Zielona rewolucja w firmach

Jak to działa? Na przykład produkujesz okna, które za naszą zachodnią granicą idą jak świeże bułeczki. Konsumenci chwalą sobie twój produkt za jakość i cenę. Jednak niedługo zaczną też pytać, jaki ślad węglowy pozostawia twoja firma (czyli ile zanieczyszczeń środowiska powstaje podczas produkcji, magazynowania czy transportu twoich okien) i czy przestrzegasz praw pracowniczych w swojej firmie. I nie wystarczy, że napiszesz im to w reklamie czy ulotce. Będziesz jeszcze musiał swoje słowa udowodnić. Mało tego – będziesz potrzebował kredytu, a bank również cię zapyta o podobne sprawy. I nie da się zwieść pozornym dbaniem o ekologię np. tym, że wokół swojego zakładu produkcyjnego posadziłeś drzewa. Będzie się domagać raportu ESG. Warto więc już teraz dowiedzieć się, czym jest ESG, taksonomia czy dyrektywa CSRD, by nadal być przedsiębiorstwem konkurencyjnym i – gdy przyjdzie czas raportowania – nie zostać w tyle.

• ESG

– to skrót od angielskiej nazwy environmental, social and corporate governance, co oznacza: środowisko naturalne, społeczeństwo i ład korporacyjny.

Litera E określa więc to, jak wygląda w twojej firmie kwestia odpowiedzialności za planetę i środowisko naturalne. W literze S zawiera się informacja, czy w swojej firmie przestrzegasz prawa pracy, zasad bhp. Czy panuje w niej różnorodność – czy zatrudniasz kobiety na stanowiskach kierowniczych, czy kobiety zarabiają podobnie jak mężczyźni, czy w twoim zespole znajdują się osoby z niepełnosprawnością, albo imigranci. Jak wyglądają twoje relacje z dostawcami, klientami czy partnerami. Czy prowadzisz politykę jakości produktu i politykę zarządzania. Jaki jest wpływ twojego produktu na zdrowie. W końcu - czy twoje przedsiębiorstwo jest transparentne. Litera G, czyli ład korporacyjny to m.in. struktura zarządu przedsiębiorstwa, respektowanie praw udziałowców, umiejętności zarządcze, ale także etyka i przeciwdziałanie korupcji czy odpowiedzialna strategia podatkowa.

• Projekt dyrektywy CSRD

– obejmuje obowiązkiem raportowania ESG 3 tys. polskich firm. Przygotowanie do raportowania ESG zajmuje ok. dwóch lat. Zaproponowano więc terminy:

- dla dużych firm podlegających dyrektywie w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD) – sprawozdanie w 2025 r. dotyczące roku 2024,

- dla dużych firm nie objętych obecnie dyrektywą NFRD – sprawozdanie w 2026 r. dotyczące roku 2025,

- firmy sektora MŚP notowane na GWP oraz instytucje kredytowe oraz wewnętrzne zakłady ubezpieczeń – sprawozdanie w 2027 r. za 2ok 2026.

• Taksonomia

– to potoczne określenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. To ujednolicenie terminologii używanej przy raportowaniu ESG. Służy zapobieganiu zjawiska tzw. „greenwashingu”, czyli stwarzania wrażenia, że inwestycje, produkty, usługi danej firmy są ekologiczne lub zrównoważone.

Ekologiczna, czyli równoważona środowiskowo (zgodna z taksonomią) jest działalność spełniająca następujące warunki:

- wnosi istotny wkład w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych:

1. łagodzenie skutków zmian klimatycznych, czyli zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych,

2. zmniejszenie negatywnego wpływu zmian klimatu na ludzi, przyrodę i działalność gospodarczą,

3. zrównoważone użytkowanie oraz ochrona zasobów wodnych i morskich,

4. przejście do gospodarki o obiegu zamkniętym,

5. zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola,

6. ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej i ekosystemów,

- nie wyrządza poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych,

- jest prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami,

- spełnia techniczne kryteria kwalifikacji.

Przemysłowy potencjał do zielonej zmiany

Przemysłowy potencjał do zielonej zmiany - to tytuł konferencji Instytutu ESG, która odbyła się w Warszawie. Eksperci dyskutowali o wyzwaniach, jakie stoją przed polskimi firmami oraz o szansach na wzrost konkurencyjności polskiego przemysłu, który podda się nowym wymogom. Dyskusja poświęcona była także potencjałowi, jaki niesie za sobą sięgnięcie w firmach po energię odnawialną oraz finansowaniu transformacji przemysłowej.

- Wyzwania dotyczące zmiany klimatu i degradacji środowiska wymagają jak najszybszej transformacji dotychczasowych działań dla dobra przyszłych pokoleń i całego świata. Aby im sprostać, konieczna jest strategia przemysłowa na rzecz konkurencyjnej, ekologicznej i cyfrowej Europy, którą stanowi m.in. Europejski Zielony Ład czy pakiet Fit for 55. Dyskusje dotyczące strategii transformacji przemysłowej nabierają szczególnego znaczenia w związku z kryzysem w Ukrainie. Na nowo musimy zdefiniować plany i kroki milowe, które należy podjąć dla dobra naszej planety – powiedział Damian Kuraś, dyrektor Instytutu ESG, wiceprezes Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego.

Głęboka zmiana w gospodarce

Podczas konferencji odbyły się trzy sesje panelowe. Pierwsza z nich poświęcona była m.in. wyzwaniom, jakie niosą ze sobą transformacja przemysłu, transformacja cyfrowa i technologiczna. W rozmowie wzięli udział m.in.: Kamila Król - podsekretarz stanu, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Wojciech Racięcki - dyrektor działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju, Rafał Baniak – prezes Pracodawcy RP, Andrzej Arendarski – prezydent Krajowej Izby Gospodarczej oraz Łukasz Jasiński - dyrektor zarządzający Pionem Finansowania i Produktów, Bank Ochrony Środowiska.

- Zielona transformacja to olbrzymia szansa dla polskich przedsiębiorstw, a zarazem duże wyzwanie dla instytucji publicznych takich jak NCBR. Zmiana w gospodarce jest bardzo głęboka, ulegnie jej przecież nie tylko sektor energii, ale też transport, budownictwo, rolnictwo, produkcja towarów powszechnego użytku, w zasadzie wszystkie sektory gospodarki. Przedsiębiorcy nie wykonają tak dużej zmiany samodzielnie. Instytucje publiczne takie jak NCBR powinny więc tą zmianą w znacznym stopniu pokierować - powiedział Wojciech Racięcki, Dyrektor Działu Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami w NCBR. - W Narodowym Centrum Badań i Rozwoju już od kilku lat realizujemy projekty zgodnie z założeniami tzw. innowacji ciągnionej (ang. pull innovation), gdzie ustalamy cel i zakres nowych technologii, jakie mają powstać. Dzięki temu możemy dobrze sterować zmianami w gospodarce – wyjaśnia.

Przykładem tej działalności jest uruchomienie przez NCBR w roku 2020 serii dziewięciu przedsięwzięć badawczo-rozwojowych wspierających realizację strategii Europejskiego Zielonego Ładu, a współfinansowanych ze środków Funduszy Europejskich w ramach programu Inteligentny Rozwój.

- Szczególnie konieczna jest transformacja w sektorze energii, potęgowana dodatkowo konfliktem z Rosją. W NCBR stawiamy tezę, że jest możliwa transformacja sektora elektrociepłowniczego z paliw kopalnych do paliw odnawialnych bez okresu przejściowego. Rozpoczęte już przez naszych wykonawców budowy demonstratorów technologii ciepłowni i elektrociepłowni w Lidzbarku Warmińskim oraz Sokołowie Podlaskim pokazują, że jest możliwe dostarczenie ciepła do domów na bazie 92 proc. i 96 proc. paliw odnawialnych, i to po akceptowalnych kosztach – podkreślił dyrektor Wojciech Racięcki.

- Mierzymy się obecnie z wieloma problemami wynikającymi ze zmian klimatu czy dostępności surowców. Każdy z nas na co dzień odczuwa skutki tych przemian. Rozwiązań można szukać w innowacjach. Może być to jednak kosztowne. Dlatego warto sięgać po środki na badania i innowacje dostępne w ramach programu Horyzont Europa - także dla polskich przedsiębiorstw. Projekty mogą obejmować bardzo szeroki zakres tematyczny, a oprócz radzenia sobie z kluczowymi wyzwaniami, mają wspierać współpracę międzynarodową, a zatem mają być realizowane w konsorcjach grupujących partnerów z różnych krajów – powiedziała dr Maria Śmietanka, zastępca dyrektora działu Krajowego Punktu Kontaktowego w NCBR.

Różne kolory energii

Druga sesja panelowa dotyczyła sięgania przez firmy po odnawialne źródła energii, ale także m.in. bezpieczeństwa energetycznego i zmian, jakie w związku z tym czekają polski przemysł. Głos w drugiej dyskusji zabrali m.in.: Thierry Deschaux - dyrektor generalny EDF SA, dr Dawid Piekarz – Instytut Staszica, Piotr Gepert – Pracodawcy RP oraz Agnieszka Skorupińska z kancelarii CMS.

- Transformację energetyczną w Polsce w dużej mierze realizują obecnie sami prosumenci, małe i średnie przedsiębiorstwa, które zdecydowały się zainwestować w instalacje fotowoltaiczne. Problem leży w zapleczu strukturalnym, niestety mamy przestarzałą sieć energetyczną, która nie nadąża za współczesnymi wyzwaniami, nie jest w stanie podołać obciążeniom – podkreślił na wstępie dr Dawid Piekarz.

Thierry Deschaux mówił, że czysta i bezpieczna energia to przede wszystkim energia odnawialna, która dzięki postępowi technologicznemu jest nie tylko coraz tańsza, ale też koszty jej produkcji są coraz bardziej przewidywalne, ponieważ w zdecydowanej większości są to koszty poniesione w związku z samą inwestycją.

- Aby w przyszłości uniknąć sytuacji, z którą mamy obecnie do czynienia, kiedy cała inflacja w gospodarce jest prawdopodobnie spowodowana kryzysem na rynku energii, potrzebny jest przewidywalny koszt produkcji energii dla sektora przemysłowego. Optymalne rozwiązanie to energia pochodząca z atomu – zaznaczył Deschaux.

Zrównoważony rozwój to podstawa

Sytuację związaną z regulacjami i taksonomią w zakresie energetyki przedstawiła Agnieszka Skorupińska - adwokat, partner i lider zespołu prawa ochrony środowiska kancelarii CMS.

- Widać, że firmy w Polsce dostrzegają tematykę zrównoważonego rozwoju i starają sobie radzić ze współczesnymi wymogami za pomocą narzędzi dostępnych obecnie na rynku. Jeżeli chodzi o taksonomię – węgiel jest eliminowany w możliwie szybkim tempie, obrane kierunki to gaz i atom. Ten ostatni docelowo ma być niebawem wprowadzony do taksonomii, co jest kluczowe z perspektywy finansowania i dofinansowania projektów jądrowych – analizowała Agnieszka Skorupińska. - Banki w naturalny sposób idą w kierunku zrównoważonej energii, dzisiaj nie dostaniemy już finansowania na projekt, który nie uwzględnia zasad zrównoważonego rozwoju – dodała.

Trzecia sesja poświęcona była tematyce finasowania transformacji przemysłowej. Eksperci m.in.: Katarzyna Szwarc - pełnomocniczka rządu ds. Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego, Ministerstwo Finansów, Paweł Strączyński - wiceprezes, Bank Pekao S.A., Ryszard Radomski – dyrektor Biura Doradztwa Finansowego dla Sektora Energetycznego, Bank Ochrony Środowiska, Norbert Jeziolowicz - Związek Banków Polskich, Ilona Pieczyńska-Czerny – dyrektor, PwC oraz Tomasz Gasiński, Deloitte Central Europe wyjaśnili na ile zielone obligacje mogą wspomóc transformację oraz czy ukraiński kryzys spowolni zielone zmiany i utrudni finansowanie przedsięwzięć z tego zakresu.

- Musimy zdać sobie sprawę, że kwestia transformacji klimatycznej, to kwestia zachowania naszej konkurencyjności. Bo choć w krótkim terminie transformacja będzie nas kosztować, to w długim terminie koszt krańcowy produkcji 1 MWh z odnawialnych źródeł energii jest zerowy. Jeśli my nie będziemy mieć tego rodzaju źródeł, to będziemy za nią płacić znacznie więcej niż firmy w innych krajach UE. I to bardzo negatywnie może wpłynąć na naszą konkurencyjność. Jest to oczywiście ogromne wyzwanie z punktu widzenia finansowego i społecznego, m.in. dlatego Polska będzie największą beneficjentką Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, jako że to wyzwanie jest dla nas większe niż dla innych krajów UE – podkreśliła Katarzyna Szwarc, Pełnomocniczka rządu ds. Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego w Ministerstwie Finansów.

PARTNEREM MATERIAŁU JEST FUNDACJA IM. XBW IGNACEGO KRASICKIEGO