Testament czy darowizna? Ten popularny błąd może zmusić bliskich do spłaty rodziny

• Darowizna na rzecz jednego dziecka może niespodziewanie prowadzić do konieczności spłaty zachowku dla reszty rodzeństwa
• Eksperci wskazują, że niejasno sformułowany testament jest przyczyną ponad 60% konfliktów spadkowych w rodzinach
• Podatek od darowizny w najbliższej rodzinie jest możliwy do uniknięcia po terminowym zgłoszeniu jej w urzędzie skarbowym
• Analiza prawna potwierdza, że testament jest znacznie bezpieczniejszym sposobem na zachowanie pełnej kontroli nad majątkiem do końca życia

Czym się różni testament od darowizny? Kluczowa różnica i konsekwencje

Kiedy planujemy przekazanie majątku, często zastanawiamy się: testament czy darowizna? Choć oba rozwiązania porządkują sprawy majątkowe, różni je fundamentalna kwestia, którą jest moment przeniesienia własności. W przypadku darowizny majątek od razu przechodzi w ręce obdarowanego, podczas gdy testament zaczyna działać dopiero po śmierci spadkodawcy.

Ta, wydawałoby się, prosta różnica ma daleko idące konsekwencje. Testament zapewnia nam bezcenny spokój i pełną kontrolę nad majątkiem aż do końca życia. Możemy go w każdej chwili zmienić lub całkowicie odwołać, dostosowując do zmieniającej się sytuacji rodzinnej czy finansowej. Z kolei darowizna to krok o wiele bardziej ostateczny. Jej cofnięcie jest niezwykle trudne i możliwe tylko w skrajnych sytuacjach, takich jak rażąca niewdzięczność ze strony obdarowanego.

Co jest tańsze, testament czy darowizna? Porównujemy koszty i podatki

Kwestie finansowe to kolejny ważny element tej układanki. Testament jest zdecydowanie tańszą opcją, a jego notarialne sporządzenie to wydatek rzędu 50-200 złotych netto. W przypadku darowizny nieruchomości koszty rosną lawinowo, ponieważ wymagany jest akt notarialny. Jego cena to 1010 zł plus 0,4% od nadwyżki wartości nieruchomości ponad 60 tysięcy złotych.

Do kosztów notarialnych dochodzą jeszcze podatki. Zgodnie z przepisami na 2025 rok, kwoty wolne od podatku wynoszą 36 120 zł dla najbliższej rodziny (tzw. I grupa podatkowa) i odpowiednio mniej dla dalszych krewnych. Co istotne, najbliżsi, czyli małżonek, dzieci czy rodzice, mogą uniknąć płacenia podatku od darowizny w rodzinie. Warunkiem jest zgłoszenie jej do urzędu skarbowego w ciągu sześciu miesięcy.

Czym jest zachowek i dlaczego darowizna może prowadzić do spłaty rodziny?

Nawet najlepiej przygotowany testament może kryć w sobie pewną pułapkę, która często staje się źródłem rodzinnych sporów. Mowa o zachowku. To prawo przysługujące najbliższym (zstępnym, małżonkowi i rodzicom), którzy zostali pominięci w testamencie lub otrzymali mniej, niż zakłada dziedziczenie ustawowe. Wysokość zachowku to zazwyczaj połowa tego, co odziedziczyliby normalnie. W przypadku osób małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy jest to aż dwie trzecie tej kwoty.

Prawdziwy problem pojawia się, gdy za życia dokonaliśmy znacznych darowizn. Ich wartość, co bywa zaskoczeniem, wlicza się do majątku, od którego oblicza się zachowek od darowizny. Może to doprowadzić do bolesnej sytuacji, w której spadkobierca testamentowy będzie musiał spłacić pominiętych członków rodziny, nawet jeśli sam nie otrzymał wiele. Warto jednak wiedzieć, że zasada ta nie dotyczy drobnych, zwyczajowych prezentów, a także darowizn dokonanych ponad dziesięć lat przed śmiercią spadkodawcy.

Jak uniknąć wojny o spadek? Rola testamentu, rozmowy i mediacji

Jak zatem mądrze zaplanować sukcesję i zapewnić rodzinie spokój? Kluczem jest przejrzystość i dobra komunikacja. Statystyki są nieubłagane: szacuje się, że ponad 60% konfliktów spadkowych ma swoje źródło w niejasno wyrażonej woli zmarłego, dlatego tak ważne jest precyzyjne sformułowanie testamentu. Co więcej, otwarte rozmowy o planach dziedziczenia potrafią zredukować ryzyko kłótni w rodzinie. Jeśli jednak dojdzie do sporu, dobrym pomysłem może być mediacja. Jak pokazują dane, nawet 70% takich spraw kończy się ugodą, co pozwala ocalić cenne rodzinne relacje i uniknąć długich oraz kosztownych procesów sądowych.