Do niedawna na POChP o wiele częściej chorowali mężczyźni niż kobiety. To się jednak zmieniło. Już w 2000 r. amerykańscy lekarze zaobserwowali, że umieralność kobiet na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc w USA po raz pierwszy była większa niż u mężczyzn. Podobnie jest w innych krajach. Teraz choruje i umiera więcej kobiet.
Przyczyny zachorowań
Główną przyczyną POChP jest dym papierosowy, który odpowiada za ponad 90 proc. zachorowań. Jednak w grupie ryzyka są też osoby, których drogi oddechowe przez wiele lat były narażone na wdychanie toksyn z zanieczyszczonego środowiska m.in. gazów i pyłów - zarówno tych przemysłowych, jak i pochodzących z domowych pieców. Na rozwój choroby podatni są m.in. malarze, lakiernicy czy stolarze. Przyczyną zachorowań mogą być też zaburzenia rozwoju płuc w okresie płodowym i częste, zwłaszcza niedoleczone, infekcje przebyte w dzieciństwie. Jeśli ktoś chorował na zapalenie oskrzeli leczone antybiotykami częściej niż 3-4 razy, to po kilku latach może się u niego rozwinąć POChP.
Główny winowajca – papierosy
W Polsce codziennie pali co najmniej 9 mln osób. Najczęściej chorobę rozpoznaje się u osób, które paliły przez 15-20 lat. Ale chorują i ci, którzy palili krócej, i ci, którzy są biernymi palaczami, a nigdy nie mieli papierosa w ustach. – to ok. 10 proc. Bierne palenie jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci. Wdychanie dymu papierosowego w okresie, kiedy rozwijają się płuca, upośledza ich prawidłowy rozwój. A objawy choroby mogą się ujawnić nawet dopiero po kilkudziesięciu latach. Im wcześniejsze rozpoznanie i zastosowanie leczenia, tym większe są szanse nie tylko na zahamowanie choroby, ale także powstrzymanie rozwoju schorzeń towarzyszących m.in. nadciśnienia płucnego, cukrzycy typu 2, osteoporozy, anemii, depresji.
Co oznacza skrót POChP?
Rozwinięcie tego skrótu to przewlekła obturacyjna choroba płuc. POChP to postępujące ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, oskrzela i płuca, które na skutek niekorzystnych zmian ulegają zwężeniu, stąd nazwa: choroba obturacyjna, bo obturacja oznacza zwężenie oskrzeli. Zwężenie oskrzeli, zwłaszcza tych obwodowych, utrudnia dopływ powietrza do pęcherzyków płucnych. Efektem tych zmian jest duszność.
Duszności i kaszel
Pierwszymi objawami POChP jest zazwyczaj kaszel i wykrztuszanie zalegającej w drogach oddechowych wydzieliny oraz zadyszka, początkowo pojawiająca się po wysiłku, niekoniecznie forsownym, np. podczas wchodzenia po schodach. Wraz z postępem choroby duszność może się pojawić także podczas wykonywania codziennych czynności i wreszcie po spoczynku. Dla palacza te objawy nie są jednak na tyle charakterystyczne, żeby udać się do lekarza. Tymczasem choroba się rozwija, duszności narastają, oddech staje się świszczący, ucisk w klatce piersiowej coraz silniejszy. Przepływ powietrza przez drogi oddechowe jest coraz bardziej utrudniony. I dopiero takie, już mocno zaawansowane stadium, skłania chorego do wizyty u lekarza.
Stadia choroby
W zależności od nasilenia objawów wyróżnia się cztery stadia choroby:
- I – lekkie: przewlekły kaszel, odpluwanie plwociny,
- II – umiarkowane: duszność wysiłkowa, kaszel, odkrztuszanie plwociny, w tym stadium większość chorych już zgłasza się do lekarza,
- III – ciężkie: nasilenie duszności, wyraźnie mniejsza wydolność organizmu, nawracające zaostrzenia,
- IV – bardzo ciężkie: narasta niewydolność oddechowa, duszność spoczynkowa, coraz częstsze zaostrzenia, rozwój tzw. serca płucnego.
„Różowi dmuchacze” i „sini sapacze”
Historyczny podział POChP ze względu na objawy, rozróżnia dwie grupy chorych:
- pink puffer (różowi dmuchacze) - duszność, kaszel, brak sinicy, częściowa niewydolność oddechowa, często - niedowaga;
- blue bloater (sini sapacze) - niewielka duszność, całkowita niewydolność oddechowa, sinica, często serce płucne, zazwyczaj - otyłość.
Podstawą rozpoznania – spirometria
Złotym standardem w diagnostyce przewlekłej obturacyjnej choroby płuc jest spirometria. To nieinwazyjne, trwające zaledwie kilkanaście minut badanie, które wykazuje, jaka jest pojemność płuc, ocenia stopień zwężenia (obturacji) dróg oddechowych. Badany powinien przyjąć wyprostowaną pozycję ciała, objąć ustami ustnik spirometru i założyć na nos klips zapobiegający uciekaniu powietrza. Następnie zostanie poproszony o wzięcie maksymalnie głębokiego wdechu i wykonanie spokojnego, równie głębokiego wydechu. Ponowny wdech i wydech powinny się odbywać w jak najkrótszym czasie i z możliwie największą siłą. Procedurę wykonuje się kilkakrotnie.
Rola profilaktyki
Najważniejsze w tej chorobie to zapewnić choremu taki komfort, żeby mógł dobrze funkcjonować, a to zapewni mu dobry oddech. Nowe leki dają takie możliwości. I jeśli chory ma łagodną lub umiarkowaną postać POChP, to można sporo zrobić. Z cięższymi postaciami jest gorzej, ale nowoczesne leki dają taką możliwość. Ważne jest też, aby pacjent współpracował z lekarzem, rzucił palenie, unikał toksycznego środowiska, szczepił się, zwłaszcza przeciwko chorobom, które niszczą układ oddechowy m.in. przeciwko grypie, pneumokokom.
Bezpieczne wspomaganie oddechu
Jest już urządzenie, które chorym na ciężkie schorzenia układu oddechowego pozwala swobodnie oddychać. To aparat do nieinwazyjnego drenażu oskrzeli. Jego działanie polega na generowaniu krótkich impulsów podciśnienia podczas wydechu, co ułatwia upłynnianie i transportowanie śluzu z dolnych dróg oddechowych do górnych, skąd można go wykrztusić. Urządzenie to dedykowane jest szczególnie pacjentom z POChP, mukowiscydozą, rozstrzeniami płuc. Można je stosować zarówno w warunkach domowych, jak i w placówkach medycznych.
Podcasty
Playlisty tematyczne
