Wcześnie rozpoznany nowotwór prostaty daje szanse na wyleczenie. Jednym z ważniejszych badań przesiewowych, który może wykryć zmiany na wczesnym etapie, jest badanie swoistego antygenu sterczowego, czyli PSA. Jednak ponad połowa panów nie wie, czym jest to badanie, a 64 proc. nie słyszało o domowych testach, które mogą wcześnie wykryć chorobą. Brak wiedzy, wstyd istereotypy powstrzymują Polaków przed wykonywaniem badań. Do lekarza zgłaszają się więc za późno, gdy nowotwór prostaty daje o sobie znać. Zbyt młodo umiera aż 40 proc. mężczyzn.
Czy znasz objawy raka prostaty?
Tylko w ciągu ostatnich 10 lat w naszym kraju zachorowalność na raka gruczołu krokowego wzrosła aż o 63 proc. Panowie, choć dostrzegają początkowe objawy takie jak: trudnośći w oddawaniu moczu (53 proc.), ból w podbrzuszu lub w części krzyżowej (46 proc.) czy częstomocz nocny (44 proc.) – nie łączą ich z możliwym nowotworem. Tylko 27 proc. badanych powiązało raka z obecnością krwi w moczu lub nasieniu, a 18 proc. wymieniło zaburzenia erekcji. Co czwarty Polak nie potrafi wymienić żadnych objawów, co przyczynia się do tego, że mężczyźni są diagnozowani za późno.
Dlaczego unikasz badań?
Na późną diagnozę wpływ mają też błędne przekonania i bariery psychiczne. Aż 56 proc. mężczyzn unika wizyty u lekarza ze wstydu, a 43 proc. z powodu strachu przed diagnozą. Nowotwór rozwija się powoli, stąd błędne przekonanie co piątego mężczyzny, że nie ma się co spieszyć z wizytą u lekarza. Dla co 3. Polaka badania wiążą się z „utratą męskości”. Prawie 62 proc. zgłasza się do specjalisty dopiero, gdy choroba daje wyraźne objawy. Prawie połowa wierzy, że rak prostaty dotyka tylko starszych mężczyzn. Zdaniem 17 proc. – rak prostaty jest nieuleczlany. To mit – wcześnie wykryty jest w pełni wyleczalny.
Rak a impotencja
Niemal 20 proc. badanych wskazuje, że leczenie raka gruczołu krokowego zawsze kończy się imptencją. Tu warto wspomnieć, że zaburzenia erekcji mogą wystąpić po operacji raka prostaty, gdy dojdzie do uszkodzenia nerwów. Wynika to z konieczności onkologicznej. Chirurg stara się usunąć prostatę razem z podejrzanymi zmianami, a nerwy są blisko tej tkanki. W takiej sytuacji należy poczekać, aż nerwy się zregenrują, pomocą służy też współczesna medycyna, której metody pozwalają pacjentom odzyskać sprawność. Według 16 proc. – rak omija osoby aktywne seksualnie, co też nie jest prawdą.
Na czym polega badanie PSA?
PSA (ang. Prostate Specific Antigen), czyli swoisty antygen sterczowy to białko produkowane przez komórki prostaty – te zdrowe i nowotworowe. Jego podwyższony poziom może świadczyć o łagodnym przeroście prostaty, zapaleniu gruczołu krokowego i nowotworze. Wyższe stężenie PSA występuje też np. po intensywnym wysiłku czy ejakulacji. Badanie PSA jest proste i szybkie, polega na pobraniu próbki krwi żylnej i oznaczeniu stężenia PSA w surowicy (37 proc. panów nie wie, czy test wykonuje się z próbki krwi czy moczu). Takie badanie można też przeprowadzić samodzielnie, kupując test PSA w aptece – bez recepty, o czym nigdy nie słyszało prawie 64 proc. Polaków. Z badań wynika, że jedynie 8 proc. panów zrobiło taki test, a zaledwie co 3. mężczyzna potrafi wyjaśnić, na czym ono polega. Mężczyźni po 45. r.ż. powinni regularnie sprawdzać poziom PSA, gdyż jest ono pomocne w diagnostyce raka prostaty. Wynik zawsze należy potwierdzić u lekarza.
Dane pochodzą z Raportu „Męska choroba, wspólna sprawa. Co Polacy wiedzą o raku prostaty?” (wyd. listopad 2025 r.) i pokazują, jak bardzo potrzebna jest dalsza edukacja zdrowotna mężczyzn i przełamywanie barier psychologicznych w związku z badaniami.
Podcasty
Playlisty tematyczne
