Pisali słynne wierszyki, piosenki, bajki i kołysanki dla dzieci. Tak wyglądają ich groby. Niezapomniani

2024-03-20 11:27

Byli autorami znanych utworów dla dzieci. Całe pokolenia śpiewały ich piosenki i kołysanki, recytowały wierszyki w przedszkolu i szkole podstawowej, czy oglądało bajki i dobranocki w telewizji. O wielu z nich praktycznie już zapomniano a ich groby powinny zostać odrestaurowane. Jeśli kojarzycie takie utwory jak: "Mam trzy latka", "Cztery słonie", "Pan kotek był chory", "Stokrotka", "Ta Dorotka", "Kundel bury", czy "Ele-mele Dudki", to właśnie jest odcinek programu "Niezapomniani. Cmentarne historie" o ich twórcach. Zapraszamy do oglądania!

Anna Świrszczyńska (1909-1984) - poetka, dramatopisarka, prozaiczka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, publikowała m.in. w "Płomyku" i "Płomyczku". Była żona aktora Jana Adamskiego (1923-2010). Najbardziej znana jako autorka piosenki "Cztery słonie". Została pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. 

Janina Porazińska (1882-1971) - Stare Powązki. Prozaiczka, redaktorka, tłumaczka literatury skandynawskiej i literatury szwedzkojęzycznej. Swoją twórczość szczególnie poświęciła literaturze dziecięcej. Znana z utworów: Ta Dorotka, Bajka iskierki (Z popielnika na Wojtusia), Był sobie król i Szewczyk Dratewka.

Irena Suchorzewska (1913-2003) - cmentarz komunalny w Sopocie. Pisarka i poetka, autorka utworów dziecięcych, bibliotekarka, psycholog, fotografik. Znana z wierszyka "Mam trzy latka".

Ewa Szelburg-Zarembina, właśc. Irena Ewa Szelburg (1899-1986) - cmentarz parafialny w Nałęczowie. Powieściopisarka, poetka, dramaturg, eseistka, najbardziej znana z twórczości dla dzieci i młodzieży. Pierwszy Kanclerz Kapituły Orderu Uśmiechu. Jej mężem był Józef Zaremba. Autorka bajek i piosenek: Lech, Czech i Rus, A…a…a… Kotki dwa, Za siedmioma górami, Każdy Tomek ma swój domek, Kije samobije i inne baśnie, Idzie niebo ciemną nocą. 20 kwietnia 1965 zwróciła się do społeczeństwa z apelem uczczenia pamięcią bohaterstwa i męczeństwa młodzieży i dzieci w dziejach Polski. Apel wywołał gromki odzew i ze składek społecznych powstał Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Hanna Januszewska-Moszyńska (1905-1980) - Stare Powązki. Prozaiczka, poetka, tłumaczka, autorka sztuk teatralnych i słuchowisk. Od 1928 roku była żoną Józefa Moszyńskiego. Jej syn, Krzysztof Moszyński (1932–2020), był profesorem matematyki UW. Autorka utworów: Ele-mele Dudki (1932), Baśń o wędrującej Pyzie, Złota legenda warszawska (1950), O smoku wawelskim (1954), O przepióreczce (1958).

Barbara Wiktoria Lewandowska, ps. „Wirta” (1929-2019) – Powązki Wojskowe (kwatera weteranów powstania warszawskiego) - pisarka, wieloletnia redaktor naczelna czasopisma „Miś” (1957-2010), autorka książek dla dzieci i słuchowisk radiowych. Uczestniczka powstania warszawskiego. Sanitariuszka w Oddziale „Barry” Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa (Pluton „Dorsza”).

Hanna Ożogowska (1904-1995) - Powązki Wojskowe. Pisarka dziecięca i młodzieżowa, debiutowała w 1932 na łamach tygodnika „Płomyk” (1917-1991) jako autorka literatury dziecięcej. Po wojnie do 1947 była redaktorem naczelnym „Płomyczka” (1917–2013). W 1961 roku wydała książkę "Dziewczyna i chłopak, czyli heca na 14 fajerek" (adaptacja filmowa (1982) i serialowa (1978).

Stanisław Franciszek Wincenty Rudolf Jachowicz (1796-1857) - Stare Powązki. Poeta, pedagog, działacz charytatywny, czołowy bajkopisarz polski. Autor "Pan kotek był chory" oraz czasopisma Dziennik dla Dzieci (1830). 9 lipca 1823 poślubił osiemnastoletnią sierotę, Salomeę Elżbietę Jabłońską, córkę Ś.P. kapitana Wojsk Polskich Jacentego Jabłońskiego i Tekli z Czaplińskich. Niestety, dwa lata później żona i jego nowo narodzony syn zmarli. W 1833 ożenił się powtórnie, ze swoją dawną uczennicą, Antoniną Ośmiałowską (1806-1871). Prócz dwójki swoich dzieci, urodzonego w 1842 Eryka i cztery lata młodszego Rudolfa, wychowywali Jachowiczowie także czwórkę dzieci zmarłej siostry Antoniny. Wyczerpany intensywną pracą, Stanisław Jachowicz utracił siły i wzrok.

Jerzy Dąbrowski (1933-1992) - Cmentarz Bródnowski. Dziennikarz, poeta, tekściarz, satyryk, autor książek dla dzieci. Pisał m.in. teksty piosenek dla małej Natalii Kukulskiej (Puszek okruszek, Co powie tata). Studiował na Wydziale Filozoficzno-Socjologicznym Uniwersytetu Warszawskiego razem z Agnieszką Osiecką. Autor tekstów: „Ktoś między nami” (Anna Jantar i Zbigniew Hołdys) i Życia mała garść (wyk. Krzysztof Krawczyk)

Ludwik Jerzy Kern (1920-2010) - Cmentarz Rakowicki. Poeta, satyryk, dziennikarz, tłumacz literatury pięknej, autor tekstów piosenek (m.in. "Lato, Lato" Haliny Kunickiej z filmu "Szatan z 7-klasy"). Autor popularnych utworów dla dzieci, m.in. Ferdynand Wspaniały czy Proszę słonia, na podstawie których zrealizowano znane dobranocki. Kawaler Orderu Uśmiechu. Jego drugą żoną była aktorka, reżyser i wykładowca PWST w Krakowie, Marta Stebnicka (1925-2020).

Jan Chęciński (1826-1874) - Stare Powązki. Pisarz, aktor i reżyser teatrów warszawskich, profesor warszawskiej Szkoły Dramatycznej. Był autorem wielu librett do utworów Stanisława Moniuszki. Przyczynił się do wprowadzenia na scenę dzieł m.in. Juliusza Słowackiego, Williama Szekspira i Fryderyka Schillera; także autor licznych tłumaczeń sztuk obcych (np. Rigoletta Verdiego). Jest znany również jako autor piosenki "Stokrotka" (Gdy strumyk płynie z wolna). Jego synem był lekarz Czesław Chęciński (1851–1916), zmarły i pochowany w Odessie (grób już nie istnieje).

Wanda Chotomska (1927-2017) - Stare Powązki. Pisarka, autorka wierszy i opowiadań dla dzieci i młodzieży, autorka cyklu programów telewizyjnych dla dzieci m.in. Jacek i Agatka, autorka wierszy "Kundel bury", Tadek Niejadek Była sanitariuszką w Powstaniu Warszawskim, a po jego kapitulacji przebywała w obozie przejściowym w Pruszkowie, skąd zbiegła. Była żoną Jerzego Steinmetza, z którym miała córkę Ewę, znaną również z działalności dla dzieci – między innymi za sprawą roli Ciotki Klotki w programach dziecięcych z lat 80.: Tik-Tak, Fasolki, Ciuchcia. Po rozwodzie związała się z artystą Eugeniuszem Stecem. Żyli razem aż do jego śmierci w 1991, ale nigdy nie zostali małżeństwem

Wiera Badalska-Majewska (1915-1981) pochodziła z Taszkientu w Uzbekistanie. Ukończyła filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim. Debiutowała w roku 1946 na łamach czasopisma dla dzieci Świerszczyk (prowadziła tam cykl Kolorowe literki) i Płomyk. Autorka piosenki Kolorowe kredki z serii Domowe przedszkole.

Maria Germanówna - autorka piosenki Stary niedźwiedź mocno śpi (praca dla nauczycieli, 1923) - zabawa dla dzieci, której odpowiednikiem jest angielski What's the time, Mr Wolf? Muzyka: melodia ludowa "Od Krakowa ciemny las" (Lucjan Rydel).

Feliks Gwiżdż (1885-1952) ps. Stryk - Cmentarz Czerniakowski. Jest autorem piosenki "Przybyli ułani". Miał syna Jacka (1928-1944), żołnierza batalionu Zośka, który poległ 11 sierpnia w powstaniu warszawskim. Córka Krystyna z pierwszego małżeństwa ze Stanisławą Pruszyńską, była poetką mieszkającą i tworzącą w Zakopanem. Zmarła w 1945 roku. Drugi syn, Andrzej Gwiżdż (1923-1998), który po wojnie został profesorem prawa i dyrektorem warszawskiej Biblioteki Sejmowej, walczył w powstaniu warszawskim - Cmentarz Północny. 

Kazimierz Przerwa-Tetmajer (1865-1940)- poeta, nowelista, powieściopisarz, przedstawiciel Młodej Polski. Urodził się jako syn Adolfa Tetmajera (1813-1892) Cmentarz Rakowicki) i jego drugiej żony, Julii z Grabowskich, brat przyrodni malarza Włodzimierza Tetmajera (1861-1923), brat cioteczny tłumacza i poety Tadeusza Boya-Żeleńskiego (1874-1941) Jego ojciec był posłem do Sejmu Krajowego Galicji III kadencji (1870–1876), właścicielem dóbr Ludźmierz, marszałkiem (prezes Wydziału Rady) powiatu nowotarskiego. Pochowany na Cmentarzu Pęksowy Brzyzek w Zakopanem, ma także symboliczną mogiłę na Starych Powązkach. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia (utrata wzroku i nasilająca się choroba umysłowa, będąca efektem kiły) musiał wycofać się z życia społecznego i twórczości literackiej. Zmarł na nowotwór przysadki mózgowej, niedokrwistość i niewydolność krążenia.

Ze związku z nieznaną z nazwiska aktorką miał nieślubnego syna Kazimierza Stanisława, do którego przez kilka lat, do roku 1906, nie przyznawał się. Syn popadł w alkoholizm i miał chorobę weneryczną. Popełnił samobójstwo w wieku 33 lat. Tetmajer miał kilkuletni romans z góralką Marią Palider (1884-1971, pochowana na Nowym Cmentarzu w Zakopanem), która była pierwowzorem Maryny z Hrubego z Legendy TatrLegenda Tatr - Legenda o śpiącym rycerzu

Ach śpij kochanie - wyk. Eugeniusz Bodo i Adolf Dymsza (1938) Autor tekstu - Ludwik Starski (1903-1984, Powązki Wojskowe), kompozytor - Henryk Wars (1902-1977) - Hillside Memorial Park w Los Angeles. Starski (właśc. Ludwik Kałuszyner) był scenarzystą, autorem tekstów piosenek i pisarzem. Poślubił Marię Bargielską (1911–1986); ich synem jest scenograf Allan Starski.

Henryk Wars skomponował także inną kołysankę - "Dobranoc, oczka zmruż" z filmu "Włóczęgi" (1939). Śpiewali ją Kazimierz Wajda (105-1955, Cmentarz Rakowicki) i Henryk Vogelfanger (1904-1990, pochowano na Chiswick New Cemetery w Londynie), czyli filmowi Szczepko i Tońko. Tekst napisał Emanuel Schlechter (1904-1943) - ps. Olgierd Lech, satyryk, kompozytor, aktor i scenarzysta (Antek policmajster, Piętro wyżej, Włóczęgi, Jadzia). Piosenki: „Każdemu wolno kochać”, „Odrobinę szczęścia w miłości”, „Gdybym ja miał cztery nogi” (z filmu "Co mój mąż robi w nocy? (1934), wyk. m.in. Tola Mankiewiczówna, 1900-1985, cmentarz ewangelicko-reformowany w Warszawie),„Umówiłem się z nią na dziewiątą”, „Sex appeal”, „Dzisiaj ta, jutro ta(mta)” (muz. Henryk Wars), wyk. Eugeniusz Bodo, z filmu Piętro wyżej (1937), „Czy tutaj mieszka panna Agnieszka" z filmu "Trójka hultajska" (1937), „Tylko we Lwowie” (1939), „Szkoda lata”. Przebywał w utworzonym jesienią 1941 getcie, potem w obozie koncentracyjnym przy ul. Janowskiej we Lwowie. Został tam został zamordowany wraz z żoną i trójką dzieci. Miał brata Emila Szlechtera (1906–1995) – adwokata i znawcę prawa starożytnego Bliskiego Wschodu. Spoczywa na cmentarzu Montparnasse, obok drugiej żony H.V. Beuer-Szlechter. Stracił całą rodzinę podczas II wojny światowej. 

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki