Warszawski Szpital dla Dzieci: historia niezwykłego miejsca, które od 150 lat służy najmłodszym

• Poznaj historię Warszawskiego Szpitala dla Dzieci, dziś WCM „Kopernik”, który od 150 lat służy najmłodszym pacjentom.
• Odkryj, jak neorenesansowy pałacyk stał się pionierską placówką medyczną, pierwszą tego typu w Królestwie Polskim.
• Dowiedz się, jak szpital przetrwał wojnę i bombardowania, by dziś odzyskać dawny blask i kontynuować swoją misję.
• Sprawdź, jakie tajemnice skrywa ten zabytkowy budynek i co sprawia, że jest tak wyjątkowy.

Od pałacu do szpitala – narodziny idei w sercu Warszawy

Historia tego wyjątkowego miejsca sięga znacznie dalej niż moment otwarcia szpitala. Wcześniej na działce u zbiegu dzisiejszych ulic Kopernika i Świętokrzyskiej stał pałacyk należący do Józefa Lubomirskiego, który z czasem zaczął pełnić funkcję zwykłej kamienicy czynszowej. Jednak w drugiej połowie XIX wieku narodziła się idea stworzenia w Warszawie placówki medycznej z prawdziwego zdarzenia, dedykowanej wyłącznie dzieciom, zwłaszcza tym z najuboższych rodzin.

Inicjatywa ta spotkała się z ogromnym odzewem społecznym. Utrzymanie szpitala było możliwe wyłącznie dzięki hojności ofiarodawców i warszawskich filantropów. Jedną z najciekawszych form wsparcia było wykupywanie tzw. łóżek wieczystych. Darczyńca, fundując takie łóżko, zapewniał stałe finansowanie leczenia dziecka, które na nim przebywało. To właśnie dzięki tej niezwykłej mobilizacji społecznej, 18 listopada 1875 roku Warszawski Szpital dla Dzieci – wówczas zlokalizowany przy ulicy Aleksandrii – mógł przyjąć pierwszych małych pacjentów.

Architektoniczna perła z misją. Jak powstawał Warszawski Szpital dla Dzieci?

Projekt architektoniczny nowej siedziby szpitala powierzono wybitnemu architektowi Julianowi Ankiewiczowi, a realizacją zajął się Franciszek Tourneille. Zdecydowano się na formę neorenesansowego pałacyku, co miało nadać budynkowi prestiż, ale również stworzyć przyjazne i estetyczne otoczenie dla chorych dzieci. Każdy detal był starannie przemyślany.

Do dziś zachwycają oryginalne elementy wystroju, takie jak:

żeliwne, zdobione tralki balustrad,kunsztowna drewniana stolarka klatki schodowej,wielobarwne posadzki ceramiczne pochodzące ze słynnej przedwojennej manufaktury Dziewulski i Lange z Opoczna.Wszystko to świadczy o tym, że budynek od początku był tworzony z myślą o zapewnieniu pacjentom jak najlepszych warunków, nie tylko medycznych, ale i estetycznych. Była to pierwsza tego typu placówka w całym Królestwie Polskim, wyznaczająca nowe standardy w opiece pediatrycznej.

Pionier w polskiej medycynie

W momencie otwarcia szpital dysponował 129 łóżkami rozmieszczonymi na siedmiu oddziałach. Były to oddziały: internistyczny, chirurgiczny, oczny oraz cztery oddziały zakaźne, wyspecjalizowane w leczeniu kokluszu, ospy, odry i płonicy. Prawdziwą dumą placówki była nowoczesna jak na tamte czasy sala operacyjna, która pozwalała na przeprowadzanie skomplikowanych zabiegów w sterylnych warunkach.

Szpital nieustannie się rozwijał, stając się kolebką polskiej pediatrii. To właśnie tutaj, w 1895 roku, otwarto pierwszy w Polsce oddział laryngologiczny, nazywany wówczas „usznogardlanym”. Był to krok milowy w leczeniu schorzeń dróg oddechowych u dzieci.

Czas próby – losy szpitala w czasie II wojny światowej

Najbardziej dramatyczny rozdział w historii placówki napisała II wojna światowa. Podczas Powstania Warszawskiego szpital, ze względu na swoje położenie i infrastrukturę, pełnił niezwykle ważną funkcję szpitala powstańczego. Leczył nie tylko dzieci, ale również rannych powstańców i cywilów. Niestety, jego zaangażowanie w walkę o wolność miasta przypieczętowało jego los. 24 września 1944 roku, w wyniku niemieckich bombardowań, budynek został podpalony i niemal doszczętnie zniszczony.

Archiwalne fotografie, jak ta z Referatu Gabarytów m.st. Warszawy z 1938 roku, pokazują rozległy kompleks budynków. Po wojnie, w 1945 roku, udało się wyremontować jedynie dwa główne gmachy. Pozostałe, zniszczone pawilony rozebrano. Do dziś przetrwał tylko gmach główny, pawilon ze stróżówką oraz pawilon dawnego oddziału zakaźnego.

Odbudowa i współczesność – od Szpitala dla Dzieci do WCM „Kopernik”

Po wojnie szpital powrócił do swojej misji, choć w znacznie skromniejszej formie. Przez dekady służył kolejnym pokoleniom małych warszawiaków. 19 września 2001 roku placówka formalnie przyjęła nazwę Warszawski Szpital dla Dzieci SPZOZ.

Kolejna wielka zmiana nadeszła  1 grudnia 2022 roku, po gruntownym remoncie, konserwacji i modernizacji, szpital rozpoczął nowy rozdział pod szyldem Warszawskie Centrum Opieki Medycznej „Kopernik”.Dziś odrestaurowany budynek wzbudza zachwyt.  Choć zmieniła się nazwa i unowocześniono wnętrza, najważniejsze pozostało niezmienne – misja niesienia pomocy chorym dzieciom. To niezwykłe, że budynek zaprojektowany blisko 150 lat temu zachował swoją pierwotną funkcję do dziś, pozostając jednym z najważniejszych punktów na medycznej mapie stolicy i żywym pomnikiem Warszawy.