Budda w każdej grocie

Według legendy, w IV wieku p.n.e. mnich buddyjski Lo-Tsun ujrzał na ścianie mijanej właśnie góry niezwykłe zjawisko. Wydawało mu się, że promienie słoneczne odbijają wizerunek Buddy. Postanowił więc, że właśnie w tym miejscu wykuje w skale grotę jemu poświęconą.

Przez tę okolicę przebiegał Jedwabny Szlak, więc wkrótce w ślady mnicha poszli także inni kupcy, pielgrzymi i wędrowcy. Chcąc zapewnić sobie bezpieczeństwo w dalekiej podróży, tworzyli nowe groty. I tak powstało ponad tysiąc jaskiń.

Grota wielkości... dłoni

Najwięcej grot jest w Mogao. Pierwsza powstała w 336 r. W ciągu 1000 lat wykuto ich tysiące (do XV wieku). Do dziś zostały 492. Wszystkie znajdują się na odcinku 1600 metrów.

Największa grota ma 30 metrów kwadratowych i 40 metrów wysokości. Najmniejsza ma... 20 cm i jest raczej niszą niż jaskinią. W wielu grotach pozostawiono posągi i posążki Buddy. Rzeźb jest 2415.

Ściany wielu jaskiń pokryte są kolorowymi freskami. Przedstawiają Buddę lub ilustrują jego życie. Często pojawiają się stylizowane kwiaty lotosu.

Obrazy naskalne miały pomagać w medytacji, jak również służyć niepiśmiennym Chińczykom wiedzą o nauce Buddy. Najstarsze zachowane malowidła pochodzą z V wieku i znajdują się w grocie nr 101. Jedna z grot ozdobiona jest scenami batalistycznymi. Malowidła w wielu jaskiniach przedstawiają pejzaże. Widać rzeki z mostami, spienione wodospady, jeziora z wyspami, góry ginące we mgle.

Freski zajmują w sumie ponad 45 000 mkw.

Myśli po chińsku

W XIX w. w zamurowanej grocie znaleziono... bibliotekę liczącą 45 tys. manuskryptów i innych dzieł sztuki. Zapisane zwoje (znalezione przez mnicha Wang Yuan-lu) to najcenniejsze znalezisko. Zwoje zawierają myśl filozoficzną i religijną taoizmu, manicheizmu i konfucjanizmu, zapisaną w różnych językach: chińskim, ujgurskim, tybetańskim, tureckim.

Odkryciem zainteresowali się poszukiwacze skarbów z Europy. Udało im się przekupić władze chińskie i wywieźć najcenniejsze ze zwojów. Trafiły zarówno do muzeów państwowych, jak i prywatnych kolekcji. Większość zaginęła. Najcenniejsza ich kolekcja znajduje się obecnie w londyńskim British Museum.

W czasie rewolucji kulturalnej groty Mogao zostały poważnie uszkodzone. Ale mimo strat wciąż jest to największy na świecie zbiór dzieł sztuki buddyjskiej. Jaskinie zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.

Budda na pięć pięter

W Longmen w skalnym zboczu rzeki Yihe przez 500 lat (od V do X wieku) wykuto 1300 grot. Największa jaskinia ma 41 metrów wysokości i 36 m szerokości. W grotach umieszczono blisko 100 tysięcy rzeźb.

Niektóre posągi mają kilka centymetrów, inne 17 metrów. Największy Budda ma 17,14 m. Otacza go 11 uczniów. Jeden z nich nogą rozdeptuje "złego ducha". Niestety, wiele rzeźb jest niekompletnych, nie mają twarzy, rąk albo nóg.

Ściany grot w Longmen pokryto 3600 inskrypcjami. Obok jaskiń wybudowano 40 pagód.

Nieco inaczej wyglądają groty w Yungang. Wykuto je w 55-metrowym klifie. Składają się zazwyczaj z kilku pięter z niszami, często podpartymi kamiennymi słupami. Wyrzeźbione postacie są ubrane przeważnie w chińskie szaty ceremonialne. Takich posągów i płaskorzeźb jest około 51 tysięcy (a wiele zostało już wywiezionych do Europy!). Niektóre pokryte są polichromią i pomimo upływu czasu zachowały żywe kolory.

Bogowie na byku i pawiu

W jednej z grot można zobaczyć wykutą w skale pagodę ze ścianami pokrytymi płaskorzeźbami ze scenami z życia Buddy.

W jaskiniach obok Buddy stoją posągi hinduskich bóst - Siwy jadącego na byku i Wisznu na pawiu.

Upływ czasu spowodował, że wiele jaskiń zawaliło się. Ale i te, które pozostały, są świadectwem wspaniałej sztuki chińskiej.

Uwolnij się od cierpienia

Buddyzm pojawił się w Chinach na początku naszej ery. Przywędrował przez Tybet wraz z misjonarzami z Indii. Wchłonął wiele wątków z taoizmu i wcześniejszych chińskich kultów.

Głosi, że każdy, kto wypełnia religijne wskazania, będzie uwolniony od cierpienia.