Ananas: czubek jakich mało

Owoc ananasa jadalnego sterczy pionowo ze środka niskiej rośliny. Jest to wyjątek w rodzinie ananasowatych, która upodobała sobie wspinanie się po drzewach. Gdyby chwycić za zieloną czuprynę - koronę owocu ananasa i mocno pociągnąć ją do góry, można by wyrwać całą roślinę z korzeniami. Skórka owocu przypomina szyszkę, stąd angielska nazwa ananasa - „sosnowe jabłko” (pineapple). Trafniej byłoby nazwać je sadem, bo to, co bierzemy za pojedynczy owoc, jest zlepkiem ponad stu zrośniętych ze sobą jagód, z których każda powstała z oddzielnego kwiatu.

Ananas nie jest drzewem ani krzewem. Jest nieco ponad metrową byliną, której część nadziemna obumiera po wydaniu owocu, przedtem wypuściwszy młode odrosty.

Żywotny jak hydra
Ananas nie gnije wyrastając z tropikalnego błota i nie usycha w spiekocie. Hodowcy twierdzą, że jest to najmniej kapryśna spośród hodowanych roślin. Nic mu się nie stanie, jeśli się go raz i drugi nie podleje, a jego ucięte i porzucone odrosty przyjmą się nawet po paromiesięcznej poniewierce. Sztywne, ząbkowane na krawędziach, woskowane liście ananasa to szczelne magazyny wody. Nawet pióropusz liści odciętych od owocu puści korzenie w naszej doniczce! A co z niego wyrośnie?

Od a do ananasa
Jak wiadomo, nie ma owocu bez kwiatu. Mający kształt kłosa kwiatostan ananasa, sterczący na czubku pędu, który wyrasta ze środka rozłożystej rozety długich liści, składa się z maleńkich, mających po trzy płatki kwiatów stłoczonych spiralnie wokół osi. Kwiaty nie są zapylane. Do ich wnętrza prowadzi otwór tak wąski, że nie mieści się tam prawie żaden owad. Mimo to, po przekwitnięciu z kwiatów rozwijają się soczyste jagody, oczywiście bez nasion. Dojrzewające owoce zrastają się ze sobą, tworząc podzieloną na sześciokąty powierzchnię wielkiego owocostanu. Na jego szczycie wyrasta zielony pęd zwany koroną i ta koronacja wieńczy dzieło.

Warto wiedzieć
*Sok z ananasa zawiera bromelinę, enzym rozkładający białko. Stąd podczas jedzenia ananasa swędzą dziąsła i pękają wargi.

*Owoc ananasa składa się głównie z wody (86 procent) i cukrów (do 14 procent). Charakterystyczny smak i zapach nadaje ananasowi ester metylowy kwasu masłowego.

*Na plantacjach przyspiesza się rozwój sadzonek ananasa za pomocą etylenu, którego obecność w atmosferze jest dla rośliny sygnałem do kwitnienia.

*Ananas pochodzi ze strefy zwrotnikowej Ameryki Południowej i Środkowej. W XV w. sprowadzono ananasy m.in. do Hiszpanii i Indii, gdzie powstała tradycja częstowania nimi mile widzianych gości. Uważano, że ananasy przywracają pogodę ducha. W 1733r. na dworze Ludwika XV po raz pierwszy spróbowano owoców wyhodowanych w Europie. XVIII-wieczna szklarniowa hodowla ananasów Kazimierza Poniatowskiego, brata Stanisława Augusta, dostarczała 5000 sztuk owoców rocznie. W XIX w. posiadanie własnej ananasarni było snobizmem. Dzisiaj najwięcej ananasów uprawia się na Hawajach, a najważniejszą odmianą (spośród 40 uprawnych) jest ananas „Cayenne” o gładkich liściach. Na Filipinach z liści jednej z odmian ananasa produkuje się przędzę, a z niej koronki.