Jak powiedzieć dzieciom o rozwodzie?

Klimat rozstania

Rozstanie zwykle poprzedza okres napięć, niezgody czy nieudanych kompromisów. Często dziecko przeczuwa już dużo wcześniej, że między rodzicami nie jest dobrze i może mieć różne obawy z tym związane. Zajęci konfliktem i targani emocjami dorośli nie zawsze zdają sobie sprawę, że są przez dziecko bacznie obserwowani. Mając na uwadze dobro dziecka, warto zatroszczyć się o jego intymność i kwestie sporne załatwiać poza jego zasięgiem. Kiedy decyzja o rozstaniu jest już podjęta, należy przygotować się do rozmowy z dzieckiem i zadbać o to, by nie dowiadywało się o tak ważnej i trudnej dla niego decyzji od innych członków rodziny (np. starsze rodzeństwo czy dziadkowie) albo co gorsza z zasłyszanych przez ścianę dyskusji dorosłych.

Uczciwość

Wrażliwość dziecka pozwala mu na odczytywanie niewerbalnych sygnałów oraz wyczuwanie ogólnego emocjonalnego klimatu. Dlatego próby udawania przed dzieckiem, że nic się nie zmieniło między rodzicami, kiedy w istocie nie są oni już razem skazane są na niepowodzenie. Ważne jest, aby dziecku przekazać prawdę na temat sytuacji, która go dotyczy. Nie oznacza to jednak, że ma ono znać wszelkie szczegóły rozstania. Biorąc pod uwagę wiek dziecka, a także jego dobro warto skupić się na najważniejszych komunikatach. Dziecko powinno usłyszeć co oznacza rozstanie i rozwód, otrzymać jasny komunikat, że jest to decyzja dotycząca sytuacji między mamą a tatą wraz z zapewnieniem, że jego osoba nie ma z tym nic wspólnego. To niezwykle istotne, by młody człowiek wiedział, że nie jest winny zaistniałej sytuacji i że żadne jego zachowania ani słowa nie mogły jej zmienić.

Spójność

Rodzice w trakcie rozstania często wciąż jeszcze walczą ze sobą albo obwiniają się o zaistniałą sytuację. Kiedy jednak łączy ich wspólny cel, jakim jest dobro i ochrona dziecka, łatwiej jest umówić się na współpracę i wspólnie przygotować do rozmowy. Bardzo ważne jest, aby dziecko dostało spójny komunikat od mamy i taty. Najlepiej jest powiedzieć o rozstaniu razem, wcześniej ustalając co chcemy przekazać. To od nas zależy jaki obraz rozstania dziecko wyniesie z domu. Lepiej przemyśleć sobie konsekwencje, niż poddać się emocjom i wzajemnie obwiniać przy dziecku czy forsować swoje zdanie. Ukazanie wzajemnego szacunku, stworzenie atmosfery spokoju, życzliwości i cierpliwości jest niezmiernie ważne dla poczucia bezpieczeństwa dziecka. Wiedząc, że jest to trudny moment, można przygotować się do niego wraz z psychologiem lub terapeutą.

Emocje

Przygotuj się na reakcję emocjonalną dziecka, dla którego jest to bardzo trudna chwila. Mogą pojawić się łzy, rozpacz, chęć zaprzeczenia rzeczywistości, błagalne prośby czy wyrazy złości. Rolą dorosłych jest przyjąć emocje dziecka ze zrozumieniem, empatią i akceptacją. Lepiej jest przytulić dziecko i wyrazić zrozumienie dla jego przeżyć niż pocieszać je, szukając na siłę dobrych stron rozstania. Oczywiście z czasem i takie się pojawią, ale początek ma prawo być trudny i warto przygotować się na przeżycie bólu wraz z dzieckiem. W trakcie rozmowy warto pamiętać o podkreślaniu miłości obojga rodziców względem dziecka. Oddzielanie końca miłości rodziców od trwałych uczuć rodzicielskich jest niezwykle ważne dla zachowania poczucia własnej wartości malca.

Co przemilczeć?

Sposobów powiedzenia o rozstaniu jest wiele i każdy powinien wybrać taki, który jest zgodny z jego podejściem, uczuciami oraz w jego ocenie najbardziej służy dziecku. Są jednak komunikaty, które zdecydowanie szkodzą i godzą w samoocenę dziecka. Słuchanie ich może być dla dziecka większą traumą niż sam rozwód. Zdecydowanie należy unikać sformułowań, które budują poczucie porzucenia np. „tatuś wybrał inną rodzinę”, „mamusia woli spędzać czas z kimś innym niż z nami”, „tata nas zostawił” czy „mamie znudził się już nasz dom”. Podobnie nie należy oczerniać drugiego rodzica w oczach dziecka, gdyż wywołuje to konflikt lojalności. Należy oszczędzić dziecku szczegółów rozstania i nie szukać w nim powiernika.

Jak mówić?

Warto podać przyczyny, dla których wspólne życie stało się nie możliwe. Można odwołać się do początku życia dziecka i intencji jakie przyświecały zakładaniu rodziny. Przypomnieć, że jest owocem miłości rodziców, którzy planowali wspólne życie razem, ale niestety okazało się to niemożliwe, nie poszło po ich myśli i mimo prób nie udało się zrealizować tego planu. Ważne, aby dziecko wiedziało, że jest to przemyślana decyzja i że nie wpływa na miłość rodziców względem jego osoby. Należy poinformować dziecko o tym jak będzie wyglądało dalej jego życie, z kim będzie mieszkać, gdzie widywać się z drugim rodzicem i jak będą funkcjonować te dwa domy. Istotne jest nie tylko co mówimy, ale też jak. Kiedy sami nie jesteśmy pogodzeni z nową sytuacją trudniej jest ją przyjąć dziecku. Nawet kiedy informacja o rozstaniu będzie przekazana z dbałością o dobro dziecka, ono i tak jeszcze nieraz wróci do tego tematu i będzie pytać wiele razy o to samo np. zasypiając i chcąc przytulić oboje rodziców. Dlatego warto mieć ten temat oswojony dla siebie na tyle, aby móc z akceptacją, cierpliwością i konsekwencją udzielać odpowiedzi dziecku w różnych momentach jego życia.

Autor: Kamila Sitkowska terapeuta dziecięcy, Fundacja Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM www.razem-fundacja.org

Zobacz: 6 zdań, których NIGDY nie powinnaś mówić swojej córce!

Przeczytaj też: 6 rzeczy, których NIE MOŻESZ oczekiwać od swojego faceta!