Matura 2024. Język polski. Ile punktów za rozprawkę? Kryteria oceniania rozprawki, ile punktów i za co?

Matura 2024. Język polski - punkty

Dzięki naszemu artykułowi wypracowanie nie będzie miało przez Tobą tajemnic. Dowiesz się też, ile punktów odejmowanych jest za błąd rzeczowy, a ile za brak kontekstu, co to jest błąd kardynalny i co może spotkać ucznia, który go popełnił. Poznasz szczegółową punktację i dowiesz się, jak zachwycić swoją pracą egzaminatorów i zdobyć maksymalną liczbę punktów. Zapraszamy do lektury!

Ile punktów maksymalnie można zdobyć?

Na egzaminie maturalnym 2024 zdający samodzielnie tworzy wypracowanie nie krótsze niż 300 wyrazów. Łącznie może za nie zdobyć 35 punktów. Przy punktacji pod uwagę bierze się aż osiem różnych kryteriów. Należy pamiętać, że niespełnienie pierwszego z nich dyskwalifikuje całą pracę.

Kryteria:

• 1 pkt - Spełnienie formalnych warunków polecenia
• 16 pkt - Kompetencje literackie i kulturowe
• 7 pkt - Kompozycja wypowiedzi

w tym

• 3 pkt - Struktura wypowiedzi
• 3 pkt - Spójność wypowiedzi
• 1 pkt - Styl wypowiedzi
• 11 pkt - Język wypowiedzi

w tym

• 7 pkt - Zakres i poprawność środków językowych
• 2 pkt - Poprawność ortograficzna
• 2 pkt - Poprawność interpunkcyjna

Spełnienie formalnych warunków polecenia

• 1 pkt - W wypracowaniu nie występuje błąd kardynalny, zawiera ono odwołanie do lektury obowiązkowej wybranej z listy lektur zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym, przynajmniej częściowo dotyczy problemu wskazanego w poleceniu oraz przynajmniej częściowo jest wypowiedzią argumentacyjną.
•  0 pkt - Wypracowanie nie spełnia któregokolwiek z wyżej wymienionych warunków lub jest napisane w formie planu albo w punktach.

Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o nieznajomości treści lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający (w zakresie fabuły, w tym głównych wątków utworu czy losów głównych bohaterów) lub całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej. Uwaga: jeżeli w tym kryterium przyznano 0 pkt, we wszystkich pozostałych kryteriach przyznaje się 0 pkt.

Kompetencje literackie i kulturowe

Dwa utwory wykorzystane w pełni funkcjonalnie.

16 pkt

Bogata argumentacja.Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów.Wypowiedź świadczy o erudycji zdającego.

15 pkt

Zadowalająca argumentacja.Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie.

14 pkt

Zadowalająca argumentacja.W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie.

13 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów.Jeden utwór wykorzystany w pełni funkcjonalnie, a drugi – częściowo funkcjonalnie.

12 pkt

Bogata argumentacja.Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów.Wypowiedź świadczy o erudycji zdającego.

11 pkt

Zadowalająca argumentacja.Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie.

10 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie.

9 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów.Dwa utwory wykorzystane częściowo funkcjonalnie albo tylko jeden utwór wykorzystany w pełni funkcjonalnie, a drugi – niefunkcjonalnie.

8 pkt

Trafna argumentacja.Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów.Praca zawiera fragmenty erudycyjne.

7 pkt

Zadowalająca argumentacja.Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie.

6 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie.

5 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów.Tylko jeden utwór wykorzystany częściowo funkcjonalnie.

4 pkt

Trafna argumentacja.Funkcjonalne wykorzystanie dwóch kontekstów.

3 pkt

Zadowalająca argumentacja.Co najmniej jeden kontekst wykorzystany funkcjonalnie.

2 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy kontekst/konteksty wykorzystano częściowo funkcjonalnie.

1 pkt

Powierzchowna argumentacja.W pracy nie wykorzystano funkcjonalnie kontekstów.

0 pkt

Żaden utwór nie został wykorzystany przynajmniej w części funkcjonalnie.

Za każdy błąd rzeczowy należy odjąć 1 pkt od ogólnej liczby punktów (od 0 do 16; bez punktów ujemnych). Sprawdzając wypracowanie zdającego w tym kryterium, egzaminator będzie oceniał, czy w wypracowaniu zdający:

• wykorzystał znajomość – odpowiednio – wskazanej w poleceniu lub wybranej lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego w sposób funkcjonalny,
• funkcjonalnie wykorzystał konteksty, np. historycznoliteracki, teoretycznoliteracki, literacki, biograficzny, kulturowy, mitologiczny, biblijny, religijny, historyczny, filozoficzny, egzystencjalny, polityczny, społeczny, które pogłębiają i rozwijają rozważany problem,
• przedstawił bogatą argumentację, świadczącą o jego erudycji,
• wykazał się wiedzą i umiejętnościami z zakresu kształcenia literackiego i kulturowego oraz kształcenia językowego,
• nie popełnił błędów rzeczowych zarówno w odniesieniu do przywołanych tekstów literackich oraz kontekstów, jak i terminologii historycznoliterackiej oraz/lub teoretycznoliterackiej.

Błąd rzeczowy – to błąd świadczący o:

• nieznajomości wskazanej w poleceniu lektury obowiązkowej (zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym), do której odwołuje się zdający, w zakresie innym niż w przypadku błędu kardynalnego, np. błąd w nazwisku autora, w przypisaniu autorstwa, w nazwisku bohatera, dotyczący losów bohaterów drugoplanowych bądź wątków innych niż główne
• nieznajomości utworu literackiego lub tekstu kultury, do którego odwołuje się zdający, innego niż lektura obowiązkowa lub utwór literacki wskazany w poleceniu (każdy błąd merytoryczny)
• nieuprawnionej interpretacji fragmentu lub fragmentów/części utworu literackiego, w tym poetyckiego, do którego odwołuje się zdający, będącej częściową lub całkowitą falsyfikacją danego utworu
• nieznajomości zagadnień z zakresu teorii i historii literatury bądź języka, np. stosowanie pojęć typowych dla epiki w odniesieniu do liryki (np. „narrator wiersza”).
• braku wiedzy dotyczącej wybranego przez zdającego kontekstu, np. błędne przywołanie pojęć lub faktów historycznych.
• jako błąd rzeczowy traktuje się również niepoprawne przywołanie cytatu z utworu literackiego, oznaczone cudzysłowem.

Kompozycja wypowiedzi

Struktura wypowiedziElementy treściowe wypowiedzi w całości lub w przeważającej części pracy są zorganizowane problemowo.

• 3 pkt Poprawny zarówno w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie), jak i w zakresie struktury akapitów; sposób podziału tekstu pomaga w zrozumieniu tez zdającego. Dopuszczalna 1 usterka.
• 2 pkt Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) albo w zakresie struktury akapitów.
• 1 pkt Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) oraz w zakresie struktury akapitów.

W pracy podjęta jest próba organizacji elementów treściowych wypowiedzi problemowo; elementy treściowe wypowiedzi zorganizowane w pracy częściowo problemowo, częściowo wyłącznie pod względem formalnym; elementy treściowe wypowiedzi w całości lub w przeważającej części pracy zorganizowane wyłącznie pod względem formalnym, np. wg kolejno omawianych tekstów literackich.

2 pkt Poprawny zarówno w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie), jak i w zakresie struktury akapitów; sposób podziału tekstu pomaga w zrozumieniu tez zdającego. Dopuszczalna 1 usterka.

1 pkt Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) lub w zakresie struktury akapitów.

0 pkt Usterki w podziale tekstu w skali ogólnej (wstęp, część zasadnicza, zakończenie) oraz w zakresie struktury akapitów.

0 pkt Elementy treściowe wypowiedzi niezorganizowane; wypowiedź stanowi zbiór w znacznej mierze niezależnych elementów.

Elementy treściowe wypowiedzi to – najogólniej rzecz ujmując – „bloki”, na które podzielone jest wypracowanie (w najprostszej formie: wstęp – część zasadnicza (rozwinięcie) – zakończenie, ale „część zasadnicza” zazwyczaj jest dzielona na kolejne „bloki”, tj. akapity). Elementy treściowe wypowiedzi są zorganizowane problemowo (w toku problemowym), jeżeli każdy z „bloków” w części zasadniczej wypracowania omawia np. jeden aspekt tematu. Omawiając wybrany aspekt, zdający przywołuje argumentację i przykłady z różnych tekstów literackich / kontekstów; czynnikiem organizującym dany „blok” jest właśnie problem („ponadtekstowo”, „międzytekstowo”), a nie dany tekst literacki.

Możliwa jest sytuacja, w której zorganizowanie problemowe „pokrywa się” ze zorganizowaniem według kolejno omawianych tekstów literackich, jeżeli w pracy widoczny jest zamysł kompozycyjny wskazujący na tematyczne ustrukturyzowanie wypowiedzi, np. kolejny tekst literacki stanowi przykład umożliwiający np. uszczegółowienie wcześniej omawianego zagadnienia.

Elementy treściowe wypowiedzi są zorganizowane wyłącznie pod względem formalnym (w toku liniowym), jeżeli każdy z „bloków” w części zasadniczej wypracowania dotyczy innego tekstu literackiego/kontekstu, a jedynym identyfikowalnym czynnikiem organizującym taki układ jest po prostu omawianie w następujących po sobie „blokach” zagadnień dotyczących kolejnych tekstów/kontekstów; tekst jest zorganizowany wg tekstów „jeden po drugim” (np. zmiana kolejności akapitów nie wpływa na strukturę tekstu).

Ocena podziału wypowiedzi w skali ogólnej wymaga rozważenia proporcji i funkcjonalności zasadniczych „bloków” pracy, tj. wstępu – części zasadniczej – zakończenia. Usterki w podziale wypowiedzi w skali ogólnej mogą wynikać z np. nieproporcjonalnie i niefunkcjonalnie długiego wstępu, ze zbyt krótkiego (lakonicznego) zakończenia lub z braku jednego z tych „bloków”.

Ocena podziału wypowiedzi na akapity wymaga rozważenia, czy logika wywodu została odzwierciedlona w podziale na graficznie wyodrębnione i funkcjonalne akapity.Usterki w podziale wypowiedzi na akapity mogą wynikać np. z faktu, że w pracy występują wyodrębnione graficznie akapity, które nie stanowią zwartej myślowo całości, albo występują akapity, które powinny zostać podzielone na mniejsze bloki, ponieważ taki akapit zawiera kilka wątków (każdy z takich wątków stanowi sam w sobie zwartą myślowo całość).

Spójność wypowiedzi

3 pkt

Wypowiedź jest w całości spójna lub występują w niej nie więcej niż 2 zaburzenia w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów lub całej wypowiedzi.

2 pkt

W wypowiedzi występuje 3–5 zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów lub całej wypowiedzi.

1 pkt

W wypowiedzi występuje 6–8 zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów lub całej wypowiedzi albowstęp pracy jest treściowo niespójny z częścią zasadniczą pracy albo z zakończeniem pracy albozakończenie pracy jest treściowo niespójne z wstępem albo częścią zasadniczą pracy.

0 pkt

W wypowiedzi występuje 9 lub więcej zaburzeń w spójności (tj. logice, uporządkowaniu) na poziomie poszczególnych akapitów lub całej wypowiedzi lubwstęp pracy jest treściowo niespójny z częścią zasadniczą pracy oraz z zakończeniem pracy albozakończenie pracy jest treściowo niespójne z wstępem oraz częścią zasadniczą pracy.

Wypowiedź jest spójna, jeżeli elementy, które ją tworzą, stanowią logiczną i uporządkowaną całość. Wywód jest uporządkowany, jeśli każdy kolejny akapit wynika z poprzedniego, a np. przestawienie akapitów zaburzyłoby tok rozumowania przyjęty przez zdającego.

Styl wypowiedzi

1 pkt

Styl w całości lub w przeważającej części stosowny, tj. adekwatny do odmiany pisanej języka oraz do sytuacji komunikacyjnej (jednorodny albo funkcjonalnie niejednorodny).

0 pkt

Wypracowanie nie spełnia wyżej wymienionych warunków

Styl wypowiedzi – co do zasady – powinien być: jasny, prosty (nie: zawiły, pretensjonalny), zwięzły, jednolity. Dodatkowo może być żywy, obrazowy. Wypracowanie powinno być napisane stylem stosownym do sytuacji komunikacyjnej, jaką jest egzamin maturalny, co oznacza, że nie należy redagować go, stosując słownictwo charakterystyczne dla stylu potocznego w odmianie mówionej. Styl wypracowania jest jednorodny, jeśli zdający konsekwentnie posługuje się jednym, wybranym stylem, odpowiednim dla treści i formy wypowiedzi, lub miesza różne style w wypowiedzi, ale jest to uzasadnione i celowe.

Język wypowiedzi

Zakres i poprawność środków językowychSzeroki zakres środków językowych, umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu, tzn. zróżnicowana składnia, zróżnicowana leksyka, w tym np. bogata frazeologia, precyzyjne słownictwo.

• 7 pkt - Nie więcej niż 5 błędów językowych
• 6 pkt - 6-8 błędów językowych
• 5 pkt - 9-11 błędów językowych
• 4 pkt - 12-14 błędów językowych
• 3 pkt - 15-17 błędów językowych
• 2 pkt - 18-21 błędów językowych
• 1 pkt - 22-25 błędów językowych
• 0 pkt - 26 lub więcej błędów językowych

Zadowalający zakres środków językowych, tzn. składnia i leksyka stosowne/odpowiednie do realizacji tematu.

• 6 pkt - Nie więcej niż 5 błędów językowych
• 5 pkt - 6-8 błędów językowych
• 4 pkt - 9-11 błędów językowych
• 3 pkt - 12-14 błędów językowych
• 2 pkt - 15-17 błędów językowych
• 1 pkt - 18-21 błędów językowych
• 0 pkt - 22-25 błędów językowych
• 0 pkt - 26 lub więcej błędów językowych

Wąski zakres środków językowych, tzn. składnia i leksyka proste/ograniczone, utrudniające realizację tematu.

• 5 pkt - Nie więcej niż 5 błędów językowych
• 4 pkt - 6-8 błędów językowych
• 3 pkt - 9-11 błędów językowych
• 2 pkt - 12-14 błędów językowych
• 1 pkt - 15-17 błędów językowych
• 0 pkt - 18-21 błędów językowych
• 0 pkt - 22-25 błędów językowych
• 0 pkt - 26 lub więcej błędów językowych

Błędem językowym jest nieporadność językowa będąca oczywistym nieuzasadnionym naruszeniem obowiązującej normy językowej. W wypracowaniu występuje zróżnicowana składnia, jeżeli w pracy zdający wykorzystał poprawnie co najmniej 4 różne struktury składniowe, np.: zdanie pojedyncze, zdanie złożone, zdanie wielokrotnie złożone, równoważnik zdania, imiesłowowy równoważnik zdania, strona bierna, paralelizm składniowy, poprawne wprowadzanie cytatu, zdanie pytające, zdanie wtrącone. W wypracowaniu występuje zróżnicowana leksyka, jeżeli w pracy zdający np. stosuje wyrazy/wyrażenia synonimiczne, stosuje bogatą frazeologię, używa precyzyjnego słownictwa, w tym np. terminologii.

Poprawność ortograficzna

2 pkt

Praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 1 błąd ortograficzny. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją lub dysortografią): praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 4 błędy ortograficzne.

1 pkt

Praca zawiera 2–4 błędy ortograficzne. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją lub dysortografią): praca zawiera nie więcej niż 5–8 błędów ortograficznych.

Praca zawiera 5 lub więcej błędów ortograficznych. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją lub dysortografią): praca zawiera 9 lub więcej błędów ortograficznych.

Poprawność interpunkcyjna

2 pkt

Praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 8 błędów interpunkcyjnych. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się: praca jest bezbłędna albo zawiera nie więcej niż 15 błędów interpunkcyjnych.

1 pkt

Praca zawiera 9–16 błędów interpunkcyjnych. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się: praca zawiera 16–30 błędów interpunkcyjnych.

0 pkt

Praca zawiera 17 lub więcej błędów interpunkcyjnych. W przypadku zdających ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się: praca zawiera 31 lub więcej błędów interpunkcyjnych.

Listen on Spreaker.