Serce - poważna sprawa

Działanie układu krążenia zależy od dobrej pracy serca, mięśnia rozprowadzającego krew do wszystkich zakątków organizmu. Prawidłowo muszą także funkcjonować naczynia tętnicze, włosowate i żyły. Gdy cały ten układ jest sprawny, wymiana tlenu i substancji odżywczych na dwutlenek węgla i produkty przemiany materii przebiega prawidłowo.

Choroby serca

Jednym z najczęstszych schorzeń serca jest choroba niedokrwienna (wieńcówka) polegająca na niedostatecznym ukrwieniu serca, a co za tym idzie - niedostatecznym zaopatrzeniu go w tlen, spowodowanym zwężeniem (a nawet całkowitym zamknięciem) światła tętnic wieńcowych odżywiających serce. Najbardziej znane postacie tej choroby to dławica piersiowa, zwana także dusznicą bolesną lub anginą pectoris, oraz zawał serca.

Inne powszechne choroby serca to wady wrodzone lub (częstsze) nabyte, powodujące nieprawidłowe działanie zastawek. Najczęściej powstają one w wyniku choroby reumatycznej. Reumatyzm to także najczęstsza przyczyna innego schorzenia - zapalenia mięśnia sercowego.

Groźne dla serca i całego układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Zbyt wysokie ciśnienie płynącej krwi uszkadza naczynia tętnicze, a serce zmusza do nadmiernej pracy. Szybciej rozwija się miażdżyca w tętnicach, częściej występuje choroba wieńcowa, zawał serca i niewydolność serca.

Miej dla niego litość

Profilaktyka jest istotna przede wszystkim w przypadku choroby niedokrwiennej - eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oceniają, że aż 80 procentom przypadków tego schorzenia można zapobiec zmianą stylu życia. Zalecenia są proste: trochę mniej jeść, włączyć do diety więcej warzyw, owoców, ciemnego pieczywa, olejów roślinnych, drobiu i ryb morskich, a mniej spożywać tłuszczów zwierzęcych i czerwonego mięsa, cukru, słodyczy, soli kuchennej i alkoholu, więcej się ruszać (choćby spacerować).

Postaw je na nogi

Mała aktywność fizyczna to większe ryzyko nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, zawału, tymczasem zaledwie co dziesiąty Polak systematycznie ćwiczy. Aby pomóc swemu sercu, nie musisz stawać w szranki z zawodowymi sportowcami, przeciwnie - najlepszy jest ruch umiarkowany, ale regularny. Optimum to pół godziny dziennie co najmniej dwa, trzy razy tygodniowo.

Zależnie od wieku i kondycji może to być spacer czy szybszy marsz na świeżym powietrzu, pływanie, jazda na rowerze zwykłym lub stacjonarnym, ćwiczenia w grupie w klubie sportowym czy gimnastyka na siłowni. Nawet zastąpienie windy schodami, a samochodu czy autobusu własnymi nogami jest korzystne dla profilaktyki chorób serca! Już po kilkunastu dniach zauważysz różnicę: lepsze samopoczucie, łatwiejsze zasypianie i spokojniejszy sen, mniejsze napięcie psychiczne.

Jak pracuje serce

Serce jest mięśniem, a właściwie systemem dwóch mięśni tłoczących krew do całego układu krwionośnego. Składa się z czterech jam: dwóch komór (prawej i lewej) i dwóch przedsionków (prawego i lewego). Struktury te oddzielone są od siebie przegrodą i w rzeczywistości tworzą dwie niezależne pompy tłoczące krew do krążenia dużego (serce lewe) oraz krążenia małego, czyli płucnego (serce prawe). Przedsionki przegrodzone są od komór zastawkami niepozwalającymi na cofanie się krwi. Podobne jednokierunkowe zastawki znajdują się pomiędzy komorami a wychodzącymi z nich tętnicami. Serce jest ukryte w worku osierdziowym. Wewnątrz wyściełane jest wsierdziem, gładką błoną pokrywającą również zastawki.

W sercu bierze początek lub znajduje koniec wiele dużych naczyń. Z lewej komory wychodzi największa tętnica zwana tetnicą główną bądź aortą. Ujściem prawej komory jest pień płucny dzielący się tuż po wyjściu z serca na tętnicę płucną prawą i lewą. Krew z całego organizmu zbierają żyły, z których największe uchodzą do serca: do prawego przedsionka wpływa krew z żyły głównej górnej i dolnej, natomiast do lewego przedsionka krew z żył płucnych.

Jak i co jeść, czyli sercowa dieta

Co jeść, by mieć serce jak dzwon? Ideałem jest sposób odżywiania się mieszkańców południa naszego kontynentu, tzw. dieta śródziemnomorska, a konkretnie jadłospis mieszkańców Krety, bo to oni są najzdrowsi i najbardziej długowieczni w Europie.

Jedzą dużo warzyw, owoców, ryb, oliwy z oliwek. Mięso gości na ich stołach sporadycznie, zazwyczaj jako dodatek do jarzyn, a nie np. jako kotlet. Nie mają zwyczaju smarowania pieczywa masłem czy margaryną. Nie unikają alkoholu, ale wybierają lekkie wino pite w niedużych ilościach do posiłków, a nie mocne alkohole jak mieszkańcy północnej Europy.

Przykładowy jadłospis na bazie diety śródziemnomorskiej:

Śniadanie: musli (mieszanka zbożowa) z jogurtem naturalnym i świeżym sezonowym owocem
Drugie śniadanie: pół grahamki z szynką drobiową, kilka rzodkiewek
Obiad: ryba morska pieczona w folii, ryż pełnoziarnisty, sałata z sosem winegret (oliwa z oliwek, ocet winny, przyprawy)
Podwieczorek: szklanka soku wielowarzywnego
Kolacja: sałatka grecka (pomidory, ogórki, cebula, papryka, oliwki, ser feta, oliwa z oliwek, ocet winny, oregano, pieprz), pieczywo pełnoziarniste