Wizyta u Czartoryskich - opowieść o sztuce i historii

I PIĘTRO

Podest i Sale Czartoryskich (I-II)

Wyjątkowy spacer po Muzeum Książąt Czartoryskich rozpoczyna się od Podestu, gdzie znajdują się dwa monumentalne płótna Jana Piotra Norblina. Za nim czekają dwie sale poświęcone rodzinie Czartoryskich, a w nich portrety (m.in. Izabeli Czartoryskiej oraz Adama Kazimierza Czartoryskiego) i przedmioty osobistego użytku, które pokazują nie tylko historię rodu, ale także dzieje muzeum. W pierwszej sali znajdują się także ocalałe pamiątki z tzw. Szkatuły Królewskiej, zrabowanej przez Niemców w czasie II wojny światowej.

Sale poświęcone historii Polski (III – VIII)

Korytarz jest wstępem do wędrówki po dziejach Polski od czasów Jagiellonów, aż po schyłek I Rzeczypospolitej. Sala Jagiellońska prezentuje dzieła sztuki i pamiątki historyczne z czasów dynastii Jagiellonów i pierwszych władców elekcyjnych. Można tu znaleźć dzieła z XV i XVI wieku, m.in. z kolegiaty św. Michała na Wawelu: scenę Zwiastowania Mistrza Jerzego oraz apokryficzną scenę Zaśnięcia Matki Boskiej autorstwa naśladowcy Michała Lancza z Kitzingen.

Sala Wazowska zabiera zwiedzających do czasów panowania szwedzkiej dynastii Wazów (1587– 1668). W sali Wiktorii Wiedeńskiej znalazły się obiekty związane z okresem panowania króla Jana III Sobieskiego i jego historycznego zwycięstwa nad Turkami w 1683 roku, m.in. szabla podarowana przez papieża Innocenta XI czy tarcza „wróżebna”. Tu eksponowany jest też efektowy namiot turecki, a pod nim cenny kobierzec perski. Natomiast w Sali Saskiej prezentowane są m.in. pasy kontuszowe, zbiór tabakier wraz z tarkami do tytoniu, elementy zastawy stołowej czy zespół wachlarzy.

Ostatnia sala pamiątek z dziejów Polski, Sala Oświecenia – Finis Poloniae, pokazuje czasy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Poza wizerunkiem władcy, odnaleźć tu można należące go niego drobiazgi oraz przedmioty upamiętniające uchwalenie Konstytucji 3 maja w roku 1791.

Paramenty liturgiczne i Pompa Funebris (IX–X)

Dwie kolejne sale prezentują paramenty liturgiczne, a także obiekty związane z uroczystościami pogrzebowymi. Niezwykłym obiektem jest włoski zegar nocny, którego forma przypomina formą późnobarokowy ołtarz.

Sztuka Orientu (XI–XIII)

Zwiedzanie pierwszego piętra zamykają sale poświęcone sztuce orientalnej. Znajdują się tu m.in. perskie tekstylia i gobeliny, indyjskie posążki bóstw czy tybetańskie stalowe okucia ławek siodła. W tych salach prezentowane są także chińskie wachlarze czy imbryki do parzenia herbaty, a także wyroby japońskie, wśród których dominują niewielkie figurki – tzw. netsuke.

Salon antyczny (I)

To dzieła z różnych okresów historycznych, ale nawiązujące do tradycji sztuki starożytnej. Znajdziemy tu m.in. monumentalny gobelin przedstawiający wjazd Aleksandra Wielkiego do Babilonu, majolikowe talerze z barwnymi scenami zaczerpniętymi z historii o Tezeuszu, Ledzie lub Wyprawy Argonautów po Złote Runo czy renesansową tarczę, uznawaną w czasach puławskich za tarczę Juliusza Cezara, która ukazuje rozbudowaną scenę ilustrującą XVII pieśń Iliady

Sala Renesansu i Dama z gronostajem (II-III)

Do epoki renesansu widzowie przeniosą się dzięki zgromadzonym w tej sali obrazom na wyciętym podłożu w kształcie koła, zwanych tondami, monumentalnej tapiserii Złoty deszcz z XVI wieku, ilustrującej mit o Danae oraz majolikom czy szkłom weneckim. To stąd przechodzi się do pomieszczenia, w którym prezentowana jest Dama z gronostajem Leonarda da Vinci, jeden z najcenniejszych dzieł malarskich na świecie.

Sztuka średniowieczna (V)

Po minięciu Korytarza (IV) w którym znajdują się trzy osiemnastowieczne dzieła mozaikowe, zwiedzający docierają do pomieszczenia prezentującego sztukę średniowiecza. Najstarszym dziełem jest tu tryptyk Rinalda da Siena z przedstawieniem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Jest także stworzona w Awinionie kwatera z przedstawieniem Zwiastowania z lat około 1321–1323.

Sztuka Europy Północnej XVI–XVII w. (VI)

Obok zbioru rzemiosła artystycznego i militariów znalazły się tu wyjątkowe przykłady malarstwa, m.in. wizerunek św. Katarzyny Aleksandryjskiej autorstwa Hansa Suessa von Kulmbacha czy portret określany jako Maria Magdalena pisząca. Tu zwiedzający mogą podziwiać też sceny ze skrzydeł dwóch różnych dyptyków z warsztatu Alberta Boutsa, wyobrażające Chrystusa jako Zbawiciela Świata oraz Matkę Boską Bolesną, jak również obraz Matka Boska z Dzieciątkiem jedzącym jabłko.

Sztuka czasów Rembrandta (VII)

W następnej sali uwagę niewątpliwie skupia Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem autorstwa Rembrandta van Rijna. Znalazły się tu też dzieła mniejszych mistrzów holenderskich przedstawiające typową dla tamtejszych twórców tematykę, m.in. sceny rodzajowe czy mariny.

Sala Polska (VIII)

Najcenniejsze pamiątki znalazły swoje miejsce właśnie w Sali Polskiej. To tu w gablotach prezentowane są szczątki wielkich postaci historycznych, m.in.: Bolesława Chrobrego, Władysława Hermana, Bolesława Krzywoustego, Mikołaja Kopernika, Jana Kochanowskiego, Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego i Stefana Czarnieckiego. Tu też eksponowana jest tzw. Chorągiew Carów Szujskich

Zobaczymy też kurtkę generalską Jana Henryka Dąbrowskiego, twórcy Legionów we Włoszech, chorągiew i dwie szable Tadeusza Kościuszki czy pałasz księcia Józefa Poniatowskiego. Tu znajduje się też płótno Polonia 1863 pędzla Jana Matejki.

Biblioteka Czartoryskich (IX–X)

To bezcenne dzieła piśmiennictwa polskiego i światowego. Znajdziemy tu m.in. dokumenty wydawane przez kancelarie królewskie, jak Przywilej koszycki z roku 1374, akt Unii horodelskiej z roku 1413, akty prawne z dokumentem Hołdu Pruskiego, określany również Traktatem Krakowskim z 8 IV 1525 roku, listy sławnych postaci czy oryginalny zapis nutowy Fryderyka Chopina pod Rondo à la krakowiak.

Gabinet Rycin i Rysunków (XI–XIII)

Zbiór zawiera ponad 46 tys. grafik i ponad 6 tys. rysunków. W trzech salach muzeum zwiedzający poznają tylko część z nich, m.in. grafiki włoskie z XV i XVI wieku, autorstwa Mantegny czy Marcantonia Raimondiego, ryciny Albrechta Dürera, cykl pejzaży Pietera Bruegla Starszego czy siedemnastowieczne ryciny niderlandzkie, wśród których znajdują się odbitki autorstwa Rembrandta, a także zbiory poloników.

(oprac. na podstawie tekstu Mateusza Chramca, Muzeum Książąt Czartoryskich)

MATERIAŁ POWSTAŁ WE WSPÓŁPRACY Z MINISTERSTWEM KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO