Cerkiew Parafii Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Kuźminie 9pow. przemyski) powstała w 1790 roku, kiedy to na wschodnich terenach Polski zaczęły kształtować się nowe ośrodki religijne, związane z rozwojem Unii Brzeskiej. Został wzniesiony przez lokalną społeczność grekokatolicką, co było charakterystyczne dla tamtego okresu. W ciągu następnych lat, cerkiew była kilkakrotnie przebudowywana, a także dostosowywana do zmieniających się warunków politycznych i religijnych regionu. Po II wojnie światowej, kiedy to na tych terenach dokonano brutalnej zmianie struktury narodowej i religijnej, cerkiew stała się świątynią rzymskokatolicką, a jej parafia została włączona do Kościoła katolickiego.
Architektura cerkwi
Cerkiew w Kuźminie to przykład typowej dla regionu galicyjskiego budowli drewnianej, wzniesionej w stylu barokowym. Budowla jest trójdzielna, z centralną nawą, prezbiterium oraz wieżą. Z zewnątrz, cerkiew wyróżnia się pięknymi proporcjami oraz bogatą dekoracją drewnianą. We wnętrzu znajduje się niezwykle cenne wyposażenie sakralne, w tym ikony, które do dzisiaj są świadectwem unikalnego stylu artystycznego tamtej epoki.
Warto również zwrócić uwagę na unikalną konstrukcję dachu cerkwi. Jest to dach namiotowy, który jest jednym z charakterystycznych elementów budowli sakralnych tego regionu. Wnętrze kościoła jest ozdobione licznymi malowidłami, przedstawiającymi sceny biblijne, jak również wizerunki świętych, w tym Matki Bożej, której patronat nosi ta parafia.
Kaplica Grobowa Pieściorowskich
Tuż obok cerkwi znajduje się Kaplica Grobowa Pieściorowskich, rodziny, która odgrywała ważną rolę w historii tej miejscowości. Kaplica ta została wzniesiona w XIX wieku, a jej budowa była wynikiem potrzeby upamiętnienia członków rodziny Pieściorowskich, którzy związani byli z tą ziemią przez pokolenia. Sama kaplica jest niewielką, ale bardzo interesującą budowlą w stylu neogotyckim, w której widać wpływy ówczesnych prądów architektonicznych, ale także tradycji ludowych.
Kto spoczywa w kaplicy?
Kaplica Grobowa Pieściorowskich to miejsce, w którym spoczywają członkowie tej rodziny, w tym przedstawiciele rodu, którzy wnieśli duży wkład w rozwój społeczności lokalnej. Wewnątrz kaplicy znajduje się trumna, w której złożone zostały ciała najważniejszych przedstawicieli rodu. Warto dodać, że sama kaplica była przez wiele lat zamknięta, a dostęp do niej był ograniczony, co w pewnym sensie dodało jej tajemniczości.
W kaplicy można znaleźć liczne epitafia, które opowiadają o dziejach rodziny Pieściorowskich, ich zaangażowaniu w życie społeczne oraz o tragicznych wydarzeniach, które dotknęły tę rodzinę na przestrzeni lat. Trumna, która znajduje się w kaplicy, jest wyjątkowym świadectwem dawnej tradycji pogrzebowej, kiedy to pochówek odbywał się w obrębie rodzinnej nekropolii.
Cmentarz i mogiły żołnierzy zamordowanych przez UPA
W pobliżu cerkwi i kaplicy znajduje się także cmentarz, który skrywa groby osób, które zginęły tragicznie w wyniku działań wojennych, szczególnie podczas II wojny światowej. Cmentarz ten jest miejscem pamięci o ofiarach mordu dokonanego przez Ukraińską Powstańczą Armię (UPA) na ludności polskiej. Zbrodnia ta miała miejsce w 1945 roku, kiedy to bandy UPA dokonały masowych mordów na Polakach zamieszkujących wschodnią część Polski. Wśród zamordowanych byli zarówno cywile, jak i żołnierze.
Na cmentarzu znajdują się liczne mogiły, w tym groby żołnierzy Wojska Polskiego, którzy padli ofiarą tej brutalnej zbrodni. Zostały tam pochowane osoby, które wzięły udział w obronie swoich rodzin przed terrorystycznymi atakami, a także cywile, którzy zostali zamordowani przez ukraińskich bojowników. Ich pamięć została uświetniona przez pomnik, który stanął na cmentarzu, będący świadectwem tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce w tych okolicach.
Pomnik żołnierzy zamordowanych przez UPA jest nie tylko elementem upamiętnienia ofiar tej zbrodni, ale także symbolem walki o zachowanie pamięci o trudnej historii regionu. Został on odsłonięty po 1989 roku, kiedy to po upadku komunizmu nastąpiło ożywienie debaty o takich wydarzeniach, które wcześniej były przez długi czas ignorowane lub tłumione.