Wideo
Pogoda
Quizy
Dziś ostatni dzień próbnych matur z Operonem. Maturzyści mają za sobą próbne matury z przedmiotów dodatkowych, które zdawane były na poziomie rozszerzonym. Uczniowie zdawali maturę z: chemii, biologii, wosu, biologii. Niejednemu młodemu człowiekowi sama myśl o zbliżającej się maturze spędza sen z powiek, dlatego próbna matura jest doskonałym sprawdzianem umiejętności i wiedzy maturzystów. Prawdziwa matura odbędzie się w maju, dlatego jest jeszcze kilka miesięcy na powtórki materiału, korepetycje i dodatkowe ćwiczenia. Maturzyści, którzy w piątek 27 listopada zasiedli do zadań z chemii na Se.pl mogą znaleźć treści zadań, pytania, odpowiedzi i rozwiązania. Zobaczcie, co było na maturze 2015 z chemii rozszerzonej z Operonem.
Zobacz: Matura próbna Operon 2015. WOS, biologia, geografia, chemia, historia. Relacja na żywo
Zadanie 1
Na podstawie podanych niżej informacji zidentyfikuj pierwiastki chemiczne X i Y oraz podaj ich symbole. Pierwiastek X leży w 3 okresie, ma 7 elektronów walencyjnych. Pierwiastek Y leży w 4 okresie, ma 11 elektronów walencyjnych, które są rozmieszczone na dwóch różnych powłokach.
Zadanie 2
Określ liczbę protonów, elektronów i neutronów dla atomu siarki (16 32S). W tym celu zaznacz poprawną odpowiedź.
Zadanie 3
Z podanego zbioru wybierz te jony, które w roztworach wodnych mogą pełnić zarówno funkcję kwasu, jak i zasady Brönsteda. HNO3; HSO3 – ; HCOOH; NH4 +; HCO3 –; H2PO4 –
Zadanie 4
Przeanalizuj budowę jonu hydroniowego (H3O+) i oceń prawdziwość poniższych zdań. Wpisz do tabeli literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe.
1. W jonie hydroniowym cząsteczka wody jest połączona z protonem za pomocą wiązania koordynacyjnego utworzonego przez wolną parę elektronową atomu tlenu z cząsteczki wody.
2. W jonie hydroniowym pomiędzy atomem tlenu i atomami wodoru występują 3 wiązania: 2 kowalencyjne spolaryzowane i 1 jonowe.
3. W jonie hydroniowym cząsteczka wody jest połączona z protonem za pomocą wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego utworzonego przez elektron jonu wodorowego i elektron atomu tlenu.
Zadanie 5
Na rysunkach od 1. do 3. przedstawiono kształty orbitali. Zaznacz poprawną odpowiedź.
Zadanie 6
Analiza elementarna pewnego związku chemicznego wykazała, że zawiera on 26,53% masowych potasu, 35,37% masowych chromu, a resztę stanowi tlen. Masa molowa szukanego związku wynosi 294 g/mol. Wyznacz wzór rzeczywisty tego związku.
Zadanie 7
Uczeń wykonał trzy doświadczenia chemiczne, których opisy zestawił w poniższej tabeli.
Doświadczenie 1. Do probówki zawierającej roztwór bromku cynku uczeń dodał kilka kropli błękitu bromotymolowego.
Doświadczenie 2. Do probówki zawierającej roztwór wodny chlorku sodu uczeń dodał kilka kropli fenoloftaleiny.
Doświadczenie 3. Do probówki zawierającej roztwór wodny metanianu sodu uczeń dodał kilka kropli oranżu metylowego. Zapisz obserwacje, jakie poczynił uczeń w każdym z trzech przeprowadzonych doświadczeń
Zadanie 8
Jedną z metod laboratoryjnych otrzymywania tlenku azotu(IV) jest reakcja miedzi ze stężonym kwasem azotowym(V). W reakcji tej oprócz tlenku azotu(IV) powstaje sól – azotan(V) miedzi(II) – i woda. Zapisz równanie reakcji w formie skróconej jonowej. Współczynniki reakcji dobierz metodą równań połówkowych (bilans jonowo-elektronowy) z uwzględnieniem liczby oddawanych i pobieranych elektronów. Reakcja utlenienia:
Reakcja redukcji:
Zbilansowane równanie reakcji w formie skróconej jonowej:
Zadanie 9
Efekt energetyczny reakcji przebiegającej zgodnie z poniższym równaniem reakcji wynosi DHo = –1110 kJ. CS2(g) + 3 O2(g) CO2(g) + 2 SO2(g) Wiedząc, że ustaliła się równowaga chemiczna, oceń wpływ poniższych czynników na kierunek przesunięcia stanu równowagi (w prawo, w lewo, nie zmieni się), gdy:
a) do układu reakcyjnego dostarczono dodatkową ilość tlenu
b) podniesiono temperaturę
c) do układu reakcyjnego wprowadzono
Zadanie 10
Do kwasu bromowodorowego (użytego w nadmiarze) wprowadzono 0,2 g mieszaniny stopu cynku z miedzią. Wydzielony w czasie reakcji wodór w warunkach normalnych zajmował objętość równą 0,0448 dm3. Oblicz skład procentowy stopu w procentach masowych
Zadanie 11
Według teorii Lewisa kwas to związek chemiczny, który może przyjąć parę elektronową od zasady Lewisa. Według teorii Lewisa zasada to związek chemiczny, który może oddać parę elektronową kwasowi Lewisa. Zatem zgodnie z tą teorią kwas jest akceptorem pary elektronowej, a zasada – donorem pary elektronowej. Poniżej przedstawiono równanie reakcji kwasu borowego w roztworze wodnym: H3BO3 + 2 H2O = H3O+ + [B(OH)4]– Ka = 5,8∙10–10
Wykorzystując powyższe informacje, uzupełnij opisy. W tym celu w każdym zdaniu podkreśl poprawne określenia. Kwas ortoborowy zachowuje się w roztworze wodnym jak (słaby/słaba/mocny/mocna) (jednozasadowy/ jednozasadowa/trójzasadowy/trójzasadowa) (kwas/zasada) Lewisa. Cząsteczka kwasu borowego jest (kątowa/
Zadanie 12
Kwas ortokrzemowy wykazuje tendencję do odszczepiania wody, a następnie kondensowania, w wyniku czego tworzą się kwasy polikrzemowe, zawierające powtarzającą się jednostkę krzemotlenową [−Si−O−]n, co zobrazowano na poniższym schemacie.
Zadanie 13
W kwasie azotowodorowym atomy azotu ułożone są liniowo, co zostało zobrazowane na poniższym schemacie. H N=N=N + – Przeanalizuj budowę kwasu HN3, a następnie podaj typ hybrydyzacji (sp, sp2 lub sp3) atomu centralnego grupy azydkowej.
Zadanie 14
Pasywacja to zjawisko, które polega na tworzeniu się cienkiej warstewki tlenku metalu na jego powierzchni, odpornej na działanie silnego utleniacza. Napisz, które z podanych poniżej metali pasywują w stężonym kwasie azotowym(V). Na, Fe, Al, K, Ca, Rb, Ba, Li
Zadanie 15
Ze względu na charakter wiązania chemicznego wodorki można podzielić na 3 grupy: jonowe, kowalencyjne oraz metaliczne. Podane niżej wodorki wpisz w odpowiednie komórki tabeli. NaH, H2O, CaH2, KH, NH3, CuH
Wodorki jonowe
Wodorki kowalencyjne
Wodorki metaliczne
Zadanie 16
Uczeń przeprowadził doświadczenia chemiczne, które zostały przedstawione na poniższym schemacie. a) Oceń poprawność obserwacji, które zostały zebrane w poniższej tabeli. Wpisz literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli zdanie jest fałszywe. 1. Zaobserwowano wydzielanie się pęcherzyków bezbarwnego gazu. 2. Zaobserwowano wydzielanie się pęcherzyków brunatnego gazu. 3. Zaobserwowano otrzymanie klarownego roztworu. b) Zapisz w formie jonowej skróconej równania reakcji chemicznych, które zachodzą w probówkach 1. i 3.
Zadanie 17
Uszereguj podane niżej roztwory według wzrastającej wartości pH. W tym celu uzupełnij poniższy schemat, wpisując w puste miejsca substancje wybrane z ramki. NaCl(aq), CH3COOH(aq), NaOH(aq), HCl(aq), NH3(aq) wzrastająca wartość pH.
Zadanie 18
Chrom tworzy między innymi trzy tlenki, w których występuje na stopniach utlenienia 2, 3 i 6. Uczeń zbadał właściwości kwasowo-zasadowe tych tlenków, a następnie sporządził tabelę. Plus oznacza, że dany tlenek reagował, a minus – że nie reagował. Wpisz w puste miejsca nazwy odpowiednich tlenków chromu. Zadanie 19 Kwas siarkowodorowy ulega dysocjacji w roztworze wodnym zgodnie z poniższymi równaniami reakcji: I) H2S + H2O HS– + H3O+ II) HS– + H2O S2– + H3O+ a) Podaj wzór jonu, który według teorii Brönsteda może pełnić funkcję zarówno kwasu, jak i zasady. ........................................ b) Podaj wzór jonu, który w roztworze będzie miał największe stężenie. ..................................... c) Podaj wzór jonu, według teorii Brönsteda może pełnić funkcję tylko zasady. .........................
Zadanie 20
Reakcja między substancjami A i B zachodzi według następującego równania: A + 2B ® C. Początkowe stężenie substancji A wynosi 2 mol/dm3, a substancji B – 3 mol/dm3. Równanie kinetyczne tej reakcji ma następującą postać: v = k[A] [B]2. Oblicz, jak zmieni się szybkość reakcji tworzenia produktu C, gdy stężenie substancji A zmaleje o 0,1 mol/dm3
Zadanie 21
Uczeń przeprowadził doświadczenie chemiczne, którego schemat przedstawiono poniżej. CH3COOH(aq) 1. woda nasycona CO2 Na2CO3(aq) 2. CH3COONa(aq) W której probówce uczeń zaobserwował zmiany podczas przeprowadzania eksperymentów? Odpowiedź uzasadnij.
Zadanie 22
Na poniższych ilustracjach przedstawiono uproszczone modele struktur alotropowych odmian węgla (grafitu, diamentu, nanorurek i fulerenu C60). a) Przyporządkuj nazwy alotropowych odmian węgla do odpowiednich numerów. 1. ................................. 2. ................................ 3. ................................. 4. ................................. b) Podaj nazwę jednej alotropowej odmiany węgla, w której atomy węgla mają hybrydyzację sp3. .............................................................................................................................................................. c) Jaka jest różnica w zdolności do przewodzenia prądu elektrycznego pomiędzy grafitem a diamentem? Odpowiedź krótko uzasadnij.
Zadanie 23
Uczeń przeprowadził doświadczenie chemiczne pt. „Badanie aktywności chemicznej niemetali”, którego opis przedstawiono poniżej. Przygotowałem trzy probówki. Oznaczyłem je odpowiednio numerami 1., 2. i 3. Do każdej z nich wlałem wodę destylowaną. Następnie do probówki 1. dodałem stężonego roztworu bromku potasu, a do probówek 2. i 3. dodałem stężonego roztworu jodku potasu. Potem do trzech probówek kolejno dodałem chloroformu. Na sam koniec do probówek 1. i 2. dodawałem kroplami wodę chlorową (nasycony wodny roztwór chloru) a ż do momentu, k iedy z aobserwowałem w yraźne zmiany w zabarwieniu roztworu. Do probówki 3. dodawałem wodę bromową (nasycony roztwór bromu) aż do momentu zaobserwowania wyraźnych zmian. W ostatnim kroku eksperymentu wszystkie probówki zatkałem korkiem i wytrząsałem nimi przez kilka minut.
Zadanie 24
Który z podanych niżej związków będzie reagował z wodnym roztworem zasady sodowej? Odpowiedź uzasadnij, pisząc odpowiednie równanie reakcji w formie jonowej skróconej. K2O, NaOH, Al(OH)3, Ba(OH)2, C2H5OH, CH3NH2 Równanie reakcji:
Zadanie 25
Jeden z izomerów związku o wzorze C8H18 tworzy tylko jedną monochloropochodną. Narysuj wzór półstrukturalny tego izomeru.
Zadanie 26
Uzupełnij poniższy schemat reakcji, wpisując w puste ramki wzory półstrukturalne produktów głównych.
Zadanie 27
Zmieszano 10 cm3 0,5 mol/dm3 roztworu amoniaku z 20 cm3 0,5 mol/dm3 kwasu chlorowodorowego. Wykonaj odpowiednie obliczenia chemiczne oraz oceń, których jonów – hydroniowych czy wodorotlenkowych – jest więcej w roztworze.
Zadanie 28
Zaproponuj przykłady reakcji, które będą zachodziły zgodnie z mechanizmem: a) substytucji elektrofilowej, b) substytucji nukleofilowej. W tym celu zapisz odpowiednie równania reakcji.
Zadanie 29
Zaprojektuj doświadczenie, dzięki któremu wykryjesz skrobię w ziarnie ryżu. a) Opisz planowany eksperyment. b) Zapisz poprawne obserwacje. c) Sformułuj wniosek.
Zadanie 30
Uczeń przeprowadził eksperyment chemiczny. Do probówki wlał 5 ml 2-procentowego siarczanu( VI) miedzi(II) i 5 ml 10-procentowego roztworu wodorotlenku potasu. W wyniku tej reakcji wytrącił się niebieski galaretowaty osad wodorotlenku miedzi(II). Następnie uczeń przygotował dwie probówki, w których umieścił świeżo strącony osad wodorotlenku miedzi(II). Potem do pierwszej probówki dodał związek X, a do drugiej – związek Y. Zawartość obu probówek wytrząsnął. Uczeń zapisał następujące obserwacje: Probówka 1.: Nie zaobserwowano zmian. Probówka 2.: Zaobserwowano roztworzenie się osadu i powstanie roztworu o barwie granatowej. Z podanego w ramce zbioru związków wybierz ten, który uczeń opisał jako związek Y. Podaj jego wzór półstrukturalny.
Zadanie 31
Podaj wzory półstrukturalne związków organicznych oznaczonych literami A–F. W przypadku, gdy w reakcji jest możliwe otrzymanie dwóch produktów, podaj wzór związku, który powstaje w roztworze w większej ilości.
Zadanie 32
Ze względu na stan skupienia tłuszcze można podzielić na stałe i ciekłe. Tłuszcze stałe są zbudowane z nasyconych reszt kwasowych o długich łańcuchach. W skład tłuszczów ciekłych wchodzą z kolei nienasycone reszty kwasowe. Podziel podane niżej tłuszcze na stałe i ciekłe. W tym celu uzupełnij poniższą tabelę. masło kakaowe, oliwa z oliwek, tłuszcz kokosowy, masło, olej, smalec, tran
Zadanie 33
Mocznik to diamid kwasu węglowego. Mocznik jest głównym produktem degradacji białek. Powstaje z amoniaku w wątrobie w cyklu mocznikowym. Zapisz równanie reakcji mocznika z kwasem siarkowym(VI) i z wodnym roztworem wodorotlenku sodu w formie cząsteczkowej i skróconej jonowej. Równanie reakcji mocznika z kwasem siarkowym(VI) w formie cząsteczkowej:
Zadanie 34
Uczeń przeprowadził eksperyment chemiczny, w którym chciał odróżnić od siebie związki oznaczone symbolami X i Y. a) Uzupełnij poniższy schemat doświadczenia chemicznego, dzięki któremu rozróżnisz związki X i Y. W tym celu w wyznaczonym miejscu wpisz wzór odczynnika chemicznego wybranego z poniższej listy. b) Zapisz obserwacje.
Zadanie 35
Poniżej przedstawiono wzór półstrukturalny kwasu 3–metylobutanowego. CH3 CH3 CH CH2 COOH Podaj wzory półstrukturalne jednego estru i jednego kwasu, będących izomerami kwasu 3-metylobutanowego.
c) Zapisz równania reakcji lub zaznacz, że dana rekcja nie zachodzi.
Reakcja pozwalająca wykryć ugrupowanie CH3 C O w związkach organicznych to próba jodoformowa. Polega ona na reakcji związku organicznego zawierającego wyżej wymienione ugrupowanie z jodem w środowisku zasadowym, np. w obecności NaOH. Mieszaninę reakcyjną należy ogrzać, a mieszaninę poreakcyjną – ochłodzić. Obserwujemy wtedy powstanie żółtego, krystalicznego osadu. Czy stosując próbę jodoformową, można odróżnić etanal od propanonu? Odpowiedź uzasadnij
Zadanie 37
Podaj: a) wzór jonu obojnaczego alaniny b) wzór alaniny w roztworze o pH = 4 c) wzór alaniny w roztworze o pH = 8
Zadanie 38
Zapisz w formie skróconej jonowej równanie reakcji alaniny z: a) kwasem solnym b) zasadą sodową
Zadanie 39
Fotosynteza to proces anaboliczny prowadzący do powstania związków organicznych, np. D-glukozy z tlenku węgla(IV) i wody przy udziale energii świetlnej. Proces fotosyntezy zachodzi w dwóch etapach: pierwszy etap (faza jasna) to faza przemiany energii. W tym etapie absorbowane jest światło i tworzona jest siła asymilacyjna. Drugi etap (faza ciemna) to faza przemiany substancji. W tym etapie energia wiązań chemicznych związków, które powstały w pierwszym etapie, jest zużywana do syntezy związków organicznych. Poniżej przedstawiono uproszczony schemat procesu fotosyntezy. a) Na podstawie powyższych informacji zapisz równanie reakcji otrzymywania D–glukozy. b) Narysuj wzór enancjomeru D–glukozy. c) Podaj liczbę asymetrycznych atomów węgla w D–glukozie. d) Czy fotosynteza jest procesem egzoenergetycznym, czy endoenergetycznym?
Zadanie 40
Zaprojektuj eksperyment chemiczny, dzięki któremu odróżnisz dwa monosacharydy, których wzory podano poniżej. a) Z poniższej listy wybierz odczynnik, który pozwoli na rozróżnienie dwóch monosacharydów. – świeżo strącony wodorotlenek miedzi(II) – mieszanina nitrująca: mieszanina stężonych kwasów – siarkowego(VI) i azotowego(V) – wodny roztwór wody bromowej – woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorowęglanu sodu – woda bromowa z dodatkiem stężonego kwasu siarkowego(VI) b) Zapisz obserwacje z przeprowadzonego doświadczenia, uwzględniając barwy przed zmieszaniem i po zmieszaniu reagentów. Eksperyment przeprowadzono w ten sposób, że w dwóch probówkach umieszczono odczynnik wybrany przez ciebie z powyższej listy, a następnie do pierwszej probówki dodano związku oznaczonego symbolem 1, a do drugiej probówki – związku oznaczonego symbolem 2. c) Zapisz równania reakcji lub zaznacz, że dana rekcja nie zachodzi.
PRZYKŁADOWE ODPOWIEDZI
Zadanie 1
Cl
Cu
Zadanie 2
C
Zadanie 3
HSO3 –; HCO3 –; H2PO4 –
Zadanie 4
1. P; 2. F; 3. F
Zadanie 5
D
Zadanie 6
Wzór rzeczywisty, a zarazem wzór empiryczny związku ma postać K2Cr2O7.
Zadanie 7
Doświadczenie 1: Zaobserwowano żółte zabarwienie roztworu. Doświadczenie 2: Nie zaobserwowano zmian. Doświadczenie 3: Zaobserwowano żółte zabarwienie roztworu.
Zadanie 8
Reakcja utlenienia: Cu " Cu2+ + 2 e– Reakcja redukcji: NO3 – + 1 e– + 2 H+ " NO2 + H2O Zbilansowane równanie reakcji w formie skróconej jonowej: Cu + 2 NO3 – + 4 H+ " 2 NO2 + 2 H2O + Cu2+ 0–3 3 pkt – poprawne zapisanie dwóch równań połówkowych
Zadanie 9
a) w prawo b) w lewo c) nie zmieni się d) w prawo
Zadanie 10
Skład procentowy stopu: 35% miedzi i 65% cynku.
Zadanie 11
Kwas ortoborowy zachowuje się w roztworze wodnym jak słaby jednozasadowy kwas Lewisa. Cząsteczka kwasu borowego jest płaska, natomiast anion tetrahydroksoboranowy posiada budowę tetraedryczną
Zadanie 12
H6 Si2 O7
Zadanie 13
Zadanie 14
Fe, Al
Zadanie 15
Wodorki jonowe: NaH, KH, CaH2, Wodorki kowalencyjne: NH3, H2O Wodorki metaliczne CuH
Zadanie 16
a) 1. P; 2. F; 3. F
b) Probówka 1: Zn + 2 H+ " Zn2+ + H2 Probówka 3: SiO4 4– + 4 H+ " H4SiO4
Zadanie 17
HCl(aq) < CH3COOH(aq) < NaCl(aq) < NH3(aq) < NaOH(aq)
Zadanie 18
1. tlenek chromu(VI) 2. tlenek chromu(III) 3. tlenek chromu(II)
Zadanie 19
a) HS– b) H3O+ c) S2–
Zadanie 20
Szybkość reakcji zmalała 1,2 raza.
Zadanie 21
W probówce 1 uczeń zaobserwował wydzielanie się pęcherzyków gazu, a w probówce 2 uczeń nie zaobserwował zmian. Kwas octowy jest kwasem mocniejszym od kwasu węglowego, zatem w probówce nr 1 nastąpiło wyparcie słabszego kwasu mocniejszym kwasem. 0–1 1
Zadanie 22
a) 1. diament; 2. grafit; 3. fuleren C60; 4. nanorurki b) diament c) Grafit przewodzi prąd, natomiast diament nie przewodzi prądu elektrycznego. Jest to spowodowane tym, że w warstwie grafitu występują wiązania podwójne pomiędzy atomami węgla i wiązanie p, które jest zdelokalizowane, zatem elektrony tworzące te wiązania przewodzą prąd. Z kolei atomy węgla w diamencie są w ten sposób ułożone, że od każdego atomu węgla odchodzą po 4 wiązania kowalencyjne, zatem w strukturze diamentu brak jest elektronów, które mogłyby brać udział w przewodzeniu prądu
Zadanie 23
a) W pierwszej kolejności w 3 probówkach uczeń zaobserwował rozwarstwienie się cieczy. Probówka 1: uczeń obserwował zabarwienie dolnej warstwy na kolor pomarańczowy. Probówka 2 i 3: uczeń obserwował zabarwienie dolnej warstwy na kolor różowy (fioletowy). b) Chlor to pierwiastek wykazujący się większą aktywnością niż brom i jod, natomiast brom to pierwiastek bardziej aktywny chemicznie niż jod
Zadanie 24
Al(OH)3 + OH– " [Al(OH)4]– lub Al(OH)3 + 3 OH– " [Al(OH)6]3–
Zadanie 25
Zadanie 26
Zadanie 27
Z równania reakcji i z obliczonych początkowych liczb moli kwasu i zasady wynika, że po reakcji pozostanie 0,005 mol kwasu w roztworze, zatem będzie w nim więcej jonów hydroniowych.
Zadanie 28
Zadanie 29
a) Po roztarciu ziarna ryżu w moździerzu dodano do niego kilka kropli płynu Lugola lub jodyny. b) Zaobserwowano zabarwienie granatowe na ziarenku ryżu c) W ziarnie ryżu zawarta jest skrobia.
Zadanie 30
Zadanie 31
Zadanie 32
Zadanie 33
Tłuszcze stałe masło kakaowe, tłuszcz kokosowy, masło, smalec Tłuszcze ciekłe tran, oliwa z oliwek, olej
Zadanie 34
a) FeCl3(aq) b) W probówce 1 zaobserwowano fioletowe zabarwienie roztworu, a w probówce 2 nie zaobserwowano zmian
Zadanie 35
Zadanie 36
Nie można zastosować próby jodoformowej, ponieważ zarówno etanal, jak i propanon zawierają takie samo ugrupowanie
Zadanie 37
Zadanie 38
Zadanie 39
c) 4 asymetryczne atomy węgla d) proces endoenergetyczny
Zadanie 40
a) woda bromowa z dodatkiem wodnego roztworu wodorowęglanu sodu b) W probówkach 1 i 2 przed zmieszaniem obserwowano brunatne zabarwienie roztworu. Po zmieszaniu w probówce 1 nie zaobserwowano zmian, a w probówce 2 zaobserwowane odbarwienie roztworu i wydzielanie pęcherzyków gazu.
Podcasty
Playlisty tematyczne
