Na te badania profilaktyczne można się zapisać bez wychodzenia z domu, online, dzięki rozwojowi centralnej e-rejestracji. Do końca tego roku trwa pilotaż, czyli próbne wprowadzenie e-rejestracji, które obejmuje mammografię, cytologię i pierwszą wizytę u kardiologa. Od stycznia 2026 r. udostępnianie możliwości zapisywania się na wizyty poprzez e-rejestrację będzie obowiązkowe dla placówek, które realizują świadczenia w tych trzech zakresach.
15 października obchodzimy Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi
Zapisz się na mammografię
Na samo badanie mammograficzne jest w tym momencie ponad 91 tys. wolnych terminów w całej Polsce! Najwięcej, bo aż ok. 14 tys., oferuje woj. dolnośląskie.
Czynniki ryzyka
Wśród czynników, które mogą prowadzić do rozwoju raka piersi, wymienia się m.in. wiek. U starszych kobiet ryzyko zachorowania jest większe. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów prawdopodobieństwo zachorowania u kobiet w wieku 50 lat wynosi ok. 1,6 proc, podczas gdy u kobiet w wieku 70 lat – wzrasta ono już do prawie 5,7 proc. Dodatkowo u pań przed 40. r.ż. częściej niż u starszych kobiet rozpoznaje się najbardziej agresywną postać raka – nowotwór piersi potrójnie ujemny. Przyczyną mogą być też obciążenia rodzinne. Na wysoką skłonność do dziedzicznego raka piersi narażone są kobiety, u których wystąpiły mutacje w genach – BRCA1 i BRCA2. Ryzyko zachorowania jest wyższe u kobiet bezdzietnych, niż u kobiet, które doczekały się potomstwa, co ma związek z ukształtowaniem się nabłonka gruczołu mlekowego. Wpływ na rozwój nowotworu może mieć również styl życia tj. palenie tytoniu, picie alkoholu, brak aktywności fizycznej, dieta obfitująca w tłuszcze oraz choroby, takie jak otyłość i cukrzyca.
Zwróć uwagę na te objawy
Rak piersi może przez długi czas pozostawać w ukryciu, gdyż we wczesnym stadium choroba nie daje praktycznie żadnych objawów. Bywa, że jest przypadkowo wykrywana podczas badań profilaktycznych, takich jak mammografia czy USG piersi. Pacjentki często najpierw wyczuwają twarde zgrubienie pod palcami lub guzek podczas samobadania piersi, zwykle bezbolesny. Potem dochodzą kolejne objawy m.in.:
- zgrubienie lub wciągnięcie brodawki lub skóry piersi,
- pomarszczenie, łuszczenie się skóry piersi,
- asymetria piersi (różnice w wielkości),
- zmiana koloru (zaczerwienienie),
- zmiana kształtu piersi (wgłębienie lub wyczuwalny guzek),
- powiększenie węzłów chłonnych po stronie zajętej piersi,
- wyciek z brodawki,
- widocznie nabrzmiałe żyły wokół piersi,
- ból piersi i sutka.
Wykrywanie nowotworu piersi
Złotym standardem w wykrywaniu raka piersi jest mammografia, która – wraz z cytologią (diagnostyka nowotworu szyjki macicy) – zalicza się do bezpłatnych badań profilaktycznych przysługujących kobietom:
- w wieku od 45 do 74 lat w przypadku mammografii,
- w wieku od 25 do 64 lat w przypadku cytologii.
Badanie cytologiczne zaleca się wykonywać przynajmniej raz w roku. W przypadku mammografii kobiety powyżej 50. r.ż. powinny takie badanie powtarzać co 2 lata, a w przypadku występowania czynników ryzyka, jak m.in. obciążenie genetyczne, mutacje genów BRCA1 czy BRCA2 – nawet co roku. Wśród innych nowoczesnych metod diagnozowania raka piersi znajduje się także ultrasonografia i rezonans magnetyczny, które pozwalają wykryć nawet milimetrowe zmiany w piersiach. Dzięki badaniom obrazowym, histopatologicznym i genetycznym można zarówno potwierdzić raka piersi, jak też wskazać biologiczny typ nowotworu, stopień złośliwości i dostosować najlepszą terapię. Coraz więcej nowotworów złośliwych w obrębie piersi jest rozpoznawana dzięki badaniom przesiewowym, takim jak mammografia i USG piersi. Ich wyniki są pomocne w zdecydowaniu, czy potrzebna jest dalsza diagnostyka, np. biopsja. Choć nie każdy guz oznacza nowotwór, to z każdą niepokojącą zmianą w obrębie piersi należy udać się do lekarza i koniecznie regularnie się badać. Dzięki centralnej e-rejestracji, czyli usłudze, która umożliwia zapisywanie się na badania i wizyty u specjalisty online, jest to znacznie łatwiejsze. W przyszłości będzie to główna ścieżka umawiania się na badania, szczepienia i wizyty u lekarzy.
Zabójca nr 1 wśród Polek – rak płuca
W Polsce najwięcej kobiet choruje na raka piersi, ale najwięcej umiera na nowotwór płuca. Powodem mogą być gorsze rokowania w przypadku raka płuca, a także późna diagnoza. Nowotwór płuca wykryty w zaawansowanym stadium to mniejsze szanse na wyleczenie.
Centralna e-rejestracja – jak to działa?
Dzięki centralnej e-rejestracji masz dostęp do informacji na temat placówek (na tym etapie wyłącznie tych objętych pilotażem), dostępnych wolnych terminów oraz zaplanowanych wizyt. Docelowo ta baza ma objąć placówki medyczne na terenie całej Polski, wraz z sukcesywnym dodawaniem nowych świadczeń. To wygodne rozwiązanie, nie tylko dla tego, że nie trzeba stać w kolejce albo oczekiwać na linii, próbując się dodzwonić do przychodni. W systemie możesz samodzielnie wybrać terminy, które cię interesują, a także zdefiniujesz obszar, na którym szukasz wizyty (jeśli nie znajdziesz jej blisko, możesz np. zwiększyć obszar poszukiwań lub zakres dat). Możemy też wybrać konkretną placówkę, a nawet lekarza lub pielęgniarkę. Tak samo łatwo i szybko można odwołać wizytę lub zmienić jej termin. W razie braku terminu, możemy zapisać się do wirtualnej poczekalni – a następnie automatycznie zapisze nas na wizytę lub badanie, gdy tylko pojawi się taka możliwość. Powiadomienie o rezerwacji otrzymasz w formie e-maila, SMS-a lub jako powiadomienie w aplikacji mobilnej mojeIKP. Potem system dwukrotnie ci o tym przypomni – 7 dni i dzień przed wizytą. W przyszłości system będzie też mógł samodzielnie zadzwonić do pacjenta. Funkcja asystenta głosowego, wykorzystującego sztuczną inteligencję, jest obecnie rozwijana w ramach Krajowego Planu Odbudowy.
Warto również korzystać z Internetowego Konta Pacjenta ze względu na dostęp do swojej historii leczenia, wielu dokumentów medycznych, a także możliwości załatwienia wielu spraw medycznych - zdalnie.
Rozwój e-rejestracji dzięki środkom unijnym
Fundusze unijne wspierają rozwój centralnej e-rejestracji. Zostaną przeznaczone m.in. na udostępnienie w centralnej e-rejestracji zapisów na badania mammograficzne i cytologiczne oraz uruchomienie wirtualnego asystenta z funkcją głosową, ułatwiającego rezerwowanie terminów.
Umów się na mammografię
Na badanie mammograficzne, a także na cytologię, można umówić się przez Internetowe Konto Pacjenta lub za pomocą aplikacji mobilnej mojeIKP. Nadal dostępne jest także umawianie bezpośrednio w placówce:
- Internetowe Konto Pacjenta – zaloguj się na IKP, wybierz „Plan leczenia”, a następnie „rejestracja” i „Umów badanie profilaktyczne”. Po wybraniu programu profilaktycznego (cytologia lub mammografia), wskaż datę i miejsce, w których chcesz je wykonać, następnie wybierz termin z propozycji i zatwierdź. Umówioną wizytę znajdziesz w zakładce „Plan leczenia”, klikając w „Zaplanowane wizyty”;
- mojeIKP – uruchom aplikację i się zaloguj, na głównej stronie wejdź w sekcję „E-zdrowie”, a następnie w „Plan leczenia”. Wybierz „Rejestracja na wizyty” i dalej „Umów wizytę lub badania”, wskaż badanie (lub świadczenie), podaj dogodny termin oraz lokalizację, w której chcesz wykonać badanie z rozwijanej listy i potwierdź wybór;
- placówka medyczna – zgłoś się telefonicznie lub osobiście do wybranej placówki medycznej, która realizuje badania w ramach bezpłatnych programów profilaktycznych. W zapisach na badanie lub wizytę u specjalisty pomoże ci pracownik.
Jeśli zdecydujesz się na wykonanie badania mammograficznego, możesz zostać umówiona na wizytę w placówce lub w mammobusie. Warto się regularnie badać, bo im wcześniej wykryty nowotwór piersi, tym większe są szanse na jego całkowite wyleczenie. Jeśli nie możesz przyjść na wizytę, odwołaj ją. Z tego terminu może skorzystać ktoś inny.
Zaawansowany nowotwór
Rak piersi we wczesnym stadium zwykle nie boli, a gdy zaczyna boleć, jest to najczęściej oznaka zaawansowania choroby i przerzutów np. do kości. Nowotwór może też zająć płuca, wątrobę, mózg. Wówczas mogą wystąpić niespecyficzne objawy takie jak m.in. duszność, problemy z oddychaniem, nudności, złamania kości, zawroty głowy, a także problemy z pamięcią. Wyjątkowo agresywną postacią nowotworu piersi jest zapalny rak sutka, na szczęście występuje stosunkowo rzadko. Jego objawem jest obrzęknięta, pomarszczona skóra, wyglądem przypominająca „pomarańczową skórkę”. Niewielka grupa pacjentek z zapalnym rakiem sutka odczuwa ból czy kłucie w obrębie zajętej przez nowotwór piersi.
Jak wykonać samobadanie piersi?
Badanie palpacyjne piersi należy wykonywać przynajmniej raz w miesiącu (optymalnie między 6. a 9. dniem cyklu) w dwóch pozycjach:
- na stojąco, np. przed lustrem,
- w pozycji leżącej.
Leżąc, unieś ręce w górę, przyjrzyj się, czy piersi są tej samej wielkości, jaki mają kształt, kolor, czy nie wydziela się płyn. Obejrzyj też doły pachowe. W sytuacji, gdy podczas samobadania wyczujesz guzek, twardą masę, udaj się do lekarza. Wcześnie wykryty nowotwór, np. w pierwszym stadium, to szansa na prawie 100-proc. wyleczenie. W drugim i trzecim stadium te szanse nie są wiele mniejsze.
A jak chorują mężczyźni?
Choć o raku piersi najczęściej mówi się w odniesieniu do kobiet, to może on dotyczyć także płci przeciwnej. Mężczyźni stanowią 1 proc. zachorowań na raka piersi, jednak śmiertelność z powodu tego nowotworu w ich przypadku jest wyższa niż u kobiet. Rak piersi u mężczyzn zwykle jest rozpoznawany za późno, dlatego najczęściej kończy się śmiercią pacjenta. Objawy i przebieg choroby są podobne do tych, które występują u kobiet i początkowo trudno jest zauważyć jakiekolwiek symptomy. U mężczyzn mogą wystąpić przerzuty najpierw do węzłów zlokalizowanych pod pachami, potem nadobojczyków i do odległych narządów.
Leczenie raka piersi
To, jakim leczeniem zostanie objęta pacjentka z rakiem piersi, zależy m.in. od stadium jego rozwoju i typu nowotworu (rak hormonozależny, rak HER2-dodatni, rak piersi potrójnie ujemny). W terapii skojarzonej stosuje się metody leczenia miejscowego, czyli zabieg chirurgiczny (mastektomia częściowa lub całkowita) i radioterapię, oraz systemowego, obejmującego chemioterapię, hormonoterapię, leczenie celowane molekularnie, immunoterapię i koniugaty. Terapia celowana i immunoterapia dostępne są w Polsce w ramach programu lekowego. Leczenie jest coraz bardziej indywidualne i jak najlepiej dopasowane do pacjentki, m.in. dzięki analizie receptorów HER2 oraz badań na mutację BRCA. Rak piersi jest jednym z najlepiej rokujących nowotworów u kobiet, jeśli zostanie wcześnie rozpoznany. Niezwykle ważne jest, by regularnie wykonywać samobadanie piersi, korzystać z badań profilaktycznych i odwiedzać gabinet lekarza.
Podcasty
Playlisty tematyczne
