Jak nie dać się oszukać w internecie? Oszustwa romantyczne to częste zjawisko
Internetowe oszustwa bazujące na nawiązywaniu "bliskich relacji" dotykają osoby w każdym wieku i o najrozmaitszych sytuacjach życiowych. Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości (CBZC) podaje różne przykłady: 28-latki z Gdańska, która straciła 75 tys. złotych, 49-latka z powiatu jarosławskiego, którego konto "amerykańska żołnierka" uszczupliła o 95 tys. złotych czy 72-latki z powiatu sokólskiego, która została wykorzystana na 35 tys. złotych.
W dobie internetu oszustwa romantyczne to poważny problem. Wraz z pojawieniem się i wzrostem popularności mediów społecznościowych oraz aplikacji randkowych naciągacze dostosowali swoje metody.
Rodzaje oszustw romantycznych w sieci
Oszustwo na "amerykańskiego żołnierza"
Po angielsku ten typ oszustwa to "romance scam". Oszuści podszywają się pod osoby wyjątkowe, tworzą idealny wizerunek potencjalnej żony lub męża, są krystalicznie czyste, a także często wybierają dla wytworzonej "persony" zawód pożytku społecznego, jak: żołnierz, pielęgniarka, lekarz. Pisząc z takim kimś można odnieść wrażenie, że "to zbyt dobre, żeby mogło być prawdziwe". Naciągacze piszą do swoich ofiar w mediach społecznościowych, na portalach randkowych lub ślą wiadomości e-mail. Po zdobyciu zaufania zaczynają opowiadać łamiące serce historie lub pisać o "problemach z kontem bankowym", "dopłatą do paczki" albo "straceniu dobytku w pożarze". Wszystko to ma na celu wzbudzenie litości i wyłudzenie środków finansowych. Po ich zdobyciu znikają jak we mgle.
- To właśnie prośba o przesłanie pieniędzy jest punktem kulminacyjnym takiej znajomości. Oszuści wymyślają różne scenariusze, by wyłudzić od swoich ofiar pieniądze. Ich prośby często przedstawiane są jako tymczasowa pożyczka, którą zwrócą od razu, jak tylko spotkają się z ofiarą. Mogą to być środki niezbędne do przeżycia, na bilet do kraju, operację kogoś bliskiego lub inne, zmyślone cele. Schematy postępowania oszustów są bardzo różne – mówi Anna Kwaśnik, ekspertka NASK-PIB.
Oszustwo na portalu randkowym
Tego rodzaju oszustwa są z góry nastawione na zdobycie od ofiary pieniędzy. Naciągacze potrafią być bardzo kreatywni i tworzą fałszywe tożsamości, a ich profile trudno odróżnić od tych należących do prawdziwych osób. Mogą kraść dane, obiecywać szybkie zyski, szantażować swoje ofiary.
Szantaż seksualny (sextortion)
To jeden z najgorszych rodzajów oszustwa internetowego, który niesie za sobą nie tylko poważne skutki finansowe, ale również psychiczne i społeczne. Ci naciągacze m.in. podstępem zdobywają roznegliżowane zdjęcia, po czym żądają pieniędzy lub wykonywania innych czynności, np. seksualnych, pod groźbą rozesłania fotek do bliskich lub pracodawcy. Ofiary takiego wykorzystania ze wstydu rzadko zgłaszają się na policję. Boją się ośmieszenia i negatywnych komentarzy, bycia ocenionym i obwinionym o zaistniałą sytuację (tzw. victim blaming). Dodatkowo ujawienie ich wrażliwych zdjęć często skutkuje ostracyzmem i wycofaniem społecznym, depresją, zaburzeniami lękowymi, a nawet myślami czy wręcz próbami zrobienia sobie krzywdy. Jeśli ofiarą sextortion jest osoba poniżej 18. roku życia, sprawę należy bezzwłocznie zgłosić na policję oraz do zespołu Dyżurnet.pl, ponieważ ofiara mogła doświadczyć wykorzystywania seksualnego online.
Zemsta porno (revenge porn)
Ten rodzaj przestępstwa w sieci zazwyczaj nie jest motywowany chęcią zdobycia pieniędzy, a zemszczenia się na np. byłej osobie partnerskiej bądź znajomych. Osoba będąca w posiadaniu zdjęć lub nagrań na których widać ofiarę w seksualnych sytuacjach udostępnia te materiały w internecie, by ją zniszczyć i upokorzyć. Następstwa takiego działania często kończą się dla osób nim dotkniętych tragicznie.
Jak ustrzec się przed oszustwem romantycznym?
Poradnik przygotowany przez NASK podaje następujące zasady bezpieczeństwa.
- Zawsze weryfikuj osobę, z którą rozmawiasz. Sprawdź, czy ma konta w mediach społecznościowych, jak długo jej profile są aktywne, ilu ma znajomych. Jeśli poczujesz, że coś ukrywa lub próbuje Cię oszukać, zakończ relację.
- Uważaj na osoby, które szybko próbują zbudować z Tobą bliską relację, namawiają do spotkania w odosobnionym miejscu, zachęcają do wysyłania intymnych zdjęć czy filmów.
- Jeśli Twój rozmówca poprosi o pieniądze, nawet drobną kwotę, traktuj to co najmniej jako poważny sygnał ostrzegawczy.
- Nie klikaj linków przesłanych przez nieznajome osoby i nie pobieraj załączników, jeśli nie masz pewności, co w nich jest.
- Nie instaluj aplikacji, co do których nie masz pewności, że są bezpieczne.
- Nigdy nie podawaj innym haseł logowania ani innych prywatnych danych.
- Jeśli ktoś poprosi Cię o przesłanie skanu lub zdjęcia Twoich dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu), zakończ relację i zgłoś sprawę do administratorów serwisu.
- Pamiętaj, że zawsze masz prawo powiedzieć NIE, zakończyć rozmowę a nawet relację, w której będziesz się czuć niekomfortowo.
Co zrobić, jeśli padłeś/aś ofiarą oszustwa albo ktoś cię szantażuje? Nie bój się poprosić o pomoc
Jeśli padłeś/aś ofiarą któregoś z przestępstw internetowych nie bój się prosić o pomoc! Pamiętaj, że wszyscy jesteśmy tylko ludźmi. Wszelkie oszustwa należy zgłosić policji, a jeśli zauważysz włamanie na konto bankowe bądź obce przelewy z konta natychmiast skontaktuj się z bankiem. Pomoc otrzymasz również od Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości. Incydenty związane z Twoim bezpieczeństwem online i oszustwami internetowymi zgłoś do zespołu CERT Polska, w wygodny dla Ciebie sposób:
- przez formularz na stronie: incydent.cert.pl
- wysyłając email na adres: [email protected]
- wysyłając wiadomość SMS na numer: 799-448-084
- (w przypadku podejrzanych wiadomości SMS zawierających link)
Gdzie szukać pomocy psychologicznej?
- Kryzysowy Telefon Zaufania: 116 123
- Antydepresyjny Telefon Zaufania Fundacji Itaka: 22 484 88 01
- Całodobowy Telefon dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym 800 70 22 22
- Fundacja dla Kobiet Doświadczających Przemocy
- Telefon Zaufania dla Mężczyzn 608 271 402
- Platforma 116sos.pl – bezpłatne wsparcie dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym
Podcasty
Playlisty tematyczne
