Zaginione polskie filmy. Grób pięknej Oli Obarskiej okradziony! Niezapomniani

2023-09-19 18:24

Zaginione dzieła przedwojennej polskiej kinematografii. Część z nich przepadła jeszcze przed wojną, większość jednak została zniszczona w wyniku działań wojennych. Zniszczone i spalone archiwa to jednak nie wszystko. Filmy kultury żydowskiej niszczyli Niemcy, a produkcje, w których opisywano wydarzenia z wojny polsko-bolszewickiej - Rosjanie. Takich filmów jest ok. 90. Do dziś nie odnaleziono m.in. "Nad Niemnem", czy pierwszej polskiej produkcji nominowanej do Oscara!

"Testament profesora Wilczura" z 1939 był 3. częścią filmu po "Znachorze" i "Profesorze Wilczurze". W odróżnieniu od dwóch pierwszych nie był ekranizacją powieści Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Pisarz napisał "jedynie" scenariusz filmu". Dzieło pojawiło się na ekranach w 1942 roku. Niestety po wojnie zaginęły wszystkie kopie filmu.

"Nad Niemnem" – film fabularny z 1939 roku w reżyserii Wandy Jakubowskiej ze scenariuszem Jarosława Iwaszkiewicza na podstawie powieści Elizy Orzeszkowej. W rolach głównych zagrali: Elżbieta Barszczewska – Justyna Orzelska, Jerzy Pichelski – Jan Bohatyrowicz, Bogusław Samborski – Anzelm Bohatyrowicz, Stanisława Wysocka – Marta Korczyńska, Stanisław Grolicki – Benedykt Korczyński, Mieczysława Ćwiklińska – Emilia Korczyńska, Jan Kreczmar – Zygmunt Korczyński i Ludwik Sempoliński – Bolesław Kirło.

Po klęsce wrześniowej reżyser Stefan Dękierowski, właściciel atelier filmowego „Falanga”, dowiedział się, że film spodobał się Niemcom, którzy zamierzali go przemontować na antypolską fabułę o niemieckich kolonistach gnębionych przez Polaków w Prusach Wschodnich. Do planów nie doszło, Dękierowski przechwycił taśmy i zimą 1939 roku w porozumieniu z Wandą Jakubowską, reżyser filmu, polecił ukryć film. Negatyw filmu podzielono na dwie (lub według innych źródeł trzy) części i zamurowano gdzieś w piwnicach budynków WSM na Żoliborzu. Podobnie uczyniono z kopiami eksploatacyjnymi, których miało być pięć. Jednak osoby znające miejsce ukrycia zginęły w powstaniu warszawskim, wobec czego taśmy z filmem nie zostały do dziś odnalezione. Według słów drugiego z reżyserów, Jerzego Zarzyckiego przekazanych przez Jakubowską, kopia robocza (musterkopia) filmu miała po wojnie znajdować się w Katowicach.

"Pan redaktor szaleje" – komedia muzyczna z 1937 roku. Kopia filmu się nie zachowała, pozostał jedynie jego zwiastun. Wystąpili w nim: Adam Brodzisz – redaktor Antoni Dzierba, Stanisław Sielański – Bohdan, przyjaciel Antoniego, Maria Bogda – Irena, Renata Radojewska – Zofia, Mieczysława Ćwiklińska – ciotka Ireny i Zofii, Antoni Fertner – Szkot i Józef Orwid – Szkot.

"Dyplomatyczna żona" – polskojęzyczny czarno-biały film komediowy z 1937 roku, powstały w koprodukcji polsko-niemieckiej. Równocześnie z polską wersją językową powstała niemieckojęzyczna wersja filmu, która różniła się od wersji polskiej między innymi obsadą. Wersja polska nie zachowała się do naszych czasów.W filmie zagrali: Aleksander Żabczyński (Henryk de Fontana), Jerzy Leszczyński (hrabia Rossi), Michał Znicz (dyrektor Biliński), Mieczysława Ćwiklińska (Apolonia), Lena Żelichowska (Inez Costello), Józef Kondrat (Kupka, sekretarz dyrektora) i Helena Grossówna (Wanda).

"Będzie lepiej" z 1936 z duetem Szczepcio i Tońko (Kazimierz Wajda i Henryk Vogelfänger). Oprócz nich zagrali tam także Loda Niemirzanka i Aleksander Żabczyński. Była to pierwsza część przygód słynnych lwowiaków. Zaginęła także ta trzecia, "Serce batiara"  z 1939. Gotowy negatyw spłonął podczas bombardowania Warszawy we wrześniu 1939, ocalały jedynie cztery ujęcia i ścieżka dźwiękowa. Na szczęścia zachował się drugi film pt. "Włóczęgi".

"Hanka" z 1934 w reżyserii Jerzego Tesławskiego ps. Jerzy Dal-Atan. Filmowiec zginął wpadając pod pociąg w Buenos Aires. Właściwie nazywał się Gieorgij Aleksandrowicz Tiesławski (1899-1972) i był także aktorem. Był także pierwszym mężem Iny Benity, którą wypromował. W obawie przed wydaniem Sowietom, zmienił nazwisko na Czeslawski. Wyemigrował do Argentyny, gdzie pracował na budowach. Film opowiadał m.in. o zsyłce z Wołynia na Sybir oraz o wojnie polsko-bolszewickiej. Zagrali w nim Ina Benita, Zbigniew Staniewicz i Lidia Goebel (1904-1980).

"Przebudzenie" – dramat obyczajowy z 1934 w reżyserii Aleksandra Forda, zrealizowany według scenariusza Olgi Fordowej. Tematem filmu są losy młodej maturzystki (Zofia Nakoneczna) zatrudnionej u bogatej warszawskiej rodziny. Zakochuje się ona w młodym mechaniku (Bazyli Sikiewicz), który zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież.

"Parada rezerwistów" – film fabularny z 1934 roku. Kopia się nie zachowała, zachował się jedynie zwiastun. Zagrali w nim: Tola Mankiewiczówna - dyrygentka, Adolf Dymsza - szef zakładu, strzelec wyborowy, Józef Kondrat – szeregowy i Jerzy Kobusz - żołnierz.

"Legiony ulicy" z 1932 w reż. Aleksandra Forda. Kopie filmu zaginęły w czasie II wojny światowej. W filmie zagrali: Zofia Mirska – Jaśka, Stefan Rogulski – Józek i Tadeusz Fijewski – Władek.

"Morze" – film dokumentalny z 1933 roku w reżyserii Wandy Jakubowskiej. Był nominowany do Oscara, Nagrody Akademii Filmowej w kategorii Najlepsza Krótkometrażowa Nowela. "Morze" było pierwszą polską produkcją, nominowaną do tej nagrody i pierwszą nominowaną produkcją, wyreżyserowaną przez kobietę.

"Przygody Puka" - polski pełnometrażowy film animowany Jana Jarosza z 1932.

"Dzikie pola" – polski film fabularny z 1932 roku w reżyserii Józefa Lejtesa.

"Sto metrów miłości" – czarno-biały film komediowy z 1932 w reżyserii Michała Waszyńskiego, według scenariusza Konrada Toma. Bohaterem filmu jest Dodek (Adolf Dymsza), który dostaje się pod skrzydła mecenasa sportu i rozpoczyna poszukiwanie najlepszej dla siebie dyscypliny sportu. Ostatecznie wygrywa bieg na 100 metrów i zdobywa względy modystki Zosi (Zula Pogorzelska). Filmoteka Narodowa uznaje film za zaginiony.

"Krwawy wschód" z 1931 według powieści Stefana Kiedrzyńskiego (1886-1943). Z głównymi rolami Mieczysława Cybulskiego i Oli Obarskiej (właśc. Olimpia Obarska-Forkasiewicz, 1910-1994) oraz Tadeusza Ordeyga (właśc. Małuszyński). Niestety groby Obarskiej i Ordeyga na Starych Powązkach w Warszawie są w opłakanym stanie. Mogiła aktorki została okradziona z części liter stanowiących jej personalia!

"Mascotte" – dramat obyczajowy z 1930 w reżyserii Aleksandra Forda. W filmie zagrali: Jerzy Dal-Atan, Irena Green, Ina Adrian, Alicja Borg, Andrzej Karewicz, Jerzy Kobusz oraz zespół baletowy Tatiana Girls.

"Grzeszna miłość" – film niemy z 1929 roku. Ekranizacja powieści Andrzeja Struga "Pokolenie Marka Świdy". Marek Swida nie może się zdecydować na wybór jednej z dwóch kobiet. Film nie zachował się do dnia dzisiejszego. W głównej roli kobiecej wystąpiła Jadwiga Smosarska. Drugą z aktorek była Zofia Batycka, Miss Polonia 1930.

"Tajemnica skrzynki pocztowej" – polski film fabularny z 1929 roku. Film nie zachował się w całości do dnia dzisiejszego, z ponad 100 minut do dziś przetrwał jedynie 12-minutowy fragment. Wystąili w nim: Maria Bogda - Nina Zawojska, Jerzy Marr - Sław Lechowicz i Zofia Lindorfówna - przyjaciółka Niny.

"Magdalena" z 1929 roku z rolą Wojciecha Brydzińskiego (1877-1966), aktora mającego okazały grób na Starych Powązkach.

"Przedwiośnie" – polski film niemy z 1928 roku, będący pierwszą ekranizacją powieści Stefana Żeromskiego. Zagrali w nim: Zbigniew Sawan – Cezary Baryka, Tekla Trapszo – matka Baryki, Stefan Jaracz – Stefan Baryka, ojciec Cezarego oraz Maria Gorczyńska – Laura.

"Dzikuska" – polski film niemy z 1928 roku w reż. Henryka Szaro. Adaptacja powieści Ireny Zarzyckiej.

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki