Renta dożywotnia to nie odwrócona hipoteka. Ten błąd może kosztować utratę mieszkania

• Analiza rynku pokazuje, dlaczego odwrócony kredyt hipoteczny wciąż nie jest dostępny w żadnym polskim banku
• Renta dożywotnia to umowa cywilnoprawna, która powoduje natychmiastową utratę prawa własności do twojego mieszkania
• Eksperci wskazują na brak nadzoru KNF jako jedno z największych zagrożeń przy umowach o rentę dożywotnią
• Kluczowa różnica między tymi produktami polega na tym, że przy rencie dożywotniej spadkobiercy tracą prawo do nieruchomości

Odwrócony kredyt hipoteczny w Polsce. Dlaczego to wciąż tylko teoria?

Pomysł na dodatkowe pieniądze na emeryturze, płynące prosto z własnego mieszkania, brzmi niezwykle kusząco, zwłaszcza w obliczu rosnących kosztów życia. Choć od 2014 roku obowiązuje w Polsce ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym, żaden bank nie zdecydował się na wprowadzenie tego produktu do swojej oferty. Z tego powodu ustawa, która miała dać seniorom nowe, bezpieczne możliwości finansowe, w praktyce pozostaje martwym przepisem.

Ta sytuacja tworzy spore zamieszanie, ponieważ na rynku działają prywatne fundusze hipoteczne, oferujące łudząco podobne rozwiązanie. Warto jednak podkreślić, że ich propozycja to nie odwrócony kredyt hipoteczny, a umowa renty dożywotniej. To zupełnie inny produkt, który działa na odmiennych zasadach prawnych i, co najważniejsze, nie podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego. To sygnał alarmowy, którego nie można ignorować.

Czym jest renta dożywotnia i ile można na niej zarobić?

Renta dożywotnia, często mylona z odwróconą hipoteką, to w rzeczywistości umowa cywilnoprawna. Na jej mocy senior przenosi własność swojej nieruchomości na fundusz hipoteczny już w chwili podpisania dokumentów. W zamian za to fundusz zobowiązuje się do wypłacania comiesięcznego, dożywotniego świadczenia. To kluczowa różnica, ponieważ w przypadku bankowej odwróconej hipoteki właściciel zachowywałby prawo do lokalu aż do śmierci.

Jak pokazują dane rynkowe z ubiegłego roku, fundusze hipoteczne wypłaciły seniorom prawie 7 milionów złotych, co stanowi wzrost o ponad 46% w stosunku do roku poprzedniego. Średnia miesięczna renta wynosiła 1 445,9 zł, a przeciętny beneficjent miał ponad 76 lat i mieszkanie o wartości około 469 tys. zł. Kwota ta stanowi jednak zaledwie 40% średniej emerytury z ZUS, która w sierpniu 2025 roku sięgnęła 4 255,66 zł.

Renta dożywotnia a własność nieruchomości. Czy rodzina straci mieszkanie?

To jedno z najważniejszych pytań, na które warto znać odpowiedź przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji. W przypadku umowy o rentę dożywotnią, zwanej też umową o dożywocie, właścicielem nieruchomości natychmiast staje się fundusz hipoteczny. Senior zyskuje co prawda gwarancję zamieszkiwania w lokalu aż do swojej śmierci, ale formalnie nie jest już jego posiadaczem. W praktyce oznacza to, że po jego odejściu spadkobiercy nie mają żadnych praw do nieruchomości. Nie mogą jej odzyskać, na przykład poprzez spłatę wypłaconych świadczeń, jak przewidywałaby to ustawa o odwróconym kredycie hipotecznym, co dla wielu rodzin jest bolesnym zaskoczeniem.

Na co uważać przy rencie dożywotniej? Największe ryzyka i zagrożenia

Największe ryzyka renty dożywotniej kryją się w prawnych niedopowiedzeniach. Brakuje szczegółowych regulacji dedykowanych tej formie finansowania oraz państwowego nadzoru, jaki sprawuje KNF nad bankami. Działalność funduszy hipotecznych podlega jedynie ogólnym przepisom, co stwarza pole do potencjalnych nadużyć, na co uwagę zwracał już Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. UOKiK w swoich kontrolach identyfikował przypadki, w których seniorzy byli błędnie informowani o kluczowych zasadach umowy. Istnieje również widmo niewypłacalności samego funduszu, co w czarnym scenariuszu mogłoby oznaczać wstrzymanie wypłat świadczeń i utratę dachu nad głową.

Kto i dlaczego decyduje się na rentę dożywotnią w Polsce?

Rosnące zainteresowanie rentą dożywotnią najlepiej widać w liczbach. Tylko w 2024 roku łączna wartość nieruchomości objętych takimi umowami wzrosła o ponad 19%, sięgając 189 milionów złotych. Taka forma dodatkowego dochodu jest często rozważana przez osoby w trudnej sytuacji materialnej, szczególnie kobiety, których średnia emerytura w ubiegłym roku była niższa od męskiej o około 1400 zł. Rozwiązanie to może być też atrakcyjne dla blisko pół miliona seniorów w Polsce, którzy nie mają spadkobierców, a ich majątek po śmierci i tak trafiłby do gminy lub Skarbu Państwa.

Skąd ta rosnąca popularność? Jak pokazują analizy rynku finansowego, zaledwie 17,2% Polaków deklaruje regularne oszczędzanie na emeryturę. To niepokojąco mało. W połączeniu z inflacją, która w 2025 roku obniża realną wartość świadczeń, seniorzy coraz aktywniej szukają alternatywnych źródeł finansowania. W tej sytuacji renta dożywotnia staje się jedną z nielicznych dostępnych opcji na spieniężenie wartości zamrożonej w nieruchomości, co dla wielu jest sposobem na godne zabezpieczenie finansowe seniora.