Największy w naszej części Europy radioteleskop będzie jak nowy! Niedługo ruszy gruntowny remont

Resort nauki przekazał Uniwersytetowi Mikołaja Kopernika 4.000.000 zł, na które składa się trzyletnie dofinansowanie działalności radioteleskopu i środki potrzebne na jego remont. Decyzję ministerstwa przekazała prorektorowi UMK prof. Andrzejowi Sokali i dyrektorowi Centrum Astronomii prof. Krzysztofowi Katarzyńskiemu poseł Iwona Michałek.

Jeszcze w tym roku zostanie ogłoszony przetarg na wykonawcę, a prace rozpoczną się wiosną przyszłego roku. Centrum Astronomii przewiduje, że radioteleskop będzie wyłączony z użytku przez pół roku, od wiosny do jesieni 2020 r. Zakres prac obejmuje zdarcie obecnej powłoki malarskiej i antykorozyjnej, usunięcie ognisk korozji i ponowne pomalowanie całego urządzenia.

Powstały w 1994 r. radioteleskop RT-4 Kopernik (widoczny na zdjęciu) jest największym radioteleskopem w naszej części Europy. Tzw. reflektor główny urządzenia ma 32 metry średnicy, prawie 900 metrów kw. powierzchni i zbudowany jest 336 aluminiowych paneli. Konstrukcja nośna porusza się na 4 wózkach, co umożliwia nie tylko obrót, ale i przesuwanie radioteleskopu. Urządzenie jest częścią europejskiej i światowej sieci interferometrycznej VLBI i ma własny profil na Facebooku.

– Nasz radioteleskop ma ogromne znacznie dla rozwoju wiedzy o wszechświecie. Co roku publikowanych jest co najmniej 50 artykułów w najważniejszych czasopismach międzynarodowych powstałych dzięki obserwacjom prowadzonym przy jego użyciu – mówi prof. Krzysztof Katarzyński, cytowany przez główną stronę Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Początkowo radioteleskop wykorzystywany był przede wszystkim do badania pulsarów, obecnie służy badaniom widm radiowych obiektów z naszej galaktyki, które pozwalają określić ich skład chemiczny, a także do badań odległych ciał niebieskich spoza Układu Słonecznego. - Dzięki falom radiowym potrafimy określić ich kształt. Ostatnio badaliśmy także skutki zderzenia dwóch odległych gwiazd neutronowych – tłumaczy prof. Andrzej Marecki, kierownik Katedry Radioastronomii.

W Piwnicach znajduje się jeszcze jeden, mniejszy radioteleskop, RT-3, o średnicy 15 m, oddany do użytku w 1979 r.

Radioteleskop w wielkim projekcie

32-metrowy radioteleskop Centrum Astronomii UMK w Piwnicach uczestniczył w gigantycznym, międzynarodowym projekcie pod nazwą Space-VLBI. Brało w nim udział w sumie 60 obserwatoriów z całego świata. Powstał wirtualny radioteleskop o wielkości porównywalnej z rozmiarami kontynentów. Celem badania było jedno ze źródeł radiowych pochodzenia pozagalaktycznego.

Był to jeden z największych w historii eksperymentów obserwacyjnych VLBI. Przeprowadzono go w 2017 roku.