Zaginione polskie filmy cz. 2. Wampiry Warszawy, Ziemia obiecana, Chłopi i Trędowata. Niezapomniani

2023-09-27 13:57

W programie "Niezapomniani. Cmentarne historie" kolejny odcinek o zaginionych polskich przedwojennych filmach. Wiele z nich to ekranizacje słynnych lektur, na czele z "Chłopami", "Ziemią obiecaną" i "Trędowatą". Po wielu staraniach udało się odzyskać tylko nieliczne fragmenty dzieł z okresu międzywojennego.

"Maraton polski" z 1927 z Mieczysławem Cybulskim, Jerzym Kubuszem i Wandą Smosarską, kuzynką Jagwigi Smosarskiej.

"Orlę" – film niemy z 1927 roku. Fabuła: Hubert Stonor, doktor nauk tajemnych, pragnie wywołać ducha słynnego rozbójnika Janosika. Liczy na to, że zbójnik przekaże mu informację gdzie ukrył swoje legendarne skarby. Hubert, posługuje się jako medium, córką obywatela ziemskiego, Haliną. Wkrótce dziewczyna ginie w Tatrach. Rozpoczyna się akcja poszukiwawcza, prowadzona z samolotu, pilotowanego przez Janka, brata Haliny. W filmie zagrali: Oktawian Kaczanowski (Janusz Kukliński, były obywatel ziemski), Maria Majdrowicz (Halina, córka Kuklińskiego), Bolesław Orliński (Janek, syn Kuklińskiego, lotnik wojskowy), Lech Owron (Janosik) i Hanka Ordonówna (tancerka, przyjaciółka Stonora)

"Ziemia obiecana" z 1927. W filmie wystąpili: Kazimierz Junosza-Stępowski (1880-1943) – Karol Borowiecki, Władysław Grabowski (1883-1961) – Moryc Welt, Stanisław Gruszczyński (1891-1959) – Maks Baum, Ludwik Solski (1855-1954)– Hermann Bucholc i Jadwiga Smosarska – Anka Kurowska. W 2015 został sprowadzony z USA zachowany kilkunastominutowy fragment filmu.

"Uśmiech losu" – film z 1927 roku na podstawie utworu dramatycznego Włodzimierza Perzyńskiego (1877-1930). Autor pod koniec życia stopniowo tracił słuch. Zmarł na dyfteryt. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim. W filmie zagrali: Kazimierz Junosza-Stępowski – Jan Kozłowski, Felicja Pichor-Śliwicka – matka Głębockiej i Jadwiga Smosarska – Irena Głębocka.

Zaginione polskie filmy. Grób pięknej Oli Obarskiej okradziony! Niezapomniani

"Bunt krwi i żelaza" – film z 1927 ze scenariuszem na podstawie nowel "Ostatnie dzieło" i "Pociąg" Gustawa Daniłowskiego. Zagrała w nim pierwsza Miss Polonia Halina Łabędzka

"Trędowata" - film niemy z 1926 roku, będący pierwszą adaptacją powieści Heleny Mniszkówny. Wystąpili w nim Bolesław Mierzejewski (Waldemar Michorowski), Jadwiga Smosarska (Stefcia Rudecka), Józef Mikulski (książę Maciej Michorowski) i Józef Węgrzyn (Rudecki).

"O czem się nie myśli" z 1926. Zagrał w nim m.in. Paweł Owerłło właśc. Owerło (1869-1957) - Stare Powązki. Aktor był synem tancerza Pawła Owerłło (1826-1881) i ojcem aktora Lucjana Owerłło. Miał rodzeństwo przyrodnie - Annę Owełło i Lucjana Owerłło (1858–1939), którzy byli tancerzami.

"Czerwony błazen" - kryminał z 1926. Zrealizowany na podstawie powieści Aleksandra Błażejowskiego (1890-1940). Zagrali w nim: Robert Boelke (Czerwony Błazen - Józef Skarski), Stefan Hnydziński (Witold Skarski), Oktawian Kaczanowski (baron Karol Mertinger), Helena Makowska (Halina, żona barona), Wanda Smosarska (Wanda Skarska)

"Wampiry Warszawy. Tajemnica taksówki nr 1051" z 1925. Fabuła: Dwoje rosyjskich oszustów-arystokratów – księżna Tamarska i baron Kimiłow – opuszcza Paryż. Pragną poślubić bogatego polskiego przemysłowca Pradowskiego i jego córkę Urszulkę, by następnie zabić oboje i posiąść ich majątek. Maria Balcerkiewiczówna (księżna Tamarska) Oktawian Kaczanowski (przemysłowiec Pradowski), Lech Owron 1893-1965 (baron Kamiłow), Igo Sym (adwokat Tadeusz Wyzewicz), Halina Łabędzka (Urszula, córka Pradowskiego).

"Rywale" 1925 z Eugeniuszem Bodo, Antonim Fertnerem i Elną Gistedt-Kiltynowicz (szwecka primadonna, gwiazda operetki). W okupowanej Warszawie prowadziła kawiarnię „U Elny Gistedt”, mieszczącą się w pałacu Branickich przy ul. Nowy Świat 18. Występowała w niej, śpiewając arie z różnych operetek[6]. Koncerty dawali tam także Jan Kreczmar i Lucyna Messal. Zatrudniała także Żydów, chroniąc ich w ten sposób przed wywózkami. Lokal był wykorzystywany przez polskie podziemie – na naradach bywali tu m.in. Kazimierz Moczarski i szwedzcy emisariusze. Chodziła na Gestapo, aby wstawiać się za kolegami z estrady. Przebrana za Żydówkę przemycała żywność i listy do getta

"Iwonka" – film niemy z 1925 roku oparty na powieści Juliusza Germana. Film nie zachował się w całości. W 2013 roku w holenderskim archiwum został odnaleziony 20-minutowy fragment. W roli tytułowej wystąpiła Jadwiga Smosarska.

"Chłopi" – polski film obyczajowy z 1922 roku w reżyserii Eugeniusza Modzelewskiego, będący ekranizacją powieści Władysława Reymonta. Główne role zagrali w nim: Mieczysław Frenkiel – Maciej Boryna, Henryk Rydzewski – Antek Boryna, Anna Belina – Hanka, żona Antka, Maria Merita – Jagna.

"Cud nad Wisłą" –  film niemy w reżyserii Ryszarda Bolesławskiego z 1921 roku. Zachował się jedynie we fragmentach (z trwającego ponad 2 godziny filmu ocalały jedynie 53 minuty). W głównej roli kobiecej wystąpiła Jadwiga Smosarska.

"Córka Pani X" z 1920 z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim i Rafaelą Bończą (1984-1931), żoną architekta Kazimierza Skórewicza.

"Jego ostatni czyn" z 1917 z Polą Negri, Józefem Węgrzynem i Kazimierzem Junoszą-Stępowskim.

"Książę Józef Poniatowski" – niemy film historyczny z 1918 roku w reżyserii Aleksandra Hertza. W roli tytułowej wystąpił Józef Węgrzyn

"Carska faworyta" - melodramat filmowy z 1918 roku w reżyserii Aleksandra Hertza. Zagrali w nim Halina Bruczówna (1884-1937, rak piersi, Nowy Jork) - Matylda Krzesińska i Józef Węgrzyn - carewicz Mikołaj

"Arabella" - niemy film fabularny z 1917 roku. Jedna z trzech części cyklu Tajemnice Warszawy. Główną bohaterką jest femme fatale Arabella Pataniecka (Pola Negri). Obecnie dostępne są tylko 3 krótkie fragmenty pochodzące z różnych miejsc filmu o długości 15, 24 i 18 sekund, wstawione w 1939 w skład filmu O czym się nie mówi.

"Szpieg" – film fabularny z 1915 roku w reżyserii Aleksandra Hertza. W 2000 roku odnaleziono zaledwie fragment tego filmu (18 min) w archiwum filmowym w Moskwie

"Bigamistka" z 1913

"Kościuszko pod Racławicami" – polski film z 1913 roku, oparty na dramacie o tym samym tytule autorstwa Władysława Ludwika Anczyca. Film wyreżyserował i w roli Kościuszki wystąpił nieznany bliżej twórca o pseudonimie Orland.

"Halka" – film z 1913 roku. Film jest wierną adaptacją libretta autorstwa Włodzimierza Wolskiego do opery Halka Stanisława Moniuszki.

"Dzieje grzechu" – polski melodramat z 1911 roku, uznawany za pierwszy polski pełnometrażowy film fabularny. Jest to uproszczona ekranizacja powieści Stefana Żeromskiego. Zagrali w nim: Maria Mirska – Ewa Pobratyńska, Teodor Roland – Łukasz Niepołomski, Stanisław Knake-Zawadzki – Antoni Pochroń i Wojciech Brydziński – Zygmunt Szczerbic

"Antoś pierwszy raz w Warszawie" z 1908. Główną rolę zagrał w nim znany polski aktor komediowy tego okresu, Antoni Fertner. Film przedstawia przygodę niezdary, który przybył pierwszy raz do Warszawy i bawi się w towarzystwie prostytutek

"Ślizgawka w Łazienkach" – prawdopodobnie pierwszy film w historii polskiej kinematografii, nakręcony przez Kazimierza Prószyńskiego w Warszawie w okresie między 1894 a 1896. Film ukazuje łyżwiarzy na ślizgawce Warszawskiego Towarzystwa Łyżwiarskiego.

Jedynym powojennym zaginionym filmem jest "Rower" – etiuda filmowa Romana Polańskiego nakręcona w 1955 roku podczas studiów reżysera w łódzkiej szkole filmowej.Taśma z filmem zaginęła, obecnie dysponujemy jedynie rysunkami poszczególnych kadrów.

Grób siostry Wojciecha Szczęsnego i księdza, ojca czwórki dzieci. Tragedia weterynarza łapiącego tygrysa oraz kradzież polskiego filmu przez Rosjan. Niezapomniani

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki