- Szczawnica to popularne uzdrowisko w Pieninach, znane z leczniczych wód mineralnych i spływów Dunajcem.
- Miejscowość ta ma burzliwą historię, o której wielu turystów nie wie.
- Jesienne pejzaże Szczawnicy wręcz zwalają z nóg swoim pięknem.
Szczawnica - perła Małopolski na pograniczu Pienin i Beskidu Sądeckiego
Choć dziś administracyjnie Szczawnica stanowi jeden organizm miejski, jej korzenie sięgają dwóch oddzielnych osad. Jak wynika z danych historycznych i geograficznych, miasto tradycyjnie dzieli się na Szczawnicę Dolną (nazywaną też Niżną) oraz Szczawnicę Wyżną. Różnice między nimi są widoczne gołym okiem, przede wszystkim w wysokości, na jakiej zlokalizowana jest ich główna zabudowa. Szczawnica Niżna koncentruje się w dolinie, na wysokości od 435 do 480 m n.p.m., podczas gdy Szczawnica Wyżna wspina się po stokach na wysokość od 460 do nawet 520 m n.p.m.
Pomiędzy tymi dwiema historycznymi częściami znajduje się dzisiejsze Centrum, które pełni funkcję serca miasta. To jednak nie koniec podziałów. Na północ, w malowniczej dolince Szczawnego Potoku, rozciąga się słynna dzielnica zdrojowa, której zabudowania sięgają około 510 m n.p.m. To właśnie tam skupia się uzdrowiskowy charakter miejscowości, z pijalniami wód mineralnych i sanatoriami.
Miejscowość usytuowana jest w południowej części województwa małopolskiego, we wschodniej części powiatu nowotarskiego. To, co czyni ją tak atrakcyjną, to fakt, że leży na pograniczu dwóch niezwykle popularnych pasm górskich – Pienin i Beskidu Sądeckiego. Położenie w malowniczej dolinie Grajcarka sprawia, że jest idealną bazą wypadową zarówno dla miłośników skalistych szczytów Pienin, jak i łagodniejszych, zalesionych stoków Beskidu Sądeckiego. Podczas pobytu w Szczawnicy grzechem byłoby nie zdobyć Trzech Koron. Ze szczytu góry rozciąga się bajkowy widok na przełom Dunajca.
Bliskość granicy państwowej dodaje miastu międzynarodowego charakteru. W jej bezpośrednim sąsiedztwie, oprócz polskich miejscowości takich jak Krościenko nad Dunajcem, Szlachtowa, Gaboń czy Obidza, znajduje się słowacka Leśnica. To otwiera przed turystami możliwość organizowania transgranicznych wycieczek, na przykład słynnym spływem przełomem Dunajca.
Szczawnica to jedno z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Przyciągała nazwiska z pierwszych stron gazet
Pierwsze wzmianki o Szczawnicy pochodzą z początków XV wieku, to prawdziwy rozwój i narodziny uzdrowiska datuje się na wiek XIX. Kluczową postacią był Józef Szalay, który w 1839 roku odziedziczył te dobra i postanowił przekształcić je w kurort z prawdziwego zdarzenia. To on jest uważany za twórcę potęgi uzdrowiska. Dzięki jego inwestycjom powstały pierwsze pensjonaty, pijalnie wód, a także rozbudowano i urządzono Park Górny, który do dziś zachwyca spacerowiczów. Staraniem Szalaya do Szczawnicy zaczęła zjeżdżać arystokracja i elita intelektualna kraju. Wśród gości kurortu można było spotkać takie sławy jak Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Bolesław Prus czy Jan Matejko. Już wtedy jedną z największych atrakcji były spływy Dunajcem, często organizowane z wielką pompą, z udziałem kapeli i pochodniami.
Po śmierci Szalaya w 1876 roku, uzdrowisko przeszło w ręce Akademii Umiejętności. Drugą młodość uzdrowisko zyskało natomiast, gdy zakupił je hrabia Adam Stadnicki. Nowy właściciel z energią przystąpił do działania – wyremontował domy zdrojowe, rozbudował parki i wzniósł nowoczesne sanatoria, takie jak „Inhalatorium” czy „Modrzewie”, przywracając Szczawnicy dawny blask.
Po zakończeniu wojny uzdrowisko zostało upaństwowione w 1948 roku. Początkowo rozwijało się powoli, jednak w latach 60. i 70. nastąpił prawdziwy boom budowlany. Powstały wówczas liczne sanatoria i domy wczasowe, jak „Hutnik” czy „Nawigator”, które na stałe wpisały się w krajobraz miasta. Szczawnica otrzymała prawa miejskie w 1962 roku, a jej najnowsza historia to także liczne zmiany administracyjne, w tym czasowe połączenie z Krościenkiem nad Dunajcem. Dziś, spacerując po urokliwych alejkach, warto pamiętać o tej niezwykłej, wielowątkowej historii, która czyni to miejsce jeszcze bardziej fascynującym.
Podcasty
Playlisty tematyczne
