Jak dostać rentę z ZUS

Oboje z żoną od dawna jesteśmy chorzy. Żona zachorowała jeszcze przed trzydziestką, a ja już po czterdziestce. Żona, zanim zachorowała, zdążyła przepracować 3 lata, a ja około 15 lat. Jaki okres należy przepracować, aby dostać rentę z tytułu niezdolności do pracy?

- W przypadku pańskiej żony, u której niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 30. roku życia, ale po ukończeniu 25 lat, do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy wymagany jest okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 4 lata. Pańska żona nie spełnia więc warunku koniecznego do uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeśli chodzi o pana, to od ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy po ukończeniu 30. roku życia, wymagany jest do przyznania renty 5-letni okres ubezpieczenia. Trzeba również pamiętać o tym, że w przypadku osób, których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, wymaga się, aby pięcioletni okres składkowy i nieskładkowy został przebyty w ciągu dziesięciu lat, które poprzedziły zgłoszenie wniosku o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, lub w ciągu 10 lat przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Moja 20-letnia córka utraciła zdolność do pracy w wyniku choroby. Czy w jej przypadku możliwe jest uzyskanie renty, mimo że nie ma stażu wymaganego do jej przyznania?

- Tak. Będzie to możliwe, o ile pani córka została zgłoszona do ubezpieczenia społecznego przed ukończeniem 18 lat lub jeśli w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub wyższej miała do momentu powstania niezdolności do pracy okresy składkowe i nieskładkowe - ciągłe bądź z przerwami nie dłuższymi niż 6 miesięcy.

Jeśli ZUS przyzna mi rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy, to na jak długo?

- Będzie to okres wskazany w decyzji ZUS, zależny od przewidywanej długości okresowej niezdolności do pracy. Jednak po upływie tego okresu prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustanie. Ubezpieczony może wówczas wystąpić do ZUS z wnioskiem o przedłużenie prawa do renty na dalszy okres. To, czy ubezpieczony ponownie dostanie prawo do renty, zależy od wyniku ustaleń lekarza orzecznika ZUS lub komisji lekarskiej.

Mam 56 lat. Okres, na jaki przyznano mi rentę z tytułu niezdolności do pracy, kończy się za parę miesięcy. Nadal jestem chora. Co mogę zrobić, aby uzyskać orzeczenie o niezdolności do pracy do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego?

- Orzeczenie niezdolności do pracy do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn) jest możliwe, jeśli wniosek o przedłużenie prawa do renty zgłosi osoba, która w okresie poprzedzającym dzień badania była uprawniona do renty przez co najmniej 5 lat, a do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje jej nie więcej niż 5 lat. Jednak musi zostać stwierdzona faktyczna niezdolność do pracy na dalszy okres.

Zgłosiłam wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Byłam badana przez lekarza orzecznika i będzie mi przyznana renta. Chciałabym dowiedzieć się, co zostanie wzięte pod uwagę przy obliczaniu jej wysokości?

- Przy ustalaniu wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy bierze się pod uwagę długość udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych, a także wysokość podstawy wymiaru renty. Wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi:

4 24 procent kwoty bazowej

4 po 1,3 procent podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych

4 po 0,7 procent podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

4 po 0,7 procent podstawy jej wymiaru za każdy rok brakujący do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest o 25 procent niższa od renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Czy kiedy osiągnę wiek emerytalny, moje prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustanie? A jeżeli umrę, mając jeszcze prawo do renty, czy dostaną ją po mnie moje dzieci?

- Pani prawo do renty ustanie z dniem, kiedy osiągnie pani wiek emerytalny, czyli 60 lat. Wtedy z urzędu przyznana pani zostanie emerytura. Natomiast po pani śmierci osoby, które spełnią określone warunki, będą mogły wystąpić do ZUS z wnioskiem o przyznanie renty rodzinnej. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustaje bowiem ze śmiercią osoby uprawnionej.

Ile wynosi obecnie najniższa renta socjalna?

- Najniższa renta socjalna wynosi obecnie 593 zł i 28 groszy. Jej wysokość może się zmienić dopiero po waloryzacji świadczeń w marcu przyszłego roku.

Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości, wynoszącej 84 proc. kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta ta podlega waloryzacji na zasadach i w trybie określonym w przepisach ustawy emerytalnej.

Procedury trwają długo ale można przez to przebrnąć

Urszula Konopko (39 l.) z Dobrzyniewa Dużego (woj. podlaskie) przed wypadkiem była energiczną, pełną pomysłów dyrektor domu kultury. Cztery lata temu w kierowany przez nią samochód uderzył tir. Kobieta pół roku leżała w śpiączce, a obudziła się ze sparaliżowaną lewą stroną całego ciała. Na szczęście trafiła na doskonałego rehabilitanta, dzięki któremu - jak sama mówi - potrafi dziś wolno chodzić. Z tytułu niepełnosprawności otrzymuje 900 zł renty.

- Co roku muszę stawać przed lekarzem orzecznikiem ZUS-u, ale trzeba to przebrnąć. Najbardziej denerwująca w ZUS-ie jest ta biurokracja i gromadzenie tych wszystkich dokumentów. Sądzę jednak, że to nie jest wina samego ZUS-u, ale rządzących, którzy tworzą takie przepisy - mówi rencistka.