jan. Kochanowski - wybrane pieśni oraz treny I i V
2. Adam Mickiewicz - wybrany utwór z cyklu Sonety krymskie
3. Ignacy Krasicki - Żona modna
4. Sławomir Mrożek - Artysta
5. Stefan Żeromski - Syzyfowe prace
6. Melchior Wańkowicz - wybrany reportaż z Tędy i owędy

Obszary, na które warto zwrócić szczególną uwagę podczas uczenia się do egzaminu ósmoklasisty z języka polskiego.

• Czytanie ze zrozumieniem: Możesz spodziewać się tekstów literackich (np. fragmenty prozy czy poezji) oraz użytkowych (np. artykuły, reklamy). Będziesz musiał odpowiedzieć na związane z nimi pytania lub wykonać zadania oparte na zrozumieniu tekstu.
• Wiedza o literaturze i epokach literackich: Wymagana jest wiedza o poszczególnych epokach literackich oraz znajomość życiorysów i twórczości wybranych pisarzy, a także konkretnych dzieł literackich z kanonu lektur.
• Umiejętność tworzenia wypowiedzi pisemnej: Będziesz musiał napisać własną wypowiedź pisemną – na przykład rozprawkę, opowiadanie, recenzję.
• Gramatyka i ortografia: Wymagana jest znajomość zasad gramatyki i ortografii języka polskiego, w tym interpunkcji, odmiany słów, budowy zdań itp.
• Analiza i interpretacja tekstu: Zostaniesz poproszony o analizę tekstu, wskazanie środków stylistycznych, interpretację motywów, postaci czy symboli.

Ogólne wymagania egzaminacyjne

1. Kształcenie literackie i kulturowe.

• Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich oraz innych tekstów kultury.

• Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.

• Kształtowanie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej, szczególnie w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym.

• Rozwijanie zdolności dostrzegania wartości: prawdy, dobra, piękna, szacunku dla człowieka i kierowania się tymi wartościami.

• Kształcenie postawy szacunku dla przeszłości i tradycji literackiej jako podstawy tożsamości narodowej.

• Poznawanie wybranych dzieł wielkich pisarzy polskich w kontekście podstawowych informacji o epokach, w których tworzyli.

1. Kształcenie językowe.

• Rozwijanie rozumienia wartości języka ojczystego oraz jego funkcji w budowaniu tożsamości osobowej ucznia oraz wspólnot: rodzinnej, narodowej i kulturowej.
• Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych oraz formowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe.
• Poznawanie podstawowych pojęć oraz terminów służących do opisywania języka i językowego komunikowania się ludzi.
• Kształcenie umiejętności poprawnego pisania zgodnego z zasadami pisowni polskiej.
• Rozwijanie wiedzy o elementach składowych wypowiedzi pisemnych oraz ich funkcjach w strukturze tekstów i w komunikowaniu się.

1. Tworzenie wypowiedzi.

• Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w określonych formach wypowiedzi pisemnych.
• Rozpoznawanie intencji rozmówcy oraz wyrażanie intencji własnych, rozpoznawanie języka jako działania (akty mowy).
• Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych i dbałości o estetykę tekstu oraz umiejętności organizacji tekstu.
• Poznawanie podstawowych zasad retoryki, w szczególności argumentowania, oraz rozpoznawanie manipulacji językowej.
• Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych i podejmowania samodzielnych prób literackich.

1. Samokształcenie.

• Rozwijanie szacunku dla wiedzy, wyrabianie pasji poznawania świata i zachęcanie do praktycznego zastosowania zdobytych wiadomości.
• Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania.
• Rozwijanie umiejętności rzetelnego korzystania ze źródeł wiedzy, w tym stosowania cudzysłowu, przypisów i odsyłaczy oraz szacunku dla cudzej własności intelektualnej.

Szczegółowe wymagania egzaminacyjne

Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

• Uczeń: rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat,
• określa cechy charakterystyczne dla poszczególnych rodzajów i przypisuje czytany utwór do odpowiedniego rodzaju,
• rozróżnia gatunki epiki, liryki, dramatu, w tym: opowiadanie, powieść, baśń, legendę, mit, komedia, fraszka, tren, ballada, tragedia – i wymienia ich podstawowe cechy oraz wskazuje cechy gatunkowe czytanych utworów literackich; rozpoznaje wiersz, przysłowie, komiks,
• objaśnia morał bajki oraz samodzielnie formułuje przesłanie baśni,
• omawia akcję, wyodrębnia wątki i wydarzenia,
• odróżnia fikcję artystyczną od rzeczywistości,
• odróżnia realizm od fantastyki,
• charakteryzuje i ocenia bohaterów,
• konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami,
• wyraża swój stosunek do postaci,
• wskazuje elementy dramatu (rodzaj): akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog,
• rozpoznaje w tekście literackim: porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, neologizm, inwokację, symbol, alegorię i określa ich funkcje,

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

• określa temat i główną myśl tekstu,
• identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi (autora, narratora, czytelnika, słuchacza),
• wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,
• odróżnia zawarte w tekście informacje ważne od informacji drugorzędnych,
• wyszukuje w tekście informacje wyrażone wprost i pośrednio (ukryte),
• odbiera teksty kultury na poziomie dosłownym i przenośnym,
• wyciąga wnioski wynikające z przesłanek zawartych w tekście (w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz),
• rozumie dosłowne i przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi,

3. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

• rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik) i wskazuje różnice między nimi,
• rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, czasów i rodzajów gramatycznych – rozumie ich funkcje w wypowiedzi,
• poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki oraz używa ich we właściwych kontekstach,
• rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (podmiot, orzeczenie, dopełnienie, przydawka, okolicznik),
• rozróżnia i poprawnie zapisuje zdania oznajmujące, pytające i rozkazujące,
• przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu,
• rozpoznaje wyraz podstawowy i wyraz pochodny; rozumie pojęcie podstawy słowotwórczej; w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant, wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozumie realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu, rozpoznaje rodzinę wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń.