Adjuwanty są znane już od kilkudziesięciu lat i z powodzeniem stosowane w wielu szczepionkach. Ich rola we wzmacnianiu reakcji immunologicznej została dokładnie udowodniona. Ma to szczególne znaczenie właśnie dla seniorów, których układ odpornościowy pracuje wolnej i dlatego, aby szczepionka zadziałała u nich skutecznej, należało ją wzmocnić adjuwantem.
Syncytialny wirus oddechowy
RSV (Respiratory Syncytial Virus) to powszechnie występujący wirus, który atakuje drogi oddechowe. Przenosi się drogą kropelkową, np. przez kaszel, kichanie lub przez kontakt z wydzieliną (ślina, śluz) na rękach czy innych powierzchniach. Po wniknięciu do organizmu wirus osadza się w nabłonku dróg oddechowych, głównie w nosie, gardle, tchawicy, oskrzelach. Błony zakażonych komórek zlewają się z sąsiadującymi, tworząc duże, wielojądrzaste komórki, tzw. syncytia. U większości osób dorosłych, z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym, RSV powoduje jedynie łagodne objawy, przypominające zwykłe przeziębienie, jak: katar, kaszel, niewielka gorączka, uczucie ogólnego rozbicia, bóle głowy, mięśni. Jednak dla małych dzieci, u których ten układ odpornościowy jeszcze się nie wykształcił i dla osób starszych, u których już nie działa prawidłowo, RSV stanowi poważne zagrożenie.
Grupy ryzyka
– Mamy więc dwa najsłabsze bieguny – to dzieci i osoby powyżej 60. r.ż. – mówi prof. Ernest Kuchar, kier. Kliniki Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, członek Polskiego Towarzystwa Wakcynologii. – O ile problem zakażeń RSV jest dobrze znany u najmłodszych, to u dorosłych dużo mniej. Dopiero niedawno, dzięki rozwojowi szybkich i czułych testów diagnostycznych, okazało się, że osoby starsze mogą być narażone na ciężki przebieg i ciężkie powikłania tej choroby, z powodu słabiej funkcjonującego układu odpornościowego. A szczególnie dotyczy to osób z wielochorobowością (otyłość, cukrzyca, schorzenia serca, układu oddechowego, jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), osoby po przeszczepach, w immunosupresji (osłabiony układ odpornościowy).
Zakażenie RSV, już samo w sobie dla nich groźne, może doprowadzić do nasilenia chorób współistniejących, znacznie zaostrzyć ich przebieg. Np. u osób z ciężkim niedoborem odporności, po przeszczepach, zapalenie płuc wywołane zakażeniem RSV, często przebiega z niewydolnością oddechową i obarczone jest śmiertelnością na poziomie 70-100 proc.
Konieczna większa edukacja
Szczepionkę podaje się jednorazowo, najlepiej przed sezonem zachorowań (w naszej strefie klimatycznej między październikiem i kwietniem/majem, ze szczytem zachorowań w styczniu i lutym). Może być przyjmowana także poza sezonem infekcji. Nie ma zaleceń podawania dawek przypominających. Niestety wciąż za niską mamy świadomość, jak bardzo potrzebne są nam szczepienia przeciwko RSV. I dotyczy to również lekarzy, którzy nie informują pacjentów o takiej potrzebie i korzyściach, jakie szczepionka daje. Z pewnością do rzadkości nie należą takie sytuacje, o których mówi dr hab. n. med. Tadeusz Zielonka, przew. Sekcji Zagrożeń Środowiskowych i założyciel Sekcji Układu Oddechowego Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc:
– Pytam pacjenta, czy się zaszczepił i dlaczego, a on, że tak, bo jego lekarz mu zalecił. Pytam innego, dlaczego się nie zaszczepił, a on, że lekarz mu nie powiedział…
Drodzy lekarze POZ, bo to do was trafiają w pierwszej kolejności pacjenci, edukujcie, uświadamiajcie, bo przecież edukacja zdrowotna to też wasza rola. I jakże ważna.
Adjuwanty – czyli co?
Z łac. adjuware oznacza pomagać, wzmacniać. Adjuwanty to substancje pomocnicze dodawane do szczepionek. Dzięki temu organizm lepiej odpowiada na podawany w szczepionce antygen, szybciej go rozpoznaje, neutralizuje i zapamiętuje, by w przyszłości skutecznie poradzić sobie z chorobą. Oprócz tego adjuwanty są stosowane także w środkach ochrony roślin, m.in. zwiększając skuteczność zwalczania insektów i chwastów czy przyspieszając wzrost upraw.
Podcasty
Playlisty tematyczne
