Farmakoterapia, czyli stosowanie leków, jest podstawą leczenia większości schorzeń. Liczba zażywanych przez nas leków rośnie, szczególnie w podeszłym wieku. Musimy pamiętać, że mogą one wchodzić zarówno w interakcje ze sobą nawzajem, ale także z jedzeniem i piciem oraz suplementami.
- Wiele starszych osób samodzielnie stosuje suplementy diety, czy preparaty ziołowe, bez informowania o tym lekarza, a nawet o takich preparatach należy mu wspomnieć. Zarówno syntetyczne, jak i naturalne składniki nie tylko leków na receptę, ale też ogólnodostępnych środków bez recepty, mogą powodować skutki takie jak np. osłabienie lub wzmocnienie działania konkretnego leku. Zdarza się, że mogą powodować również wzrost prawdopodobieństwa wystąpienia działań niepożądanych. Należy również pamiętać, że nazwa pod którą leki występują na rynku, rzadko mówi nam o składzie (substancji aktywnej danego leku), a tymczasem przyjmując przykładowo różne środki przeciwbólowe albo przeciwalergiczne, możemy doprowadzić do przedawkowania danej substancji czynnej – zauważa Zofia Zarzycka, specjalistka farmacji klinicznej.
- W przypadku stosowania leków należy zachować ostrożność, ale trzeba zwracać też szczególną uwagę na to, jakie produkty spożywamy w czasie ich przyjmowania - ostrzega Kamila Chatys, dietetyczka kliniczna. Mogą one istotnie wpływać na leki i ich wchłanianie. Są to np.
- Posiłki bogate w białko (mięso, jaja, ryby) – spowalniają opróżnianie żołądka i dwunastnicy i zwalniają znacząco wchłanianie leku,
- Mleko i jego przetwory – występujący w nich wapń wiąże niektóre leki, np. antybiotyki, żelazo, przez co leki gorzej się wchłaniają,
- Czarna herbata – obecne w niej taniny zmniejszają działanie przyjmowanego żelaza,
- Posiłki bogate w błonnik pokarmowy (np. płatki owsiane, otręby, siemię lniane) – zmniejszają wchłanianie np. leków przeciwdepresyjnych, kardiologicznych. Szczególnie należy uważać na siemię lniane - konieczne jest zachowanie nawet trzygodzinnego odstępu pomiędzy przyjmowanym siemieniem a lekami!
- Preparaty witaminowe i mineralne, suplementy diety – zdarza się, że mogą tworzyć szkodliwe połączenia z niektórymi lekami.
Należy konsultować swoją dietę z lekarzem lub dietetykiem, gdyż żywność może istotnie wpływać na działanie leków - dodaje ekspertka.
Jak prawidłowo zażywać leki
Leki należy zawsze popijać wodą, chyba że lekarz/farmaceuta zaleci inaczej. Uważaj na sok grejpfrutowy, który silnie podwyższa stężenie substancji leczniczych. Nie rozpuszczaj leków w gorącym napoju – jeśli producent danego leku wyraźnie tego nie zaleca - ani nie popijaj nim, ponieważ wysoka temperatura może zmniejszyć jego skuteczność. Napoje takie jak: kawa, herbata, mleko również mogą zmniejszać działanie leków.
Żelazo jednak lepiej wchłania się w obecności witaminy C, można je więc popijać sokami cytrusowymi np. z pomarańczy.
Zawsze czytaj ulotkę dołączoną do leku, a jeśli masz jakieś wątpliwości zapytaj lekarza lub farmaceutę. Jeśli stosujesz wiele leków, przygotuj ich listę oraz listę ziół i suplementów diety razem z ich dawkami dziennymi. Pamiętaj też, że substancje czynne zawarte w preparatach, mogą utrzymywać się w organizmie dłużej, niż tylko przez okres ich spożywania. Regularnie ze swoim lekarzem rodzinnym przeglądajcie tę rozpiskę, aby sprawdzać, czy wciąż musisz przyjmować wszystkie leki i suplementy.
Leki, a żywność – na co zwrócić uwagę
Leki przeciwbólowe (ibuprofen, ketoprofen, naproksen)
Stosowanie ich z jedzeniem lub popijanie mlekiem pomaga ograniczyć działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego (nie dotyczy tabletek dojelitowych).
Leki na cukrzycę: metformina
Stosowanie z posiłkiem pomaga ograniczyć działania niepożądane ze strony przewodu pokarmowego. Często stosowanie tych leków jest zalecane razem z obiadem, czyli największym posiłkiem dnia.
Leki na zakażenie układu moczowego: furazydyna
Furazydynę należy podawać podczas posiłków. Jednocześnie stosować dietę bogatą w białko (mięso, ryby, jaja). Preparat należy popijać dużą ilością płynów.
Leki na osteoporozę: bisfosfoniany
Powinny być podawane na pusty żołądek!
Leki na niedoczynność tarczycy: lewotyroksyna
Lek należy przyjmować na pusty żołądek, 60 minut przed śniadaniem. Ważne jest, aby stosować lek regularnie i o stałej porze.
Lek na nadciśnienie: lerkanidypina
Zaleca się przyjmowanie preparatu co najmniej 15 min przed posiłkiem - tłusty posiłek zwiększa 4-krotnie stężenie leku we krwi i może powodować wystąpienie działań niepożądanych.
Potas
W celu zmniejszenia drażniącego działania na błonę śluzową przewodu pokarmowego produkty zawierające chlorek potasu należy przyjmować podczas posiłku lub po posiłku i popijać dużą ilością wody.
Witamina D
Witaminę D najlepiej przyjmować rano, razem z posiłkiem zawierającym tłuszcz.
Żelazo
Popijanie leku kawą lub herbatą zmniejsza stężenie leku we krwi. Preparaty najlepiej stosować na czczo lub między posiłkami, można popijać sokami cytrusowymi (witamina C zwiększa biodostępność i wchłanialność żelaza).