Nietoperze się wyprowadzają, rusza renowacja Elizeum. Konserwacja XVIII-wiecznej groty

Piotr Lis

2025-07-06 17:25

Elizeum, tajemnicza XVIII-wieczna grota w sercu Warszawy, przechodzi długo oczekiwaną konserwację. Po latach zapomnienia ruszają prace zabezpieczające i przygotowawcze, które zakończą się w 2028 roku. Jednym z priorytetów będzie nie tylko zachowanie historycznej tkanki obiektu, ale także zapewnienie bezpiecznego schronienia dla zimujących tam nietoperzy.

Autor: BIURO STOŁECZNEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW Nietoperze się wyprowadzają, rusza renowacja Elizeum. Rusza konserwacja XVIII-wiecznej groty

Zlokalizowane w warszawskim parku im. Marszałka E. Rydza-Śmigłego Elizeum to wyjątkowy zabytek − podziemna, ceglana rotunda z końca XVIII wieku, zbudowana przez księcia Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta. Obiekt zaprojektował wybitny architekt tamtych czasów, Szymon Bogumił Zug. Służył jako miejsce spotkań i rozrywek elit, dziś − po latach zapomnienia − wraca pod opiekę konserwatorów.

Władze miasta zapowiedziały rozpoczęcie kompleksowych prac zabezpieczających i przygotowawczych.

Elizeum zostało już oficjalnie przekazane wykonawcy − firmie Renewal Art Sp. z o.o. Prace potrwają do połowy 2028 roku, a ich koszt oszacowano na 4,9 mln zł. Inwestycja otrzymała dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

W pierwszym etapie konserwacji przewidziano powolne osuszanie wnętrza zabytku. Aby nie uszkodzić delikatnych cegieł, przewietrzanie będzie prowadzone w sposób kontrolowany − za pomocą wentylatorów i udrożnionych kanałów wentylacyjnych. Proces ten potrwa około pół roku i będzie na bieżąco monitorowany przez zespół koordynujący złożony z przedstawicieli SZRM (Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta), BSKZ (Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków), ZZW (Zarząd Zieleni m.st. Warszawy) oraz specjalistów z zakresu konstrukcji, projektowania i konserwacji cegły.

W kolejnym etapie wykonana zostanie izolacja ścian − zgodnie z historycznymi technikami, przy użyciu gliny, czyli materiału wykorzystywanego również w XVIII wieku.

Elizeum to nie tylko unikatowy zabytek architektury, to także zimowisko nietoperzy. W styczniu 2025 roku zidentyfikowano tam 23 osobniki z gatunku nocek Natterera. W związku z rozpoczęciem prac konserwatorskich, konieczne stało się zapewnienie im nowego schronienia. Powstanie ono w formie prefabrykowanej betonowej komory (hibernakulum), ukrytej w skarpie w pobliżu groty.

Za koordynację prac odpowiada Stołeczny Zarząd Rozbudowy Miasta wspólnie ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków. Projekt architektoniczno-konserwatorski przygotowała pracownia FestGrupa.