Tragiczna śmierć córek znanych poetów. Co łączyło Szaflarską z Gałczyńskim? Niezapomniani

2023-04-06 12:23

Czwarta i zarazem ostatnia odsłona o grobach znanych polskich pisarzy i poetów. Tym razem w odcinku programu "Niezapomniani. Cmentarne historie" zobaczymy sylwetki oraz mogiły takich twórców jak Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Leopold Staff, Władysław Broniewski czy Zofia Nałkowska. Wielu z nich przeżyło tragedię rodzinną. Odkryliśmy także powiązanie między Konstantym Ildefonsem Gałczyńskim a znaną aktorką, Danutą Szaflarską (+102 l.)!

YT NIEzapomniani - Groby pisarzy cz. 4 - Szaflarska i Gałczyński

i

Autor: se

Witold Gombrowicz (1904-1969) - cmentarz w Vence w regionie Prowansja-Alpy-Lazurowe Wybrzeże. Autor "Ferdydurke" i "Trans-Atlantyku" był wśród kandydatów do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1966, 1968, 1969). Syn Jana Onufrego (1868-1933) herbu Kościesza i Antoniny Marceliny (1872-1959) z domu Ścibor-Kotkowskiej herbu Ostoja. Urodził się w rodzinnym majątku we wsi Małoszyce. Rodzice i najstarszy brat pochowani są w Przybysławicach. Pół roku przed śmiercią, ożenił się z Ritą Labrosse, kanadyjską badaczką literatury młodszą o ponad 30 lat. Miał też braci Janusza (1894-1968) i Jerzego (1895-1971) - cmentarz św. Wacława w Radomiu oraz siostrę Renatę (1899-1961).

Sławomir Mrożek (1930-2013) - zmarł w szpitalu w Nicei. Jego prochy spoczęły w Panteonie Narodowym w Krakowie ( w kościele Świętych Piotra i Pawła). Autor Indyka, Tanga, Emigrantów, czy Wesela w Atomicach, urodził się w rodzinie kierownika urzędu pocztowego w Borzęcinie, Antoniego Mrożka (1903–1987) i Zofii z domu Kędzior (1906–1949), córki przedsiębiorcy branży mleczarskiej. Pisarz był jednym z trojga dzieci małżeństwa Mrożków. Miał brata Jerzego (1928–1932) i siostrę Litosławę (1935–1995). Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną od 1959 była malarka, Maria Obremba (1927-1969) - zmarła na guza mózgu w Berlinie - prochy po 20 latach spoczęły na cmentarzu w Katowicach. Jej siostra bliźniaczka, Gabriela (1927-1997), także była malarką. Jej pierwszym mężem był Andrzej Wajda. W 1987 roku Mrożek ożenił się z Meksykanką, Susaną Osorio Rosas.

Czesław Miłosz (1911-2004) - laureat Nagrody Nobla w literaturze (1980). Pochowany w Krypcie Zasłużonych na Skałce; brat Andrzeja Miłosza (1917-2002), dziennikarza, tłumacza, autora słuchowisk radiowych - Stare Powązki Druga żony Carol Thigpen-Miłosz (1944-2002) od 1992. Pochowana w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Decatur, USA. Pierwsza żona Janina Miłosz (1909-1986), mieli syna Anthony’ego Milosza. Zmarła na stwardnienie zanikowe boczne w Berkeley. Pochowana na Sunset View Cemetery w El Cerrito.

Tadeusz Różewicz (1921-2014) - Kartoteka, Ocalony. W młodości był żołnierzem AK. Zgodnie z wolą poety spisaną w testamencie jego prochy zostały złożone na cmentarzu przy kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela w Karpaczu. Brat Janusza (1918-1944), podporucznika AK, aresztowany przez Gestapo i rozstrzelanego na cmentarzu żydowskim przy ul. Brackiej w Łodzi i Stanisława (1924-2008), reżysera - Powązki Wojskowe. Ojciec Jana, reżysera teatralnego oraz Kamila.

Tragiczna śmierć syna Prusa, ślub Sienkiewicza z kuzynką, kochankowie Marii Dąbrowskiej. Niezapomniani

Tadeusz Konwicki (1926-2015) - prozaik, scenarzysta i reżyser, przedstawiciel polskiej szkoły filmowej - Powązki Wojskowe. Najważniejsze dzieła: Mała apokalipsa, Dolina Issy, Lawa - utwory napisane, Ostatni dzień lata, Salto, Zaduszki, Dolina Issy - reżyseria i Matka Joanna od Aniołów, Faraon, Jowita, Kronika wypadków miłosnych (także aktor) - scenariusz. Konwicki urodził się w Nowej Wilejce (obecnie dzielnica Wilna) jako syn Michała Konwickiego i Jadwigi z domu Kieżun.

Po wybuchu II wojny światowej dorabiał jako robotnik kolejowy i pomocnik elektryka w szpitalu w Nowej Wilejce. Uczęszczał w międzyczasie na tajne komplety, a w 1944 zdał konspiracyjną maturę. W latach 1944–1945 był żołnierzem podziemia niepodległościowego, jako członek VIII Oszmiańskiej Brygady Armii Krajowej brał udział w akcji „Burza”. W 1953 został formalnie przyjęty do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, w miejsce Tadeusza Borowskiego, który popełnił samobójstwo. W 1949 ożenił się z Danutą (1930–1999), córką malarza Alfreda Lenicy (1899-1977) i siostrą plastyka i reżysera Jana Lenicy (1928-2001), artystką plastykiem, ilustratorką książek dla dzieci. Mieli dwie córki: Marię Konwicką i młodszą Annę Wesołowską. Alfred Lenica także został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie.

Leopold Staff (1878-1957) - poeta, tłumacz i eseista, w 1950 roku nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury - Stare Powązki. Był synem Františka Staffa, lwowskiego cukiernika, prezesa „Ogniska czeskiego” we Lwowie. Jego brat Franciszek Staff (1885-1966) był ichtiologiem, rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (Stare Powązki). Drugi z braci, Ludwik Maria Staff (1890-1914) był powieściopisarz i poeta epoki Młodej Polski. Studiował prawo na Uniwersytecie Lwowskim. Zmarł na gruźlicę w Zakopanem. Został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. Żoną poety była Helena Staff (1884 - 1957) z domu Lindenbaum, nauczycielka geografii - Stare Powązki/ Leopold Staff adoptował córkę Ludwika - Ludwikę (1913-1926) która zmarła w 1926 roku na gruźlicę.

Joanna Chmielewska (1932-2013), właściwie Irena Barbara Kuhn z domu Becker - Stare Powązki Autorka słynnych kryminałów miała dwóch synów: Jerzego (ur. 1951) i Stanisława Roberta (ur. 1956)

Melchior Wańkowicz (1891-1974) - Stare Powązki. O autorze Ziela na kraterze, Na tropach Smętka i Bitwy o Monte Cassino było w "Niezapomnianych" w odcinku o znanych powstańcach warszawskich oraz o malarzach. W Powstaniu Warszawskim zginęła jego córka Krystyna Wańkowicz (1919-1944).

Edmund Niziurski (1925-2013) - Stare Powązki. Autor książek młodzieżowych: Księga urwisów (1954), Sposób na Alcybiadesa (1964 – szkolna lektura), Niewiarygodne przygody Marka Piegusa. W 1947 roku ożenił się z pochodzącą z Kielc Zofią Barbarą z Kowalskich. Jego brat Mikołaj Niziurski (1932-2015) był kompozytorem.

Paweł Jasienica właściwie Leon Lech Beynar (1909-1970) - Stare Powązki. Autor cyklu esejów historycznych Polska Piastów (1960), Polska Jagiellonów (1963), Rzeczpospolita Obojga Narodów. Jego życiem inspirowany był film "Różyczka". A dokładniej ostatnie lata, gdy okazało się, że jego żona Nena Zofia Darowska (1925-1997), primo voto O’Bretenny, po mężu Irlandczyku, była agentką SB o ps. Ewa. Zmarł na raka płuc 8 miesięcy po ślubie. Zofia spoczęła obok męża w Alei Zasłużonych.

Gustaw Morcinek (1891-1963) - autor "Łyska z pokładu Idy". W czasie wojny przebywał w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau. Jako Śląska mógł podpisać niemiecką listę narodowościową w zamian za uwolnienie, Morcinek jednak odmówił. Pochowany na cmentarzu komunalnym w Cieszynie.

Leon Kruczkowski (1900-1962) - autor "Niemców", Członek Rady Państwa. Pochowany na Powązkach Wojskowych, jego grób zaprojektował Marian Wnuk. Trumna z jego zwłokami została wystawiona na widok publiczny w Sali Kolumnowej Rady Państwa.

Konstanty Ildefons Gałczyński (1905-1953) - Powązki Wojskowe. Jego żoną była Natalia (1908-1976), a córką Kira (1936-2022), której mężami byli, aktor Janusz Bylczyński (1920-1990) - Cmentarz Północny (miała z nim syna Mikołaja Gałczyńskiego oraz Janusz Kilański (1915-2002), spiker radiowy, były mąż Danuty Szaflarskiej (1915-2017), z którą miał córkę, Agnieszkę. Ślub Gałczyńskich odbył się w soborze metropolitalnym Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny w Warszawie. Młodzi przyjechali do praskiej cerkwi tramwajem, a Natalia nie miała sukni ślubnej. Świadkami na ich ślubie byli Stanisław Maria Saliński i Stanisław Ryszard DobrowolskiPoeta zmarł 6 grudnia 1953 w Warszawie na skutek trzeciego zawału serca.

Danuta Szaflarska wpadła w straszny ciąg alkoholowy. Trwał pół roku! Wszystko przez śmierć Jurka

Groby pisarzy i poetów cz. 4. Niezapomniani

Zofia Nałkowska (1884-1954) właśc. Zofia Gorzechowska, primo voto Rygier - Powązki Wojskowe. Jej pierwszym mężem był publicysta i pedagog Leon Rygier (1875–1948) - Stare Powązki. Poślubiła go w 1904, przy czym oboje państwo młodzi, chcąc ułatwić sobie ewentualny rozwód w przyszłości, przeszli na kalwinizm. Małżeństwo rozpadło się około 1909, choć rozwód przeprowadzili dopiero w 1918. Jej drugim mężem, w latach 1922–1929, poślubionym w kościele ewangelicko-reformowanym w Warszawie, był Jan Jur-Gorzechowski (1874-1948), bojownik Organizacji Bojowej PPS. Pochowany na cmentarzu Brookwood w Anglii Miał syna Stanisława (1904-1939), który zginął 25 września 1939 roku, jako podporucznik rezerwy i dowódca plutonu pieszego żandarmerii nr 28 oraz córkę Irenę Zofię i syna Janusza Jerzego (zamordowany w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen). Jego bratem był por. Henryk Gorzechowski (1892–1940), ofiara zbrodni katyńskiej, autor obrazu Matki Bożej Kozielskiej. Na podstawie wspomnień Jana Jura-Gorzechowskiego powstał film pt. Dziesięciu z Pawiaka z 1931 (reżyseria Ryszard Ordyński, scenariusz Ferdynand Goetel); w rolę „Jura” wcielił się aktor Józef Węgrzyn.

Ojcem Zofii Nałkowskiej był Wacław Nałkowski (1851-1911),  geograf, pedagog, publicysta i działacz społeczny. Twórca teorii nieokreśloności terytorium Polski. Siostra Hanna Nałkowska (1888-1970) była natomiast rzeźbiarką. Ojciec i siostra pisarki pochowani są na Starych Powązkach w pięknym grobowcu.

Groby pisarzy i poetów. Rodzina i kochanka Adama Mickiewicza. Niezapomniani

Tadeusz Dołega-Mostowicz (1898-1939) - Stare Powązki

Marek Hłasko (1934-1969) - Stare Powązki

Tadeusz Borowski (1922-1951) - Powązki Wojskowe

Władysław Broniewski (1897-1962) - Powązki Wojskowe. Poeta miał córkę Joannę Broniewską-Kozicką (1929-1954) nazywaną Anką - Powązki Wojskowe, której mężem był Stefan Kozicki (1923-1991) - Cmentarz Północny. Była jego żona, Janina Broniewska z domu Kunig (1904-1981) spoczywa w grobie córki. Jego drugą żoną była także aktorka Maria Zarębińska (1904-1947) - Stare Powązki, której córka Maria Broniewska jest emerytowaną aktorką. Jej mężem był krytyk filmowy, reżyser i scenarzysta Lech Pijanowski (1928-1974) - Stare Powązki, ojciec prezentera telewizyjnego Wojciecha Pijanowskiego i operatora filmowego Tomasza Pijanowskiego. Spokrewniona z zamordowaną aktorką Olgą Koszutską (1930-2002) - Cmentarz Wawrzyszewski, ciotka działacza sportowego Michała Listkiewicza.

Julian Tuwim (1894-1953) - Powązki Wojskowe. Był bratem stryjecznym aktora Włodzimierza Boruńskiego (1906-1988) - Cmentarz Bródnowski

Jan Brzechwa (1898-1966) właśc. Jan Wiktor Lesman, pseudonim „Szer-Szeń”, „Inspicjent Brzeszczot” - Powązki Wojskowe. Stryjecznym bratem poety był Bolesława Leśmiana (1877-1937) - Stare Powązki.

Zbigniew Herbert (1924-1998) - Stare Powązki. Był kuzynem kapitana Edwarda Herberta (1899-1940), syna generała Mariana Herberta (1864-1935 - Cmentarz Łyczakowski), oficera Wojska Polskiego, ofiary zbrodni katyńskiej, któremu zadedykował wiersz pt. Guziki. Wdową po poecie jest tłumaczka Katarzyna Dzieduszycka-Herbert, córka hrabiego Włodzimierza Dzieduszyckiego (1885-1971). Dzieduszyccy pochowani są w krypcie rodzinnej w Zarzeczu koło Jarosławia.

Julian Przyboś (1901-1970) - został pochowany w rodzinnej miejscowości na cmentarzu parafialnym przy kościele św. Antoniego Padewskiego w Gwoźnicy Górnej. Miał córkę Utę Przyboś.

Tadeusz Gajcy (1922-1944) - Powązki Wojskowe

Krzysztof Kamil Baczyński (1921-1944) - Powązki Wojskowe 

Andrzej Bursa (1932-1957) - Cmentarz Rakowicki, żona Ludwika Szemioth (1930-2023), rzeźbiarka, wykładowca na ASP w Krakowie, syn Michał. Był zaliczany do tzw. poetów wyklętych. Zmarł na serce.

Rafał Wojaczek (1945-1971) - cmentarz św. Wawrzyńca we Wrocławiu. Jego żoną była Hanna, z zawodu pielęgniarka, z którą miał córkę Dagmarę Janus, która została prokuratorem. Pochowany jest razem z bratem, aktorem Andrzejem Wojaczkiem (1947-2000). W 1999 roku powstał film w reżyserii Lecha Majewskiego pt. Wojaczek; w roli tytułowej wystąpił poeta Krzysztof Siwczyk.

Edward Stachura (1937-1979) ps. Sted - poeta, prozaik, pieśniarz i tłumacz - Cmentarz Północny. Jego była żona, pisarka Zyta Oryszyn (1940-2018) także spoczywa na tym warszawskim cmentarzu. Stachura urodził się we Francji, gdzie mieszkał do 1948 roku. Z rodzicami zamieszkał w Łazieńcu, niedaleko Aleksandrowa Kujawskiego. Chodził do liceum w Ciechocinku, którego nie ukończył. Maturę zrobił w Szkole Ogólnokształcącej Stopnia Podstawowego i Licealnego w Gdyni. Studiował romanistykę na KUL-u w Lublinie, który ukończył w 1965 roku. Ważniejsze dzieła: powieść "Siekierezada albo Zima leśnych ludzi", zekranizowana w 1985 roku przez Witolda Leszczyńskiego, z brawurową rolą Edwarda Żentary. W 1972 roku zagrał turystę wracającego do kraju w filmie fabularnym "Rewizja osobista". 24 lipca 1979 roku Edward Stachura zmarł śmiercią samobójczą w swoim mieszkaniu w bloku przy ul. Rębkowskiej 1 w Warszawie, na Pradze-Południe. Cztery miesiące wcześniej, 3 kwietnia 1979, prawdopodobnie próbował popełnić samobójstwo (rzucił się pod nadjeżdżający elektrowóz, w wyniku czego stracił cztery palce prawej dłoni). Po tym wypadku leczył się w szpitalu psychiatrycznym „Drewnica” w Ząbkach pod Warszawą z rozpoznaniem zespołu urojeniowo-omamowego lub psychozy depresyjno-urojeniowej (choroba afektywna dwubiegunowa) 20 lipca 1979 ponownie zgłosił się na leczenie do szpitala „Drewnica”. Na drugi dzień oddalił się bez wiedzy personelu. Po nadużyciu leków psychotropowych nieskutecznie próbował podciąć sobie nożem żyły, a następnie powiesił się na sznurze umocowanym do haka w suficie. Tworzył także piosenki, które sam śpiewał: Życie to jest teatr, Nie brookliński most, Nie rozdziobią nas kruki, czy Urodziny.

Stanisław Grochowiak (1934-1976) ps. Kain - zaliczany do potów wyklętych, dramatopisarz, publicysta, scenarzysta filmowy. Zmarł z powodu powikłań choroby alkoholowej. Pochowany na Powązkach Wojskowych.

Wisława Szymborska (1923-2012), prawdziwe imię Maria - Cmentarz Rakowicki - poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka; laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), dama Orderu Orła Białego. Była drugą córką Wincentego Szymborskiego (1870-1936), prawicowego polityka, byłego wiceprezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej oraz zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund (1890–1960). Miała siostrę Nawoję Marię (1917–1997).

Urodziła się w Prowencie, dzisiaj część miasta Kórnik. Potem do 1929 roku mieszkała w Toruniu, skąd Szymborscy przenieśli się do Krakowa. Studiowała polonistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studiów nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną. W listopadzie 2011 Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w czasie snu w swoim mieszkaniu przy ulicy Piastowskiej w Krakowie. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek. Pogrzeb miał charakter świecki.

W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka (1922-1986 - Cm. Rakowicki), z którym rozwiodła się w 1954. Od października 1967 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem (1913-1990 - Cm. Salwatorski) aż do jego śmierci w 1990. Para nigdy razem nie zamieszkała. Po jego śmierci napisała wiersz "Kot w pustym mieszkaniu". Filipowicz był mężem polskiej artystki, Marii Jaremy (1908–1958), z którą miał syna Aleksandra (ur. 1943). Była siostrą malarza Józefa Jaremy (1900-1974) oraz Władysława Jaremy (1896-1976), aktora, reżysera i twórcy Teatru Lalki, Maski i Aktora Groteska Została pochowana na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie. Drugą żoną pisarza była Maria Próchnicka-Filipowicz (1929–2013), historyk sztuki, miał z nią syna Marcina (ur. 1964).

Maria Kuncewiczowa (1895-1989) - cmentarz Kazimierz Dolny, mąż Jerzy Karol Kuncewicz (1893-1984), syn Witold, brat Aleksander Roman Szczepański (1882-1937) - polski dyplomata, doktor ekonomii - Stare Powązki. Jej  bratanek, Jan Józef Szczepański (1919-2003) także był pisarzem pisarz - cmentarz w Tyńcu.

Prawnuk wieszcza był mężem słynnej aktorki. Słowacki, Norwid, Krasiński i Kraszewski. Niezapomniani

Player otwiera się w nowej karcie przeglądarki