Opłakany stan grobu wielkiej aktorki. Wyblakła tabliczka i chwasty. Smutny widok

2024-02-06 13:04

Odwiedzając Cmentarz Powązkowski w Warszawie natrafiliśmy z kamerą programu "Niezapomniani. Cmentarne historie" na kilka grobów w bardzo opłakanym stanie, które są zaniedbane i zapomniane. Są to mogiły znanych Polaków, m.in. aktorek Elżbiety Wieczorkowskiej (+71 l.), znanej z "Czterdziestolatka" i Marii Morskiej (+50 l.) oraz grób architekta Kazimierza Skórewicza (+82 l.), czy też grób Pauliny Starzyńskiej (+45 l.), żony prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego (+46 l.).

Elżbieta Wieczorkowska (1909-1980) to słynna Ryszarda Puciata, koleżanka Magdy Karwowskiej z pracy z serialu "Czterdziestolatek". Zagrała także w "Wojnie domowej" i "Polskich drogach". Była dwukrotnie zamężna, Jej drugim mężem był aktor Zbigniew Koczanowicz (1909-1987), który także pochowany jest na Starych Powązkach. Grób Wieczorkowskiej jest zaniedbany, a tabliczka z nazwiskiem ledwie widoczna. Mogiłę wiosną i latem porastają chwasty.

Architekt Sejmu Kazimierz Skórewicz (1868-1950) był żony z aktorką Rafaelą Bończą (1984-1930, Stare Powązki). Mieli dwóch synów i córkę. Syn Ludomir Skórewicz (1902-1940) zginął rozstrzelany w Palmirach w 1940 roku. Był prawnikiem oraz urzędnikiem, starostą grodzkim. Urodził się w Baku. Jego szczątki spoczywają na cmentarzu-mauzoleum w Palmirach. Córka Maria Obarska (1903-1963) była żoną Adama Obarskiego (1905-1973), działacza socjalistycznego i niepodległościowego, więźnia PRL, skazanego w grudniu 1947 roku na 15 lat więzienia i zwolnionego w 1954. Był on także sekretarzem redakcji "Kuriera Polskiego". Jest szansa na renowację grobu Skórewicza, który jest pokryty mchem, a napisy są praktycznie niewidoczne. Ostatnio dostaliśmy odpowiedź z Kancelarii Sejmu. - Rozpoczęliśmy działania, które po dokonaniu niezbędnych konsultacji i uzyskaniu zgód powinny zakończyć się remontem nagrobka Kazimierza Skórewicza. Będę monitorował sytuację - poinformował nas Mikołaj Kałuszko, specjalista ds. upowszechniania wiedzy o Sejmie. Kazimierz Skórewicz oprócz Sali Posiedzeń w Sejmie, zaprojektował także gmach Banku Państwowego (1897–1899), czyli dzisiejsze Ministerstwo Finansów. 

Maria Morska (1895-1945) - właśc. Anna Frenkiel, nazywana Niutą - aktorka teatralna i kabaretowa oraz publicystka żydowskiego pochodzenia. Była siostrą plastyczki Alicji Eber (1889-1980) i żoną matematyka, profesora Bronisława Knastra (1893-1980) - Cm. św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Występowała jako aktorka Teatru im. J. Słowackiego w Krakowie i Teatru Polskiego. Grała obok Hanki Ordonówny w lubelskim kabarecie Wesoły Ul. Była znaną deklamatorką, głównie poezji klasycznej i wierszy skamandrytów, m.in. w warszawskiej kawiarni Pod Picadorem. Publikowała w "Wiadomościach Literackich" Łączył ją platoniczny romans z Antonim Słonimskim, podkochiwała się w niej Anna Iwaszkiewicz, żona Jarosława Iwaszkiewicza, przyjaźniła się także z pisarką Marią Pawlikowską-Jasnorzewską i Ireną Krzywicką (1899-1994), publicystką i tłumaczką literatury pięknej; feministką propagatorką świadomego macierzyństwa, antykoncepcji i edukacji seksualnej. sama także była feministką i zwolenniczką miłości safickiej Zmarła na atak serca po zakończeniu II wojny światowej, tuż po tym gdy wyjawiła Irenie Krzywickiej jakoby miała mieszkać w jednym pokoju ze swoim mężem i kochankiem, lekarzem Hermanem Rubinrautem. Zainspirowało to Krzywicką do napisania opowiadania "Zamurowany świat" Niestety grób Marii Morskiej na Starych Powązkach jest w opłakanym stanie. Nie ma nagrobka, a tabliczka z nazwiskiem już dawno wyblakła.

Paulina Starzyńska z Chrzanowskich (1894-1939) w 1919 roku poznała Stefana Starzyńskiego (1893-1939), gdy ten chorował na tyfus plamisty. Była wdowę po jego koledze, poruczniku Legionów, Stanisławie Tylickim (1895-1918, Stare Powązki). Pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. W 1922 nie mając rozwodu kościelnego z Józefę "Zezą" Wróblewską (1893-1956), Starzyński zmienił wyznanie na ewangelicko-reformowane i ożenił się z młodą wdową. Na wieść o zamordowaniu kochanka żony, Sylwestra Wojewódzkiego (1992-1938), był przekonany, że podobny los spotkał jego byłą żonę "Zazę". W związku z tym postanowił powrócić na łono kościoła katolickiego i wziąć ślub katolicki. Starzyński nie wiedział, że jego była małżonka żyje. Została ona wywieziona do Kazachstanu i wyrzucona przez funkcjonariusza GPU z wagonu. Po trudnym okresie adaptacyjnym otrzymała pracę wykwalifikowanej pielęgniarki. Przeżyła trudne lata wojenne i powojenne wśród licznej rzeszy rodaków deportowanych do Kazachstanu. Zmarła w 1956 r. na rękach swojej siostry Marii Gulińskiej. Starzyńscy nie mogli niestety mieć dzieci. Od 1937 roku Paulina Starzyńska ciężko zachorowała na raka. Zmarła po ciężkich cierpieniach 29 maja 1939 r. Stefan Starzyński żonę przeżył tylko o kilka miesięcy. Został aresztowany przez Niemców 27 października. Trafił na Pawiak i był przesłuchiwany przez Gestapo. Dalsze losy prezydenta Warszawy były nieznane. IPN ustalił, że został rozstrzelany przez Gestapo pomiędzy 21 a 23 grudnia 1939 roku w Warszawie lub jej okolicach. Istniała także hipoteza, że był więziony w Dachau i został rozstrzelany 17 października 1943 roku. Grób Pauliny Chrzanowskiej na Starych Powązkach wymaga remontu. Zniszczona płyta porasta mchem.

Stanisław Zaczyk (1923-1985) - aktor znany przede wszystkim z seriali "Dom" i "Polskie drogi". Jego żoną była Alicja Bobrowska, Miss Polonia 1957 (pierwsze powojenne wybory), która dla niego zrezygnowała z kariery w Stanach Zjednoczonych, gdzie po zajęciu 5. miejsca w konkursie piękności Miss Universe 1958 otrzymała atrakcyjne propozycje zawodowe, np. możliwość podpisania rocznego kontraktu reklamowego z marką Max Factor czy szansę trzyletniej współpracy na planie filmowym u boku aktora Marlona Brando. Zdecydowała się odrzucić oferty i wrócić do Krakowa. Para miała syna Macieja. Bobrowska była także zawodową aktorką i prezenterką telewizyjną. W 1981 roku wyemigrowała do USA i przez 17 lat pracowała jako pielęgniarka. Na emeryturze zajęła się malarstwem i rzeźbą. Grób Stanisława Zaczyka nie posiada płyty nagrobnej, ale jest zadbany. Co jakiś czas trzeba jednak wyplenić chwasty i poprawić krzyż.

Jego bratem był Zdzisław Zaczyk (1925-2023), śpiewak operowy, który był mężem aktorki i tancerki Agnieszki Byrskiej (ur. 1933), córki aktorskiej pary: Ireny Byrskiej (1901-1997, Skolimów) i Tadeusza Byrskiego (1906-1987, Stare Powązki). Jej stryjem był Stanisław Byrski (1911-1966) - Stary Cmentarz w Łodzi, a bratem jest prof. Maria Krzysztof Byrski, indolog i orientalista, ambasador RP w Indiach (1993–1996). Para miała córkę Joannę (ur. 1957). W 2015 oboje zamieszkali w Domu Aktora w Skolimowie, gdzie Zaczyk zmarł. Pochowany został na Cmentarzu Wolskim w Warszawie. Według archiwów Instytutu Pamięci Narodowej w latach 1961–1979 był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa PRL o pseudonimie „Śpiewak”.

Tadeusz Białoszczyński (1899-1979) - aktor znany z roli księcia mazowieckiego Janusza I w "Krzyżakach" czy pułkownika Herberta Reinera w odcinku pt. Żelazny Krzyż w serialu "Stawka większa niż życie". Jego grób od kilku lat jest rozkradziony. Wandale ukradli z niego litery i cyfry.

Mogiła twórcy Sejmu w tragicznym stanie! Groby architektów cz. 2. Niezapomniani WIDEO

Tragiczna śmierć młodych polskich aktorek. Niezapomniani

Gdzie są pochowani znani Polacy?

Pytanie 1 z 15
Na którym cmentarzu pochowano Andrzeja Wajdę?
Listen on Spreaker.

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki