Od dawcy do biorcy. TRANSPLANTACJA SERCA – to warto wiedzieć

Pomińmy himalaizm, skupmy się na medycynie, ściślej na transplantologii. Jak wygląda proces przeszczepienia serca? Zacząć należy od tego, że tak konieczność jest raczej rzadka, bo w zdecydowanej większości wrodzonych wad serca prawidłowe jego funkcjonowanie może przywrócić chirurgicznie. A gdy to nie jest możliwe? Osoba, dla której jedynym ratunkiem jest przeszczep umieszczany jest na liście pacjentów do transplantacji. Zgłasza szpital lub oddział intensywnej terapii. Listę prowadzi się Poltransplant. O miejscu na niej decydują wyłącznie wskazania medyczne.

Pacjenci w najcięższym stanie (tzw. lista HU) czekają na dawcę w szpitalu. Chorzy w lepszej kondycji (tzw. lista T) mogą czekać w domu. Biorców jest więcej niż dawców, więc trzeba czekać. Średnio kilkanaście miesięcy. Oczywiście, oczekujący na przeszczep przechodzi kilkadziesiąt różnych badań. Biorca już jest. Trwa poszukiwanie dawcy. Gdy specjalna komisja stwierdzi u niego śmierć mózgu, a narządy nadal funkcjonują prawidłowo, mogą zostać zgłoszone do transplantacji.

Dawca nie żyje, a jego narządy muszą funkcjonować. Można powiedzieć, że – co brzmi tyleż horrorowato, co paradoksalnie – ciało jest utrzymywane przy życiu. Utrzymywane jest krążenie krwi, podaje się. substraty energetycznych (czyli pożywienia dla komórek). Gdy nie przepływa krew, to komórki mózgowe umierają po 3 minutach, w przypadku serca – po kilku godzinach. O tym, że jest serce do przeszczepu koordynator przeszczepów (dyżuruje przez całą dobę) informuje chirurga, który będzie przeprowadzał operację transplantacji. To on podejmuje ostateczną decyzję czy ten konkretny narząd nadaje się dla danego pacjenta. Decyzja zapada. Po niej wszystko toczy się wg ustalonej procedury.

Oddział, na którym przebywa biorca przygotowuje się do operacji od strony technicznej. W tym momencie o decyzji jest informowana także rodzina pacjenta. „Koordynator organizuje ekipę, która będzie pobierała (eksplantowała) serce. Zespół składający się z chirurga i perfuzjonisty, pochodzący z ośrodka, który będzie przeszczepiał serce, wyrusza w drogę (zazwyczaj wynajętym w tym celu małym samolotem). Koordynator powiadamia wszystkich, którzy będą brać udział w operacji transplantacji: anestezjologa, instrumentariuszki, perfuzjonistów i wreszcie pozostałych chirurgów oraz przedstawia im czasowy plan” – wyjaśnia dr hab. n. med. Katarzyna Januszewska, kardiochirurg dziecięcy.

W szpitalu, w którym jest ciało dawcy, chirurg z tzw. ekipy ekspletacyjnej otwiera klatkę piersiową i po szczegółowych oględzinach decyduje, czy serce nadaje się do przeszczepu. Decyzja jest na TAK, serce zostaje pobrane. Informacje o tym otrzymuje szpital biorcy. Zespół przystępuje do operacji. Zaczyna bić zegar. Serce musi jak najszybciej (patrz wyżej) dotrzeć do biorcy. Transportowane jest w obniżonej temperaturze. Dzięki temu kardiochirurdzy mają od 4 do 7 godzin na to, by je wszczepić. Wadliwe serce biorcy jest usuwane, gdy na sali operacyjnej będzie serce dawcy. Do momentu wszczepienia nowego, funkcje wyciętego prowadzi system krążenia pozaustrojowego, do którego jest podłączony pacjent. Dochodzi do kulminacyjnego momentu w operacji: przeszczepu.

Opis medyczny pominiemy, w tym miejscu można się z nim zapoznać. Gdy nowe serce zaczyna bić, podejmuje pracę i operowanego można odłączyć od krążenia pozaustrojowego, operację – na tym etapie leczenia – można uznać za udaną. Przed lekarzami i pacjentem jeszcze inne wyzwania i trudności. Najważniejsze, by przeszczep nie został odrzucony, by nie doszło do powikłań. Gdy uda się tego uniknąć, pacjent zyskuje nowe życie. Na długie lata pozostaje, jak o sobie mówią, składakiem vel przeszczepkiem.