Zasady dziedziczenia – ile dostaną dzieci, małżonek, rodzeństwo zmarłego?

Kto dostaje spadek, gdy nie ma testamentu

Gdy spadkodawca nie zostawił testamentu, jego bliscy dziedziczą zgodnie z kolejnością wynikającą z przynależności do poszczególnych grup. Kodeks cywilny dzieli spadkobierców na następujące grupy:

 I GRUPA - DZIECI I MAŁŻONEK  

W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Zasadniczo dziedziczą w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż 1/4 spadku,  pozostałe 3/4 masy spadkowej zostaje  podzielone w równych częściach między wszystkie dzieci..

*małżonek i jedno dziecko – dostaną po 1/2 spadku

* małżonek i dwoje dzieci – dostaną po 1/3 spadku

* małżonek i troje dzieci – dostaną po1/4 spadku

* małżonek i czworo dzieci – małżonek dostanie 1/4 spadku (ustawowe minimum), a dzieci po 3/16.

Gdy dziecko spadkodawcy nie dożyje otwarcia spadku, przypadający mu udział przechodzi na jego dzieci w częściach równych.

 Prawo do dziedziczenia mają zarówno dzieci pochodzące z małżeństwa, jak też z wolnego związku oraz dzieci adoptowane.

Gdy zmarły małżonek nie pozostawił zstępnych, rodziców, rodzeństwa, ani zstępnych rodzeństwa (siostrzeńców, bratanków, siostrzenice, bratanice).,  całość spadku przypada małżonkowi.

Kiedy małżonek nie dziedziczy z mocy ustawy?

• gdy został uznany za niegodnego dziedziczenia przez sąd

• gdy został wydziedziczony przez spadkodawcę w testamencie

• gdy zrzekł się dziedziczenia

• gdy był rozwiedziony lub pozostawał w formalnej separacji ze spadkodawcą.

II GRUPA – MAŁŻONEK, RODZICE, RODZEŃSTWO

Gdy spadkodawca nie miał zstępnych (dzieci, wnuków ani prawnuków), prawo do spadku mają jego małżonek oraz jego rodzice. Udział małżonka wynosi 1/2 spadku, a każdego z rodziców po 1/4 całości spadku.

Gdy zmarły nie zostawił  ani małżonka ani zstępnych (dzieci, wnuków), całość pozostawionego majątku dziedziczą rodzice w równych częściach.

Gdy nie wiadomo, kto był ojcem spadkodawcy (ojcostwo nie zostało ustalone), dziedziczą wyłącznie matka i maż lub żona zmarłego (w równych częściach).

Rodzeństwo zmarłego  dziedziczy tylko wtedy, gdy spadkodawca nie miał zstępnych (dzieci, wnuki), a jedno z jego rodziców nie żyje - przypada im cały spadek w częściach równych. Gdy któreś z rodzeństwa nie żyje, część spadku, która by mu przypadała, przechodzi na jego dzieci w częściach równych.

III GRUPA - DZIADKOWIE

Gdy nie mogą dziedziczyć małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo i dzieci rodzeństwa spadkodawcy. spadek w częściach równych przypada dziadkom A gdy i oni nie żyją – ich dzieciom lub dalszym zstępnym, czyli np. wujom, ciotkom, kuzynom spadkodawcy.

IV GRUPA PASIERBOWIE

Mają prawo do spadku po ojczymie lub macosze, kiedy nie ma małżonka spadkodawcy ani innych krewnych uprawnionych do

dziedziczenia i pod warunkiem, że nie żyją biologiczni rodzice pasierba.

V GRUPA GMINA I SKARBA PAŃSTWA

Wyłącznie wtedy, gdy spadkodawca nie ma krewnych bliższych lub dalszych.

Przyjąć czy odrzucić spadek

Podstawowe pytanie, które musi sobie zadać osoba, która dowie się o spadku, brzmi –przyjąć czy odrzucić spadek? Przed podjęciem decyzji trzeba dobrze się zastanowić, bo można odziedziczyć nie tylko majątek, ale także długi.

 Spadkobierca ma trzy możliwości:

1. Może przyjąć spadek wprost – wówczas odpowiada za ewentualne długi zmarłego całym swoim i odziedziczonym majątkiem, i to niezależnie od tego, jaka jest wartość spadku. To dosyć ryzykowne rozwiązanie. Spadkobierca nie powinien go wybierać, jeśli nie ma stuprocentowej pewności, że zmarły nie pozostawił po sobie długów. Może się bowiem okazać, że będzie musiał spłacić dług wielokrotnie przekraczający odziedziczony majątek.

Przykład: Syn odziedziczył dom, który był obciążony długiem hipotecznym. Wartość nieruchomości okazała się niższa niż wysokość zadłużenia. Żeby je spłacić, nie wystarczy sprzedać dom, będzie musiał też dołożyć z własnej kieszeni.

2. Może przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – wówczas jego odpowiedzialność za długi po zmarłym ogranicza się tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Jeśli spadkobierca nie jest pewny, czy spadkodawca nie narobił jakichś długów i czy odziedziczony majątek wystarczy na ich spłatę, najlepiej  przyjąć takie rozwiązanie.

Przykład:  Zmarły zapisał synowi w spadku pieniądze na swoim koncie oszczędnościowym, miał tam 10 tys. zł., ale okazało się, że jest winien urzędowi skarbowemu 12 tys. zł. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, syn będzie musiał spłacić dług tylko do wysokości odziedziczonego majątku, czyli 10 tys. zł.

Ważne!

Dzieci oraz osoby ubezwłasnowolnione przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza (jeśli nie zostanie złożone żadne inne oświadczenie).

3. Może odrzucić spadek – wtedy nie odziedziczy majątku, ale też nie będzie trzeba spłacać długów po zmarłym. Z tej opcji powinien skorzystać spadkobierca, który wie na pewno, że zmarły pozostawił wyłącznie długi lub jeśli przewyższają one wartość pozostawionego majątku

Przykład: Odrzucając spadek, spadkobierca nie dziedziczy co prawda biżuterii, ale nie będzie musiał spłacać kredytu.

Ważne!

Jeśli spadkobierca zdecyduje się na odrzucenie spadku, przechodzi on na dzieci i wnuki, które też muszą odrzucić spadek. Odrzucony spadek może także przejść na rodzeństwo i rodziców zmarłego.

Ważne!

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku należy złożyć u notariusza albo w sądzie w ciągu 6 miesięcy od y od dnia, w którym dowiedział się, że jest uprawniony do spadku.

Przeczytaj także: Poradnik Super Expressu: Dziedziczenie a rozdzielność majątkowa