- Przesilenie zimowe 2025: Odkryj, kiedy dokładnie nastąpi najkrótszy dzień i najdłuższa noc w roku.
- Zanurz się w słowiańskich tradycjach Szczodrych Godów, by zrozumieć magiczne znaczenie tego czasu.
- Poznaj dawne wierzenia, wróżby i zwyczaje, które towarzyszyły naszym przodkom w najdłuższą noc – czy ich magia działa do dziś?
Kiedy jest przesilenie zimowe, kiedy zima astronomiczna, a kiedy kalendarzowa 2025? Proste zasady do zapamiętaniaZima zawsze rozpoczyna się w grudniu. Jednak daty różnią się w zależności od tego, czy pytamy o zimę kalendarzową, czy zimę astronomiczną lub klimatyczną. Zima kalendarzowa rozpoczyna się zawsze tego samego dnia, czyli 22 grudnia. W 2025 roku pierwszy dzień zimy przywitamy w poniedziałek. Kalendarzowa zima trwa trzy miesiące i zakończy się wraz z nadejściem kalendarzowej wiosny, czyli 21 marca 2026. Natomiast pierwszy dzień astronomicznej zimy rozpoczyna się wraz z przesileniem zimowym. W tym roku będzie to 21 grudnia, czyli w przeddzień kalendarzowej zimy. To czas, w którym na półkuli północnej następuje najkrótszy dzień 2025 roku. Po 21 grudnia dzień będzie robił się coraz dłuższy, a noce krótsze.
Ile trwa najkrótszy dzień i najdłuższa noc w 2025 roku?
To, ile godzin trwa najkrótszy dzień w roku, zależy od szerokości geograficznej. W 2025 roku, w Polsce jego długość wyniesie średnio 7 godzin i 40 minut. 21 grudnia słońce wzejdzie około godziny siódmej rano, a zajdzie po piętnastej. Trzeba jednak pamiętać, że im dalej na północ kraju, tym Słońce wzejdzie później. Natomiast z 21 na 22 grudnia nastąpi najdłuższa noc w roku, która potrwa średnio 16 godzin i 20 minut.
Magia najdłuższej nocy w roku
Czas przesilenia zimowego był dla Słowian jednym z najważniejszych w roku. Traktowano go jako zwycięstwo światła nad ciemnością. Nasi przodkowie świętowali wtedy Szczodre Gody, których tradycje są bardzo podobne do chrześcijańskich świąt Bożego Narodzenia. Dla Słowian był to czas oddawania czci bogu zaświatów – Welesowi oraz jego dzieciom Swarożycowi i Marzannie.
Jak podaje „Bestiariusz Słowiański”: – Szczodre Gody nosiły i inne miana, nazywano je Świętem Godowym, Szczodruszkami, Godami, Dniami Zimowego Staniasłońca. Ostatnia nazwa, chyba najsłabiej współcześnie znana, najlepiej oddaje charakter tego wyjątkowego okresu. Powodem do świętowania dla naszych przodków było pożegnanie z krótkimi, pełnymi ciemności zimowymi dniami i powitanie dni pełnych słonecznego blasku. Przesilenie było traktowane jako czas zwycięstwa słońca nad ciemnością, a więc i triumfu boga Swaroga. Wraz z następującym po nim dniu, każdy kolejny był dłuższy, jaśniejszy i przez to przyjaźniejszy ludziom”. W tym czasie oddawano także hołd Welesowi - blogowi zaświatów, magii oraz dzikich i domowych zwierząt. A także jego córce Marzannie – bogini symbolizującej zimę i śmierć, ale także płodność oraz niszczycielską moc natury.
Jakie zwyczaje są związane z przesileniem zimowym? Tak obchodzono Szczodre Gody
Szczodre Gody trwały zazwyczaj od dnia przesilenia zimowego, czyli około 21/22 grudnia aż do - 6 stycznia. W tym czasie odbywały się kolędy i uczty nie tylko w domach, ale także na cmentarzach. Był to bowiem także moment nawiązania rozmów z duchami przodków.
- Szczodre Gody rozpoczynano Szczodrym Wieczorem, który można uznać za odpowiednik dzisiejszej Wigilii. Domostwo należało uprzednio należycie przygotować i uprzątnąć. O strojeniu choinki nasi przodkowie z pewnością nie słyszeli, natomiast stawiano w izbie pierwszy skoszony podczas żniw snopek zboża, zwany diduchem. Jego obecność miała zapewnić urodzaj w najbliższym roku, ale także ochronę przed złymi mocami. Przede wszystkim jednak diduch symbolizował duchy przodków, które w czasie Szczodrych Godów zapraszano do wspólnego świętowania. W niektórych regionach wieszano pod sufitem podłaźniczkę, zwaną też wiechą, czyli gałąź bądź czubek iglastego drzewa, ozdobiony smakołykami – orzechami, ciastkami, jabłkami itd. – ich obfitość symbolizowała dobrobyt i urodzaj – tłumaczy autor „Bestiariusza Słowiańskiego”.
Popularnym zwyczajem w czasie Szczodrych Godów było także łamanie się i dzielenie chlebem, wkładanie siana pod obrus, obdarowywanie dzieci owocami, orzechami i „szczodrakami” (placki pirogowe w kształcie lalek lub zwierząt). Na cmentarzach palono ogniska i organizowano uczty. Zmarłych zapraszano także do stołu. Zostawiając dodatkowe nakrycie i jedzenie dla duchów zwanych Dziadami. Słowianie wierzyli także, że podczas przesilenia zimowego, zmarli przodkowie mogą przekazywać wiadomości przez zwierzęta, które wtedy mają możliwość mówić ludzkim głosem.
Przesilenie zimowe. Tradycje, wróżby i przesądy
Oprócz wyżej opisanych tradycji obchodzenia Szczodrych Godów. Przesilenie zimowe obfitowało we wróżby i przesądy. Słowianie wierzyli, że w tym czasie magia działa wyjątkowo mocno. Po świecie hasają duchy i demony, które mogą pomóc lub zaszkodzić. Po pierwsze podczas całych Szczodrych Godów nie wolno było pracować i używać ostrych narzędzi, bo mogło to przynieść nieszczęście. Jedną z najpopularniejszych wróżb w tym czasie były te z użyciem wody.
- Sposoby wróżenia z wody bywały odmienne, lecz zawsze interesujące. Celem bardzo popularnych wśród młodych dziewcząt wróżb było wypatrywanie wizerunku przyszłego męża właśnie w tafli wody. Dziewczęta szukały wizerunku przyszłego oblubieńca w przeręblu, w studni, w źródle, w misie z wodą. Czasem jej rolę przejmowało zwierciadło – o północy, kiedy rozpoczynały się Szczodre Gody, panna musiała udać się do odosobnionego miejsca, rozebrać się do naga i nie odwracając wzroku od zwierciadła wypatrywać w półmroku wizerunku przyszłego męża – pisze autor bloga „Bestiariusz Słowiański”.
Podcasty
Playlisty tematyczne
